Muxbirimiz Eqide
2009-12-03
Xitay axbarat wasitiliri ürümchi sheherlik ottura xeliq sot mehkimisining 5 - Iyul ürümchi weqeside adem öltürüsh jinayiti sadir qilghan dégen höküm bilen 5 kishige ölüm jazasi 2 kishige muddetsiz qamaq jazasi bergenlikini bildürdi.
english.cctv.com Din élindi.
Süret, xitay 3 - Dékabir küni ölüm jazasi, muddetsiz we muddetlik qamaq jazalirini bergen uyghurning ürümchidiki xitay sot mekkimisidiki körünüshliridin biri.
Bu munasiwet bilen xelqara kechürüm teshkilati we merkizi gérmaniyidiki dunya uyghur qurultiyi naraziliq bildürüp bayanat élan qildi.
Xitay hökümiti 12 - Öktebir küni 6 neper uyghurgha ölüm jazasi ijra qilip uzun ötmey, 3 - Dékabir küni ürümchi sheherlik ottura xelq sot mehkimisi yene, 5 - Iyul küni ürümchide yüz bergen tinchliq namayishigha qatnashqan 5 kishige "qesten adem öltürüsh, yarilandurush, ot qoyush jinayiti sadir qilghan" dégen eyiblesh bilen ölüm jazasi höküm qilghanliqini élan qildi.
Xitay axbarat wastilirining bu heqtiki xewiride, memetéli islam, memettursun hélim, memetéli abdukérim qatarliq 5 kishige ölüm jazasi, 2 kishige müdetsiz qamaq jazasi, 6 kishige ayrim - Ayrim 10 yildin 20 yilghiche müdetlik qamaq jazasi höküm qilinghanliqi, ölüm jazasi bérilgen 5 kishining 5 - Iyul küni ürümchide qoralliq saqchi xadimi we gunahsiz ammini öltürüsh, ot qoyush jinayetliri ishligenliki, muddetsiz we müddetlik qamaq jazsi bérilgen 8 kishiningmu shu küni oxshash bolmighan derijide zorawanliq heriketliri sadir qilghanliqi bayan qilinghan.
B b s agéntliqining xewer qilishiche, xelqara kechürüm teshkilati 3 - Dékabir küni xitayning 5 neper uyghurgha ölüm jazasi bergenliki munasiwiti bilen jiddiy bayanat élan qilip, xitayning öz qanunlirigha asasen, her qandaq ölüm jazasini choqum yuqiri derijilik sotta körüp chiqishi kéreklikini, uyghurlargha bérilgen ölüm jazasini adilliq bilen bir terep qilishini telep qildi.
Dunya uyghur qurultyi 12 - Öktebir küni xitay hökümitining 6 uyghurni ölümge höküm qilghanliqini qanunsizliq we wehshilik dep eyiblep, birleshken döletler teshkilati, yawrupa parlaménti, islam konfiransi teshkilati, barliq démokratik döletler we xelqara kishilik hoquq teshkilatlirini uyghurlar üstidin élip bériliwatqan heqsiz qirghinchiliqlargha jiddiy arilishishqa, jaza hökümini kütüp yétiwatqan yene nurghunlighan uyghurlarni ölüm xewpidin qutuldurup élishiqa, xitay hökümitige bésim ishlitip, sherqiy türkistanda dawam qiliwatqan qattiq basturush weziyitige xatime bérish üchün sükütni buzushqa chaqirghan idi.
3 - Dékabir küni yene 5 neper uyghurning ölümge bashqa 8 kishining oxshimighan éghir jazalargha tartilip sot qilinghanliqi, dunya uyghur qurultiyining yene bir qétim qattiq naraziliq bildürüshige yol achmaqta.
Dunya uyghur qurultiyining bash katipi dolqun eysa ependi, dunya uyghur qurultiyining dunya jamaetchilikini yene bir qétim xitay hökümitining özlüksiz dawamlashturuwatqan qirghinchiliqini qetiy toxtitish üchün tedbir élishqa chaqiridighanliqini bildürdi.
Dunya uyghur qurultiyi ilgiriki bayanatida, xitay hökümitining uyghurlargha qaratqan siyasiy zulimigha süküt qilish, téximu köp bigunah kishilerning ölümige seweb bolidighanliqini otturigha qoyup, dunya döletlirining bu xil passip pozitsiyisi tüpeyli xitayning xalighanche öltürüsh we qolgha élishqa oxshash zorawnliq heriketlirini teptartmastin élip bériwatqanliqini, barliq heq - Hoquqliridin mehrum qilinghan uyghur xelqining adalet dunyasining yardimige muhtaj ikenlikini bildürgen idi.
5 - Iyul ürümchi weqesi yüz bergende, weqege shahid kishiler radiomizda köp qétim öz közi bilen bilen körgen we anglighan ehwallarni anglatqan bolup, weqede qoraliq saqchi qisimliri we xitay puqraliri teripidin öltürülgen uyghurlar sanining nahayiti köp ikenliki, jinayet sadir qilghan xitaylar tégishlik jazagha tartilmay, eksiche uyghurlarning jinayet böhtanliri bilen eyiblinip sot hökümige uchrawatqanliqini ashkarilighan idi. 5 - Iyul ürümchi weqesi munasiwiti bilen hazirgha qeder 16 uyghur we 1 xitay ölüm jazasigha höküm qilindi.
Yuqiridiki awaz ulinishidin, bu heqtiki melumatimizning tepsilatini anglaysiler.
