Doktor Ali Ahmetbéyoghlu: `Türklerning Tégi Uyghur`
Muxbirimiz Erkin Tarim
2010-02-02

Türkiyidiki eng chong téléwiziye qanalliridin biri bolghan xabertürkte her yekshenbe küni tarqitilidighan teketek programmisning bu heptidiki bölümide qedimqi türk tarixi anglitildi. Dangliq zhurnalist fatih altayli bilen murat bardaqchi riyasetchiliq qilghan bu programmida istanbul üniwérsitéti tarix oqutquchisi doktor ali ahmetbéyoghlu bilen söhbet élip bérildi.


Doktor ali ahmetbéyoghlu türkiyide hun tarixi tetqiqati bilen tonulghan kishi bolup, uyghurlar heqqidimu maqaliliri élan qilinghan iken.

Doktor ali ahmetbéyoghlu 1 - Ayning 31 - Künidiki teketek programmisida hunlar, köktürkler, awarlar heqqide toxtalghandin bashqa, uyghurlar heqqidimu toxtaldi. U türkiyidiki türklerning tégining sherqiy türkistandin kelgen uyghur ikenlikini ilgiri sürdi. U, türklerning 5 - Iyul ürümchi weqesige bundaq qattiq reddiye bildürüshining sewebimu, ularning tégining uyghur ikenlikini ilgiri sürdi.

Biz doktor ali ahmetbéyoghlu bilen téléfon ziyariti élip bérip, bu heqtiki köz qarishini téximu ilgiriligen halda igiliduq.

Doktor ali ahmetbéyoghlu "siz némige asaslinip turup türkiyidiki türklerning uyghur ikenlikini ilgiri sürdingiz?" dégen soalimizgha mundaq jawab berdi:

-- Men shuninggha asaslinip turup dewatimenki, uyghurlarning méngish ‏ - Turushi, medeniyiti, türklerning musteqilliq urushi bilen uyghurlarning 5 - Iyul ürümchi weqesigiche bolghan jeryandiki küreshliri oxshap kétidu. Men anatoliyide qurulghan impiratorluqlarning ichide köp sanda uyghur barliqigha ishinimen.

Doktor ali ahmetbéyoghlu, köpligen uyghurlarning 11 - Esirde yani seljuqlu impiratorliqi mezgilide kelgenlikini anglitip mundaq dédi:

-- 11 - Esirde anatoliyige kelgen türklerning köpining sherqiy türkistandin kelgen uyghurlar ikenlikige ishinimen. Ular bilen bille uyghur medeniyitimu anatoliyige kirgen. Men qirghiz, qazaq we azerilerni bashqa katagoriyige qoyimen. Ottura asya türkiy jumhuriyetliridiki kishilerni türkiyidiki türklerge sélishtursaq oxshimaydighan terepliri köp, türklerge eng köp oxshaydighini yenila uyghurlar. Shunga eger türkiyidiki türklerning tégini sürüshtürsingiz, yüzde - Yüzde yüz uyghur bolup chiqidu.

Xabertürk téléwiziye qanilida dangliq zhurnalist fatih altayli riyasetchiliq qilghan teketek programmisida türklerning tégining uyghur ikenlikini ilgiri sürgen doktor ali ahmetbéyoghlu, qeyseriliklerning tégining yüzde ‏ - Yüz uyghur ikenlikini, chünki tarixta qeyseride uyghur begliki qurulghanliqini, qeyserilikning chirayining, tijaretke mahirliqining uyghurlar bilen oxshash ikenlikini ilgiri sürdi.

Tarixchi doktor ali ahmetbéyoghluning bu köz qarishigha uyghur tarixchilar qandaq qaraydu? bu heqte köz qarishini élish üchün hajettepe üniwérsitéti tarix oqutquchisi dotsént doktor erkin ekrem bilen söhbet élip barduq.

http://www.rfa.org/uyghur/xewerler/tepsili_xewer/turkler-tegi-uyghur-02022010184442.html/story_main?encoding=latin


Yuqiridiki awaz ulinishidin, bu heqtiki söhbetlirimizning tepsilatini anglaysiler.