Uyghurlarning Awazigha Qulaq Salghan Gézit Xitaylarning Shikayiti Astida Qaldi
Muxbirimiz Gülshen Abduqadir
2009-08-18
Muxbirimiz Gülshen Abduqadir
2009-08-18
Yéqinda xitaylarning kanadada chiqidighan eng nopuzluq gézitlirining biri bolghan büyük jungxua gézitide,bu gézitning obzurchisi shaw yü teripidin " uyghurlarning awazighimu qulaq sélip baqayli" mawzuluq bir parche obzurchi maqalisi élan qilinghandin kéyin, bu maqale kanadada yashawatqan xitaylar arisida zor ghulghula qozghighan.
6 - Iyul küni seyshenbe küni ürümchi waqti saet 2 etrapida, 300 etrapidiki xitay, qollirida kaltek - Chomaq we gürjek kötürgen halda, ürümchining xelq meydanida tolushup yürüsh bashlighan. Süret, xitaylarning ürümchi kochiliridiki körünüshi.
Igileshlerge asaslanghanda, nurghunlighan xitay oqurmenler gézitxana tehrir bölümi we apturgha téléfun qilip,uyghurlarning awazigha qulaq salghan büyük jungxua géziti üstidin shikayet qilghan. Ularning shikayetlirining asasliq mezmuni, " shinjangdiki uyghurlarning mesililerni bunchilik yuqiri siyasi we neziriyiwi sewiyige kötürüp tehlil qilghidek sewiyisi yoq, emma siler muxbirlar bek ashuruwétiwatisiler. Uyghurlarning xitayning ichkiri ölkiliridiki chong méhmanxana - Saraylar we yataqlarda yétishigha yol qoyulmasliqini uyghurlar özlirining eskilikidin körse bolidu. Kim ularni ash yégen qachisini chéqiwetsun deptu? ular negila barsa musteqilliq dep yürgen, térrorluq qilghan. Shinjangdiki chong - Ottura tiptiki karxanilarda az miqdarda uyghurlar ishleydu, emma köpligen uyghurlarning bundaq karxanilargha kirelmeslikini, hökümettin körmey uyghurlar özlirining boshangliqidin körse bolidu" dégenlerdin ibaret.
Uyghurlarning awazigha qismen qulaq salghanliqi üchün,xitay oqurmenler teripidin keng kölemlik hujumgha uchrighan xitay obzurchi shaw yü yéqinda yene, " bizde bashqilarni qesten kemsitish barmu - Yoq? " dégen mawzuda bir parche obzurchi maqalisi élan qildi.
Maqalide aptur uzaq yillardin buyan gherb dunyasining éghir kemsitishige uchrap köngül azabi chekken xitaylarning emdilikte bilip - Bilmey bashqa milletlerni kemsitish yoli tutuwatqanliqini qattiq tenqid qilghan. U maqaliside chong quruqluqtiki xitaylarni chüshinishke bolidighanliqini, emma kanadadek bir démokratik dölette, hemme milletlerning eqelli insanliq heq - Hoquqlirigha hurmet qilidighan bir dölette özlirini katta ziyaliy we dangdar shexs dewalghan bir qisim xitaylarning ochuq - Ashkara halda bashqa bir milletni kemsitiwatqanliqini körüp özining intayin epsuslanghanliqini otturigha qoyup, bashqa milletlerning awazigha hurmet qilmaydighan, gherb dunyasida yashawatqan xitaylarni " jismi gherbte bolghini bilen, idiyisi héch uzgermigenler " dep tenqid qilidu.
Uyghurlar awazigha qismen qulaq salghanliqi üchün kanadada yashawatqan xitay oqurmenlirining shikayiti astida qalghan xitay obzurchi shaw yü bu mesilige nisbeten özining qattiq epsuslanghanliqini bayan qilip mundaq dep yazidu:
" Shinjangdiki uyghurlarni kemsitip shikayet qiliwatqanlar téxi yéqindila xitaydin kanadagha kelgenler we yaki qéni qizziq bengwash yashlar emes, kanadada yashawatqinigha uzun yillar bolghan, kanadaning nuqtiliq organlirida xizmet qiliwatqan, dawamliq halda gherbni milletlerge barawer siyaset qollanmidi dep aghrinip yürüydighanlar shundaqla kanada jemiyitide milletlerni kemsitish, töwen körüsh qatarliqlargha hichqandaq orun yoqluqini yaxshi bilidighan, uzlirini dangliq ziyaliy dep qaraydighanlar idi."
Aptur kanadada yashawatqan xitay köchmenlirining omumi ehwalini tehlil qilip mundaq deydu: " kanadada yashawatqan xitay köchmenlirining köpinchisi aliy mektep we yaki dokturluq unwanigha ige kishiler, emma ularning milliy mesililerni bashqa milletlerning heq - Hoquqliri nuqtisda turup, kanadache tehlil qilish sewiyisi uzining derijisidin köp töwen. Ular uyghurlarning awazigha estayidilliq bilen qulaq sélip béqishni xalimaydu, buning eksiche héchqandaq asassizla öz béshimchiliq bilen uyghur millitini neziriyiwi sewiyisi yoq dep kemsitidu. Ular uyghurlarning arisigha chongqur chöküshni xalimaydu - Yu, emma bir tereplime halda ularni térrorchiliqqa baghlashqa tirishidu. Ular yene xitay hökümitidin néme üchün dégen soalni sorashtin özini qachuridu."
Aptur kanadadiki xitay köchmenliride saqliniwatqan yuqiriqidek dogmiliqlarni irqchiliq we xitay maaripi keltürüp chiqarghan aqiwetler shundaqla xitayning saxta teshwiqati shekillendürgen yitersizlikler dep tenqid qilidu.
Aptur obzurida xitay jemiytide shekillinip qalghan dogmiliqlarni, xitaylarning ösüp yétilish muhiti bilen birleshtürüp tehlil qilip mundaq dep yazidu: "biz kichigimizdinla junggodiki az sanliq milletlerni kompartiye azadliqqa érishtürgen, az sanliq milletler choqum biz xitaylarning yardimi we ghemxorluqi astida yashishi kérek deydighan féodalliq jemiyettiki qulluq tüzüm tesiri astida ösüp yétilduq, bu özimizche bexitlik turmush kechürüsh teshwiqat terbiyisi idi. Qelbimizde xitay milliti hemmidin uluq,xitay milliti hemmidin hörmetlik deydighan idiye pütün wujudimizgha möhür bolup bésilip ketken."
Aptur bu mesililerni xitay köchmenlirining, kanadadek köp xil medeniyetlerning ortaq güllinishige keng qosaqliq bilen imkaniyet yaritip béridighan bir döletke idiye we meniwiyet jehettin maslishalmasliqidiki asasliq sewebler dep otturigha qoyghan.
Uyghurlarning awazigha qismen qulaq salghanliqi üchün kanadadiki xitay köchmenlirining shikayitige kömülüp qalghan xitay obzorchi shaw yü,xitaydiki xitay milliti bilen uyghur qatarliq milletler otturisidiki munasiwetlerni mesxiire qilip mundaq dep yazidu: "chong quruqluqta esirler boyi, menggü axirlashmaydighan xitaylar, uyghur qatarliq az sanliq milletlerge yardem qilip yashaydighan ehwal mewjüt. Xeq séning yardimingni xalamdu - Xalimamdu, buning bilen héchkimning kari yoq, 'men xenzu bolghanliqim üchün yardem qilghuchi, sen az sanliq bolghanliqing üchün manga tayinip yashishing kérek ' deydighan chong xenzuchiliq mewjüt. Buni kanada jemiyiti kötürelmeydu."
Aptur chong quruqluqta saqliniwatqan az sanliq milletlerge mangidighan yol bermeslikni xitay showinizmi dep tenqid qilidu.
Kemsitishning bir xil ijtimai hadise ikenlikini, bu shu jemiyette yashawatqan kishilerning démokratik sapasigha munasiwetlik mesile ikenlikini ilgiri sürgen aptur, obzurining axirida kanadada yashawatqan xitay köchmenlirini,idiyisidiki kommunizmdin qalghan dogma idiyilerni chörüp tashlap, kanadadiki démokratik tüzüm berpa qilghan insan heqliri we démokratiyini qobul qilip, bashqilarning awazigha köprek qulaq sélishtek ésil exlaqni öginishke chaqirghan.
6 - Iyul küni seyshenbe küni ürümchi waqti saet 2 etrapida, 300 etrapidiki xitay, qollirida kaltek - Chomaq we gürjek kötürgen halda, ürümchining xelq meydanida tolushup yürüsh bashlighan. Süret, xitaylarning ürümchi kochiliridiki körünüshi.
Igileshlerge asaslanghanda, nurghunlighan xitay oqurmenler gézitxana tehrir bölümi we apturgha téléfun qilip,uyghurlarning awazigha qulaq salghan büyük jungxua géziti üstidin shikayet qilghan. Ularning shikayetlirining asasliq mezmuni, " shinjangdiki uyghurlarning mesililerni bunchilik yuqiri siyasi we neziriyiwi sewiyige kötürüp tehlil qilghidek sewiyisi yoq, emma siler muxbirlar bek ashuruwétiwatisiler. Uyghurlarning xitayning ichkiri ölkiliridiki chong méhmanxana - Saraylar we yataqlarda yétishigha yol qoyulmasliqini uyghurlar özlirining eskilikidin körse bolidu. Kim ularni ash yégen qachisini chéqiwetsun deptu? ular negila barsa musteqilliq dep yürgen, térrorluq qilghan. Shinjangdiki chong - Ottura tiptiki karxanilarda az miqdarda uyghurlar ishleydu, emma köpligen uyghurlarning bundaq karxanilargha kirelmeslikini, hökümettin körmey uyghurlar özlirining boshangliqidin körse bolidu" dégenlerdin ibaret.
Uyghurlarning awazigha qismen qulaq salghanliqi üchün,xitay oqurmenler teripidin keng kölemlik hujumgha uchrighan xitay obzurchi shaw yü yéqinda yene, " bizde bashqilarni qesten kemsitish barmu - Yoq? " dégen mawzuda bir parche obzurchi maqalisi élan qildi.
Maqalide aptur uzaq yillardin buyan gherb dunyasining éghir kemsitishige uchrap köngül azabi chekken xitaylarning emdilikte bilip - Bilmey bashqa milletlerni kemsitish yoli tutuwatqanliqini qattiq tenqid qilghan. U maqaliside chong quruqluqtiki xitaylarni chüshinishke bolidighanliqini, emma kanadadek bir démokratik dölette, hemme milletlerning eqelli insanliq heq - Hoquqlirigha hurmet qilidighan bir dölette özlirini katta ziyaliy we dangdar shexs dewalghan bir qisim xitaylarning ochuq - Ashkara halda bashqa bir milletni kemsitiwatqanliqini körüp özining intayin epsuslanghanliqini otturigha qoyup, bashqa milletlerning awazigha hurmet qilmaydighan, gherb dunyasida yashawatqan xitaylarni " jismi gherbte bolghini bilen, idiyisi héch uzgermigenler " dep tenqid qilidu.
Uyghurlar awazigha qismen qulaq salghanliqi üchün kanadada yashawatqan xitay oqurmenlirining shikayiti astida qalghan xitay obzurchi shaw yü bu mesilige nisbeten özining qattiq epsuslanghanliqini bayan qilip mundaq dep yazidu:
" Shinjangdiki uyghurlarni kemsitip shikayet qiliwatqanlar téxi yéqindila xitaydin kanadagha kelgenler we yaki qéni qizziq bengwash yashlar emes, kanadada yashawatqinigha uzun yillar bolghan, kanadaning nuqtiliq organlirida xizmet qiliwatqan, dawamliq halda gherbni milletlerge barawer siyaset qollanmidi dep aghrinip yürüydighanlar shundaqla kanada jemiyitide milletlerni kemsitish, töwen körüsh qatarliqlargha hichqandaq orun yoqluqini yaxshi bilidighan, uzlirini dangliq ziyaliy dep qaraydighanlar idi."
Aptur kanadada yashawatqan xitay köchmenlirining omumi ehwalini tehlil qilip mundaq deydu: " kanadada yashawatqan xitay köchmenlirining köpinchisi aliy mektep we yaki dokturluq unwanigha ige kishiler, emma ularning milliy mesililerni bashqa milletlerning heq - Hoquqliri nuqtisda turup, kanadache tehlil qilish sewiyisi uzining derijisidin köp töwen. Ular uyghurlarning awazigha estayidilliq bilen qulaq sélip béqishni xalimaydu, buning eksiche héchqandaq asassizla öz béshimchiliq bilen uyghur millitini neziriyiwi sewiyisi yoq dep kemsitidu. Ular uyghurlarning arisigha chongqur chöküshni xalimaydu - Yu, emma bir tereplime halda ularni térrorchiliqqa baghlashqa tirishidu. Ular yene xitay hökümitidin néme üchün dégen soalni sorashtin özini qachuridu."
Aptur kanadadiki xitay köchmenliride saqliniwatqan yuqiriqidek dogmiliqlarni irqchiliq we xitay maaripi keltürüp chiqarghan aqiwetler shundaqla xitayning saxta teshwiqati shekillendürgen yitersizlikler dep tenqid qilidu.
Aptur obzurida xitay jemiytide shekillinip qalghan dogmiliqlarni, xitaylarning ösüp yétilish muhiti bilen birleshtürüp tehlil qilip mundaq dep yazidu: "biz kichigimizdinla junggodiki az sanliq milletlerni kompartiye azadliqqa érishtürgen, az sanliq milletler choqum biz xitaylarning yardimi we ghemxorluqi astida yashishi kérek deydighan féodalliq jemiyettiki qulluq tüzüm tesiri astida ösüp yétilduq, bu özimizche bexitlik turmush kechürüsh teshwiqat terbiyisi idi. Qelbimizde xitay milliti hemmidin uluq,xitay milliti hemmidin hörmetlik deydighan idiye pütün wujudimizgha möhür bolup bésilip ketken."
Aptur bu mesililerni xitay köchmenlirining, kanadadek köp xil medeniyetlerning ortaq güllinishige keng qosaqliq bilen imkaniyet yaritip béridighan bir döletke idiye we meniwiyet jehettin maslishalmasliqidiki asasliq sewebler dep otturigha qoyghan.
Uyghurlarning awazigha qismen qulaq salghanliqi üchün kanadadiki xitay köchmenlirining shikayitige kömülüp qalghan xitay obzorchi shaw yü,xitaydiki xitay milliti bilen uyghur qatarliq milletler otturisidiki munasiwetlerni mesxiire qilip mundaq dep yazidu: "chong quruqluqta esirler boyi, menggü axirlashmaydighan xitaylar, uyghur qatarliq az sanliq milletlerge yardem qilip yashaydighan ehwal mewjüt. Xeq séning yardimingni xalamdu - Xalimamdu, buning bilen héchkimning kari yoq, 'men xenzu bolghanliqim üchün yardem qilghuchi, sen az sanliq bolghanliqing üchün manga tayinip yashishing kérek ' deydighan chong xenzuchiliq mewjüt. Buni kanada jemiyiti kötürelmeydu."
Aptur chong quruqluqta saqliniwatqan az sanliq milletlerge mangidighan yol bermeslikni xitay showinizmi dep tenqid qilidu.
Kemsitishning bir xil ijtimai hadise ikenlikini, bu shu jemiyette yashawatqan kishilerning démokratik sapasigha munasiwetlik mesile ikenlikini ilgiri sürgen aptur, obzurining axirida kanadada yashawatqan xitay köchmenlirini,idiyisidiki kommunizmdin qalghan dogma idiyilerni chörüp tashlap, kanadadiki démokratik tüzüm berpa qilghan insan heqliri we démokratiyini qobul qilip, bashqilarning awazigha köprek qulaq sélishtek ésil exlaqni öginishke chaqirghan.
