Kelgüsi Uyghur ziminidiki qan hidi...

M.Azat

RFA radiosi 2009.yili. 6.ayning 17-18-19.künliri Uyghurlarning siyasi teqdirige munasiwetlik intayin muhim bir xewer heqqide dawamliq melumat berdi. xewerning mezmuni mundaq " seyshenbe (2009.06..16) küni Amerika awam palatasi tashqi ishlar qarmighidiki bir tarmaq komitit yeghin chaqirip," Sherqi Türkistan islam partiyesi"ni terorist teshkilatliri qara tizimligidin chiqiriwetish toghrisida guwaliq berish yeghini ötgüzüldi"

Amerika Demkokiratchilar partiyesining awam palatadiki xelqara teshkilatlar we kishilik hoquq we nazaret tarmaq komititining reisi Bill Deniyxond qatarliqlar, nami atalghan teshkilatni Teroristlar tizimligidin qchiqiriwetish teklipini nimishke otturigha qoydi?nimishke bügünki künde?

Junggo hökümiti 2001.yili "11.sintebir" weqesidin keyinla, 4 Uyghur teshkilatini "Terorist"teshkilat dep elan qilghan idi. bir teshkilatni amerika we birleshken döletler teshkilati "Terorist" tizimligige kirgüzgen.

aridin 7 yil ötti. nime üchün hazir amerikining köz qarishi özgerdi?

1.Pakistan we Apghanistandin tutup ketilgen we Guantanamoda 7 yil soraq qilinish jeryanida 23 neper Uyghurning xelqara terorizim bilen alaqisining yoq ikenligining ispatlan'ghanlighi.

Ularning bir qismi azat boldi.bir qismi azat bolush aldida.

2.Amerika,bar-yoqlighi iniq bolmighan "sherqi Türkistan islam partiyisi"ni aldirap-saldirap qara tizimlikke kirgüzishide,Amerikining iraqni ishxal qilish herkitide junggoning qollishini qolgha keltürüsh,Taliban'gha junggoning mexpi qoral-yaraq yerdimini toxtutush... qatarliqlarni közde tutqan idi.

Amerika istixbarati hetta 98-99.yillirila Uyghurlarning Apghanistan we Pakistandiki herketlinish ehwalliri toghrisida junggogha melumat berishke bashlighan idi.mexset yenila, junggoning Pakistan arqiliq Taliban'gha beridighan yardimini toxtutish idi. bu heqte keyinki waqitlarda "Niyoyork taymis" qatarliq gezitler Amerika bilen Junggoning otturisidiki bu mexpi siyasi sodini ashkariliwetti.

3.Junggoning teximu köp ,Amerika hisse senetlirini setiwelishini qolgha keltürüsh.

4.Uyghurlarning qoralliq herketlirini xelqarada cheklesh arqiliq, Uyghurlarni kishilik hoquqi mesilisini merkez qilghan siyasi herket qilishqa zorlash. Junggoni, Uyghurlarning kishilik hoquqlirining yaxshilash üchün ilhamlandurush.


Peqetla,Uyghurlarning xelqarada kishilik hoquq kürishini umumlashturush. qoralliq köresh qilghuchilarni yetim qaldurush jehette, Amerika bilen Junggoning ortaq herket qilishi netijiside, Uyghurlarning cheteldiki herkiti kishlik hoquq etirapida tiz süret bilen shekillengen bolsimu, netije, junggoning kütkinidek kontirolluq bir mulayim herket bolush bilen toxtap qalmastin, Junggoning xelqarrada beshini aghritidighan bir siyasi herketke aylinip qaldi.

Bashqa maddilarda bolsa,Amerika,Junggodin kütkenlirige erishelmidi.

1.iraqta Amerika junggoning qollishigha erishelmidi. belki Amerika iraqta patqaqqa petip qelishidin paydilinip, junggo xelqarada amerikining paaliyet meydanini taraytish bedilige, özining paaliyet meydanini kengeytti.

Amerika ittipaqdashliri bilen iraqtiki weziyetni kontirol qildi.

2.Awghanistandimu, Junggo we Russiyening Taliban'gha mexpi yardem berish paaliyitini bashtin-axirghiche tosup qalalmidi. Taliban herkiti Apghanistandindila cheklinip qalmastin Pakistanning her yerige yeyildi.Amerika iraqtiki eskerlirining bir qismini apghanistangha kötkesh mejburiyitide qalmaqta.

3.Uyghur aptonom rayonida,Amerika we Yawropa kütkinidek kishilik hoquq mesiliside ilgirlesh bolmidi. eksiche islam dinigha bolghan yüksek besimliq siyaset,Uyghurlarning weziyitini teximu qeyinlashturghanlighi xelqara jemiyet teripidin bilindi.bulupmu Uyghurlarning milliy mediniyitini tamamen inkar qilish üstige qurulghan milliy siyasetning eghir aqiwetlerni elip kilidighanlighi gherip dunyasini endishige saldi.

"sherqi Türkistan islam partiyesi" xelqaraliq qara tizimliktin chiqiriwetilse nime paydisi bolidu?

1.Uyghurlarning qoralliq küreshni öz ichige alghan barliq küresh wastiliri "milliy qoghdunush "herkitining bir qismi dep qarilidu.

2.Shuning üchün Uyghurlarning quralliq qarshiliq herketlirimu xelqarada qanuni kapaletke ige bolidu.

3.Xelqara qanun'gha muwapiq bolghan bir herket,xelqara jemiyettin qollashqa erishidu.

4.Dunyaning bashqa jaylirida charchighan yaki wezipisi axirlashqan siyasi we eskiri toqunush,Uyghur aptonom rayonini merkez qilghan Junggodiki yengi adirisige qarap toplinishqa bashlaydu.

Netije; Eng eghir künler yene Uyghurlarning we junggoghning beshigha kelidu.

Uyghur xelqi teng hoquqqa ige bolup,izilmey yashashni arzu qilip keldi.arzular köz yashlar bilen bille sel bolup eqip ketiwatidu.

Junggoluqlar öz waxtida özliri Yaponlargha iziliwatqandimu,biz Uyghurlarni izishni toxtatmighan idi.

Hazirmu junggoni izidighan bir giganit küch kelmigüche,biz Uyghurlarni izishtin waz kechmeydighandek turiwatidu.

Bir künlerde, nedin kelgenligi namelum bolghan qoral we kishiler Uyghurlar ziminida peyda bolshqa bashlighanda,u qorallar Uyghurlarningmu qoligha ötushke bashlighanda eng köp ziyan tartidighan, eng köp qirghinchiliqqa uchiraydighan xelq yenila, Uyghur aptonom rayonida yashawatqan Xenzular we Uyghurlardur.

Yeqin kelgüsidiki Uyghur ziminidin burnumgha qan hidi kiliwatidu.

Hazirmu, Uyghurlarning köz yeshini toxtutushqa,milletler otturisidiki nepretni tügitidighan adaletni tikleshke waqit kech emes.

2009. 06 .20

Menbe: http://www.uighurbiz.net/forum/viewthread.php?tid=1631&extra=page%3D1