Muxbirimiz Gülchéhre
2009-12-08
Xitay dairiliri ürümchidiki 5 - Iyul weqesidin kéyin, rabiye qadir soda sariyini örüp tashlimaqchi bolghan idi, emma yéqinda uyghur élide ziyarette bolup kelgen bezi kishilerning radiomizgha bergen uchurlirigha qarighanda, xitay dairiliri mezkur binadiki uyghur sodigerlerni mejburiy köchürüp binani pütünley bikar qilghan bolsimu, téxi qandaq bir terep qilidighanliqi éniq emes iken.
Süret, AFP süretliridin kirishtürülgen, neshir hoquqi shularning.
Süret, Rabiye Qadir xanim we arqa körünüshte rabiye soda sariyining aldi körünüshi.
Rabiye Qadir xanim we uning amérikidiki perzentliri bolsa, meyli qandaqla seweb körsetmisun, özlirining qanunluq mülkige xitay hökümitining chéqilish hoquqi yoqluqini tekitlimekte shundaqla buning jawabkarliqini axirghiche sürüshte qilidighanliqini bildürmekte.
Uyghur milliy herikiti rehbiri rabiye qadir xanim xitay türmisidin qoyup bérilip amérikigha kelgen hemde uyghur insan heqlirini qoghdash paaliyitini bashlighandin buyan, xitay hökümiti rabiye qadir xanim we uning perzentlirige siyasiy jehettin ziyankeshlik qilghandin bashqa, uni iqtisadi jehettinmu zor ziyangha uchritip, türlük seweblerni körsitip uning mal - Mülkini musadire qilip kelmekte idi.
5 - Iyul weqesi yüz bérishi bilen xitay dairiliri "mezkur weqeni rabiye qadir pilanlighan" dep körsitip, uzungha qalmayla rabiye qadir soda sariyini chéqishqa heriket bashlighan idi. Soda saraydiki uyghurlardin igilishimizge qarighanda, xitay hökümiti shu peytte rabiye qadir xanim we uning ailisining igidarchiliqidiki rabiye qadir soda sariyi, eqide soda sariyi hemde Rabiye Qadir aililikler binasinimu birlikte tüzlimekchi bolghan, nöwette Rabiye Qadirning ürümchide turushluq aile ezaliri öz öyliridin mejburiy köchürülgen.
Yéqinda ürümchide ziyarette bolup kelgen bezi uyghurlarning istansimizgha yetküzgen inkasliridin melum bolushiche, nöwette rabiye qadir soda sariyi xitay hökümiti teripidin pütünley bikarlanghan, emma imaret téxi quruq péti saqliniwatqan bolup, xelq ichide xitay hökümitining bu simwolluq binani qandaq bir terep qilidighanliqi heqqide türlük gep sözler bar iken. Bizge bu heqte melumat bergen bir uyghurning éytishiche, xitay hökümiti xelqaraliq bésim hemde uyghurlarning küchlük naraziliqi tüpeyli mezkur binani chéqish pilanini özgertken, kishiler xitay hökümitining rabiye qadir soda sariyini xitay qoralliq eskerlirini turghuzidighan bazigha aylandurushni pilanlawatqanliqini ghulghula qilishmaqta iken.
Ürümchi sheherlik hökümet 5 - Iyul weqesidin kéyin bir aygha yetmigen ariliqta, rabiye qadir soda sariyidiki tijaretchilerge köchüsh buyruqi chüshürgen. Rabiye qadir soda sariyida besh yüzdin artuq resmiy dukan hemde yaymichilar üchün yüzdin artuq orun bolup, ikki mingdin artuq sodiger hem ushshaq tijaretchiler mezkur soda saraydiki tijaritige tayinip, ailisi hem özini qamdap kelgen.
Xitay dairilirining héchqandaq chüshendürüsh, muwapiq heqmu bermey sodigerlerni rabiye qadir soda sariyidin köchüshke qistishi bilen éghir ziyangha uchrighan sodigerlerde küchlük naraziliq qozghighan.
Rabiye Qadir xanim we uning amérikidiki balilirimu nöwette özlirining xitay hökümiti teripidin bulang - Talang qiliniwatqan mülki, qanunluq heq -Hoquqlirini qoghdash üchün heriket qiliwatqan bolup, bu heqte ziyaritimizni qobul qilghan rabiye qadir qizi rahile xanim " xitayning her qandaq bir bahane bilen bizning mal - Mülkimizge chéqilish hoquqi yoq, biz buning tölimini töletmey qalmaymiz " dédi.
Rabiye Qadir xanim ailidikilirining bildürüshiche, xitay hökümitining rabiye qadir soda sariyini chéqish pilani ashkarilanghandin kéyin, xitay hökümiti amérika hemde xelqara jemiyetning bésimigha duch kelgen, uningdin bashqa rabiye qadir xanim we uning perzentliri özining qanunluq menpeetini qoghdash yolida resmiy qedem alghan.
Gerche 26 - Awghust, Rabiye Qadir soda sariyi yénidiki nenguen saqchixanisigha téxnikiliq tedbirler arqiliq ulighan télifonimizdin, rabiye qadir soda sariyini chéqish teyyarliqini bir ay ilgirila bashliwetkenliki melum bolghan bolsimu,xitay hökümiti uyghur élining sirtqi dunya bilen bolghan téléfon hemde intérnét alaqisini eslige keltürmigenliki sewebidin xitay hökümitining rabiye qadir soda sariyini zadi qandaq bir terep qilmaqchi boluwatqanliqi hemde buning sewebliri heqqide uyghur élidin melumat igilesh mumkinchiliki bolmay kelmekte.
Halbuki Rabiye Qadir xanim ailisdikilerning qarishiche, xitay hökümitining rabiye qadir soda sariyini chéqish pilanini hazirche toxtitip qoyushigha, xitay hökümitining xelqarada yenimu zor ghulghula qozghilishi hemde uyghurlarda küchlük naraziliq herikiti qozghilishidin éhtiyat qiliwatqanliqi seweb boluwatqan bolushi mumkin iken.
Menbe: http://www.rfa.org/uyghur/xewerler/tepsili_xewer/rabiye-soda-sariyi-12082009202440.html/story_main?encoding=latin
