Muxbirimiz Jüme
2009-12-19
Kambodzha dairiliri mezkur dölette panahlanghan 22 neper uyghurning 20 nepirini xitaygha qayturup berdi. Melum bolushiche, bu 22 neper uyghurning 2 nepiri qéchip ketkenliki uchun bu nöwetlik qayturulushtin saq qalghan.
Süret, ürümchide yüz bergen 5 - Iyul ténchliq namayishi Xitaylar teripidin qanliq basturulghandin kéyin, Yawropadiki uyghurlarning 2009-yili 7-Ayning 19-küni Gérmaniyening Kölin sheheride Xitay tajawuzchillirigha qarshi namayish qiliwatqan körünüshi.
Bu heqtiki xewerlerni kambodzha ichki ishlar ministirliqi delillidi. Fransiye agéntliqida körsitishiche, kambodzha ichki ishlar ministirliqi bayanatchisi khiéu sophak: " 20 neper uyghur shenbe küni kechte xitay ayropilani bilen xitaygha qayturuldi" dédi.
Kambodzha dairiliri jüme küni kechqurun, bu 20 neper uyghurni xitayning shangxey shehirige uchidighan ayropilan bilen xitaygha yolgha salidighanliqini bildürgen idi.
Halbuki, xelqara bésimlar we birleshken döletler teshkilati musapirlar ishxanisining arilishishi bilen, bu uyghurlar bügün (yerlik waqit) kechqurunghiche kambodzhada tutup turulghan.
Igilinishiche, bu bir türküm uyghurlar xitay hökümiti 5 - Iyul ürümchi namayishni qanliq basturghandin kéyin, xitayning öch élishi xaraktérlik qara - Qoyuq tutun qilish xewpidin qéchip, ayrim - Ayrim halda aldi bilen wétnamgha andin yoshurun yollar bilen kambodzhagha qéchip kelgen.
Bu uyghurlar ilgiri kéyin bolup 22 neperge yetken we birleshken döletler teshkilatning kambodzhada turushluq musapirlar ishxanisidin panahliq tiligen idi.
Ilgiri xitayning basturush siyasetliridin qéchip, bezi asiya döletlirige chiqqan bir qisim uyghurlarmu oxshash qismetke yoluqqan idi.
Bulardin 2000 - Yili népalgha qéchip chiqip birleshken dölet teshkilatidin panahliq tiligen shir éli we uning bir qisim hemrahliri xitaygha qayturup bérilgen. Kéyin xitay axbarati shirélining ölümge buyrulghanliqi we étip öltürülgenlikini xewer qilghan idi.
Buningdin bashqa pakistan dairiliri xitaygha qayturup bérip jazagha tartilghan uyghurlardin, ismail semet, memet toxti qatarliqlar bar.
Melum bolushiche, memet toxti2003 - Yili 18 yilliq qamaq jazasigha, ismail semet 2005 - Yili ölümge höküm qilinghan.
Uyghur kishilik teshkilatliri kambodzhadin xitaygha qayturup bérilgen bu uyghurlarningmu herxil tragédiyilik qismetlerge duch kélishi mumkinlikini ilgiri sürüshmekte.
Xitay hökümiti 5 - Iyul ürümchi namayishini zorawanliq heriket dep békitip buninggha alaqidar qaralghan 20 kishige ölüm jazasi bérip bularning 9 nepirige jaza ijra qilghan idi.
http://www.rfa.org/uyghur/xewerler/qisqa_xewerler/kambodzha-2-uyghur-12192009181119.html/story_main?encoding=latin
