Yaponiyidiki Uyghurlar Pasportini Uzartishta Awarichiliqqa Yoluqmaqta
Muxbirimiz Irade
2009-09-22

5 - Iyul ürümchi weqesidin kéyin xitay hökümitining her xil usullar arqiliq uyghurlarni jazalashqa uruniwatqanliqi, chetel bilen bolghan alaqe wastilirini késip tashlash arqiliq uyghur éli ichidiki uyghurlargha zerbe bériwatqanliqini xelqara jemiyettin xupiyane tutiwatqanliqi, yene bir yaqtin chetellerdiki uyghurlarnimu bosh qoymay awarichiliqqa yoluqturuwatqanliqi shikayet qilinmaqta.


Yéqinda radiomizgha melum bir radio anglighuchimizdin kelgen xet we kelgen bezi inkaslardin melum bolushiche xitayning yaponiyide turushluq elchiliki pasport waqti toshup, uni uzartishqa barghan uyghur oqughuchilar we xizmetchilerning pasportini uzartip bérishni ret qilghan iken.


Radiomizgha kelgen xette bu ehwal mundaq dep inkas qilinghan: "yaponiyidiki bir qisim uyghurlar waqti toshqan pasportlirini uzartish üchün xitay elchilikige barsa, siler shinjangliqlarning hazirche chiqmaydu, dep ayrimichiliq sözliri qilghan. Buni anglighan uyghurlar ghezeplinip ular bilen talash - Tartish qilghan bolsimu, bu héchqandaq ünüm bermigen."


Elchixane xadimliri ulargha: "siler shinjangliq bolghandikin amal yoq, bu dégen yuqiridin chüshken buyruq, eng kem öktebir bayrimi ötüp ketkendin kéyin andin silerni oylishimiz," dep jawab bergen.


Bizge yollanghan bu xettin melum bolushiche yene, 5 - Iyul weqesidin kéyinla pasportlirini tapshurup qoyghanlar bolsa gerche aridin ikki aydin köp waqit ötüp ketken bolsimu, lékin pasportlirini alalmighan. Qolida pasport bolmighan bu uyghurlar xizmet munasiwiti bilen kamandropkigha chiqish qatarliq mesililerde qiyinchiliqqa uchrawatqan iken. Biz bu xetni tapshurup alghandin kéyn, yaponiye uyghur jemiyiti bashliqi ilham mehmut ependige téléfon qilip ehwal igiliduq.


U, yaponiyidiki melum bir uyghur qérindishining heqiqeten özige mushundaq bir ehwalni inkas qilghanliqini, xitay elchixanisining pasport uzartqili barghan uyghur oqughuchi balilarni 2 - 3 Aydin kéyin kel, dep yolgha séliwatqanliqini bildürdi.


Ilham mexmut ependining bildürüshiche yene, yaponiye dairilirimu xitay elchixanisining pasport uzratqili barghan uyghurlarning uchrawatqan muamilisidin xewer tapqan bolup, yaponiye chetelliklerning kirish - Chiqish ishlirini nazaret qilidighan orginidiki xadimlarmu uyghurlar yoluquwatqan mesilidin xewirining barliqini, shunga ular qachan pasportni élip kelgüche ularni qanunsiz turdi, dep jaza bermeydighanliqini bildürgen.


Ilham mehmut ependi sözining dawamida, xitayning bu xil heriketler arqiliq özining bir qanun döliti emeslikini we uyghurlargha ikkinchi derijilik puqra muamilisi qiliwatqanliqini özliri biwasite ashkare qiliwatqanliqini tekitlidi.


Biz ilham mehmut ependidin bu ehwallarni igiligendin kéyin xitayning yaponiyide turushluq elchilikige téléfon qilip ehwal igilimekchi bolghan bolsaqmu, lékin hazirche buninggha imkan qilalmiduq. Emma biz pat arida yaponiyidiki xitay elchiliki bilen alaqiliship, bu ehwalni igileshke tirishimiz.

Menbe: http://www.rfa.org/uyghur/xewerler/tepsili_xewer/yapon-pasport-uzartish-qiyinlashti-09222009191141.html/story_main?encoding=latin



Yuqiridiki awaz ulinishidin, bu heqtiki melumatimizning tepsilatini anglaysiler.