Muxbirimiz Irade
2010-02-01
Bultur dékabirda qazaqistan prézidénti nursultan nazarbayéf xitayning purchaq térish üchün qazaqistandin yer telep qilghanliqini élan qilghandin kéyin, bu xewer qazaqistanda zor ghulghula peyda qilghan idi.
www.ireport.com/ Din élindi.
Süret, 30 - Yanwar küni, qazaqistan öktichiliri xitayning qazaqistanning yérini ijare almaqchi bolghanliqigha qarshi ötküzgen namayiishtin bir körünüsh.
Ular bu ishning qazaqistangha siyasiy we iqtisadiy jehettin éghir ziyan élip kélidighanliqini bildürüp, qazaqistanning yérini bashqilargha bérishning tarixi jinayet ötküzüsh bilen barawer ikenlikini éytqan idi.
Mezkur weqe toghrisidiki ghulghula zorayghandin kéyin Qazaqistan bash ministiri kérim mesimof bu heqte söz qilip, qazaqistan zéminining héchbir seweb bilen bashqilargha ijarige bérilmeydighanliqini keskin ipade qilghan. Bu weqe bir mezgil bésiqip qalghan bolsimu, 1 - Ayning 30 - Küni qazaqistandiki öktichi küchler almatida namayish ötküzüp ejdadlirining qéni bedilige kelgen zéminni "héchkimge bérishke bolmaydu," dep naraziliqlirini ipade qilishti.
Qazaqistan prézidénti nursultan nazarbayéf ötken dékabirda xitayning qazaqistandin tériqchiliq qilish üchün bir milyon géktar yer telep qilghanliqini ashkarilishi bilen qazaqistanda qizghin munaziriler bashlinip ketken idi.
Bu heqte qazaqistandiki siyasiyonlar, dangliq erbaplar hemmisi birdek pikir bayan qilip, buning qazaqistan üchün zor bir tehdit yaritidighanliqini éytishqan. Arqidinla qazaqistan bash ministiri kérim mesumof bu talash - Tartishlargha jawaben qazaq zéminining héchkimge héchqandaq bir seweb bilen sétilmaydighanliqini élan qilip, xelqni xatirjem qilishqa tirishqan bolsimu, bu heqtiki endishiler yenila dawam qilmaqta.
1 - Ayning 30 - Küni qazaqistanning almata shehiride sari arqa tiyatirining yénigha 2500 etrapida amma yighilip namayish ötküzüp hökümetke naraziliq bildürgen. Ular qazaqistan tupraqlirini xitaygha yer ijarige bérishning qobul qilghili bolmaydighan bir ish ikenlikini, ejdadlirining qéni bedilige kelgen bu zéminning xitay we bashqa döletlerge sétilmaydighanliqini ipade qilghan.
Buningdin ilgiriki munazirilerdimu xitay eger bir milyon géktar yerni qazaqistandin ijarige alghan teqdirde buning bilen birlikte shu yerni térish üchün yene on minglighan xitayning qazaqistangha köchüp kélip qazaqistangha tehdit peyda qilidighanliqi bayan qilinghan idi.
Shenbe küni almatidiki meydangha yighilghan namayishchi amma qollirigha mawzédungning süriti chüshürülgen, "qazaq zémini sétilmaydu" dégen xet bésilghan we xitaydin qazaqistangha kéliwatqan sansizlighan tériqchi xitaylar teswirlengen resimlik lozunkilarni kötürüp xitaygha qarshi shuar towlashqan. Namayishta öktichi partiye rehberliri söz qilip, bash ministir mesum kérimofni tenqid qilghan.
Almatida élip bérilghan mezkur namayish chetel metbuatlirida keng yer alghan bolsimu, almatida turushluq péshqedem siyasetchilerdin qehriman ghojamberdi ependi bizning bu heqtiki ziyaritimizni qobul qilip, bu namayishning öktichi partiyiler teripidin dölettin ruxset élip qilinghan bir namayish ikenlikini, bu namayishning dölet ichidiki metbuatlarda köp yorutulmighanliqini ipade qildi.
Xitayning hazir qazaqistanda barghanséiri éship bériwatqan mebleghliri we xitayning qazaqistangha téxi yéqindila 10 milyard dollar qerz bérip turushqa pütüshishi qazaqlargha bolghan tehdit tuyghusini ashurmaqta. Bolupmu xitayning qazaqistanning néfit we tebiiy gazigha meblegh sélip, énérgiye shirketlirining pay cheklirini sétiwélip, üstünlükni igilishi qazaq xelqini endishilendürmekte iken.
Roytérs agéntliqining xewirige asaslanghanda, namayishni uyushturghan öktichi partiye rehberliridin bolat abilof bu heqte toxtilip, "qazaqistan xitaydin alghan 10 milyard qerz pulni bizning zéminimiz bilen qayturmaqchi boluwatidu" dégen.
Qehriman ghojamberdi ependining bildürüshiche, ilgiri xitaygha qarshi sözlerni qilish mumkin bolmaydighan qazaqistanda mezkur yer ijarige bérish weqesining chiqishi bilen, qazaq xelqining özimu buningdin qattiq chöchügen bolup, bu heqtiki jamaet pikirlirimu zoriyishqa bashlighan. Uning bildürüshiche yene, qazaq metbuatliridimu yéqindin béri xitaygha qarshi sözler we hökümetning siyasitige qarita tenqidiy pikirler yer élishqa bashlighan iken.
http://www.rfa.org/uyghur/xewerler/tepsili_xewer/qazaqta-xitaygha-qarshi-namayish-02012010194606.html/story_main?encoding=latin
Yuqiridiki awaz ulinishidin, bu heqtiki melumatimizning tepsilatini anglaysiler.
