Sirliq Waksinidin Zeherlinish Weqesi Ürümchidiki Uyghurlarda Sarasim Peyda Qilghan
Muxbirimiz Gülchéhre
2009-09-02
Ürümchidiki bir uyghurning istansimizgha yetküzgen éniqsiz melumatigha asaslanghanda,gumanliq bir orunning ürümchidiki bir mektep oqughuchilirigha zukam waksinisi urushi bilen, oqughuchilarda waksinidin réiaksiyelinish hadisisi yüz bérip uyghurlar arisida ghulghula hem sarasim peyda qilghan.


5 - Iyul ürümchi weqesi yüz bergenlikige ikki ay bolay dégen bolsimu, uyghur élide xitay dairiliri teripidin pütünley qamal qilinghan, intérnét hem xelqaraliq téléfon alaqisi hazirghiche eslige keltürülmidi.

Shundaqtimu istansimiz bashqa xil uchur wastiliri arqiliq gerche cheklik bolsimu, ürümchi hem uyghur élining ehwali heqqide bezibir melumatlargha ige bolup kelmektimiz. 2 ‏ - Séntebir küni istansimiz ürümchide ismini ashkarilashni xalimighan bir uyghurdin intayin jiddiy, emma anche toluq bolmighan bir uchurgha ige bolduq.

Uchur yetküzgüchining bildürüshiche, 1 - Séntebir yéngi mewsumlük oqush bashlighan küni, ürümchidiki melum perzentler mektipidiki oqughuchilarda waksinidin kollitip riaksielinish weqesi yüz bérip, köp sanda oqughuchilar ölgen hem bir qismi doxturxanilarda qutquzulmaqta iken.

Oqughuchilarning kolléktip riaksiyelinishige, mektep bashlighan küni gumanliq bir orunning xadimlirining oqughuchilargha namelum waksina qilishi seweb bolghan bolup, nöwette saqchi dairiliri weqe sewebchilirini jiddiy tekshürüliwatqanliqini bildürüp, mektep hem oqughuchilarning ata - Anilirining bu heqte héchqandaq uchur tarqatmasliqini oqturghan. Hökümet dairilirimu bu heqtiki uchurlarni intayin qattiq kontrol qilmaqta iken.

Mezkur sirliq weqeni yetküzgüchi kishi, özining xeterge tewekkül qilip turup bu uchurni yetküzgenlikini, weqening tepsilati heqqide bashqa héchqandaq éniq melumat bilen teminliyelmeydighanliqini bildürdi.

Igilishimizge qarighanda, weqe yüz bergen mektep bashlanghuch hem ottura mektep birleshtürülgen xitay hem uyghur oqughuchilar oquydighan mektep bolup, mektep saybagh rayonining uyghur ahaliliri köprek olturaqlashqan rayonlarning birige jaylashqan.

Bu perzentler mektipi hem uning etrapidiki orunlar bilen alaqilishish imkaniyiti bolmighanliqi tüpeyli, texminimiz boyiche ürümchidiki zeherlengenlerni qutquzush ayrim bölümi tesis qilinghan birdin ‏ - Bir doxturxana bolghan aptonom rayonluq xelq doxturxanisigha téléfon uliduq, bir séstra waksinidin riaksiyelengen balilarning sani hem ehwalini éniq bilmisimu, emma balilarning doxturxanining zeherdin qutquzush bölümide balnistqa élinghanliqini bildürdi.

Halbuki, riaksiyelengen balilar qutquzuluwatqan bölümning téléfoni pütünley üzüwétilgen bolup peqet alaqilishalmiduq. Uyghur aptonom rayonluq sehiye nazariti ishxanisigha urghan télifonimizni qobul qilghan bir xitay xadim, bizge bu mesile heqqide jawab bérish hoquqi yoqluqini bildürgen bolsimu emma, mektepte balilarning waksénidin riaksielinish weqesi yüz bergenlikini inkar qilmidi, shundaqla prinsip boyiche bizning buni hökümet dairiliridin sorishimiz kéreklikini eskertti.

Ürümchide télifonimiz ulanghan nurghun kishilerning ziyaritimizgha qayghurghan inkasigha qarighanda, ürümchidiki uyghurlar ilgirikidinmu éhtiyatchan hem gumanxor halette sarasim ichide qalghan bolup, bizge héchqandaq melumat bérelmeydighanliqini bildürdi. Beziliri hetta barliq uchur alaqe wastiliri üzüwétilgen ehwal astida bizning bu weqdin qandaqlarche xewerdar bolghanliqimizdin shübhilengendin bashqa jawab bérishtin özini tartti.

Ismini hem awazini ashkarilashni xalimighan bir uyghur bolsa,bügün bir aghinisidin waksinidin oqughuchilarning kolléktip riaksiyelinip ölüsh weqesi yüz bergenlikini anglighanliqi hemde uyghurlarning aghzida bu weqe heqqide " namelum kishiler mekteplerde uyghur oqughuchilarni zeherlep öltürüwétiptu" dégendek türlük qorqunchluq paranglar, weqening tepsilati heqqidimu türlük gep sözler boluwatqanliqini, uyghurlarning bir ‏ - Birini agahlanduruwatqanliqini,mushu ikki künde bu weqening uyghurlar arisigha téz arida tarqap, sarasim peyda qilghanliqini éytti.

Xitay hökümitining barliq uchur alaqe wastilirige qaratqan qattiq qamali astidiki ürümchidin bu heqte yenimu éniq melumatlar élishqa tirishqan bolsaqmu, yuqirqidek deslepki ige bolghan cheklik uchurlirimizdin, ürümchide heqiqeten oqughuchilarning waksinidin kolléktip zeherlinish weqesining yüz bergenliki ashkarilanghan bolsimu, halbuki wakisinidin zeherlengen oqughuchilarning sani millet ayrimisi, ularning hazirqi ehwali, hemde riaksiyelinishni keltürüp chiqarghan jawabkar orun yaki kishiler, qandaq tiptiki waksina ishlitilgenliki qatarliq nurghun terepler yenila éniqsiz.

Mezkur weqe heqiqde dawamliq uchur igileshke tirishiwatimiz. Weqedin xewerdar anglighuchilirimizningmu bizni yenimu éniq melumatlar bilen teminlishini soraymiz.

Menbe: http://www.rfa.org/uyghur/xewerler/tepsili_xewer/urumqide-waksinidin-zeherlinish-09022009173322.html/story_main?encoding=latin