Xitayning Naraziliqi Dalay Lamaning Amérika Ziyaritini Tosup Qalalmidi
Muxbirimiz Eqide
2010-02-03


Xitay, amérika prézidénti barak obamaning dalay lama bilen körüshüshge qattiq naraziliq bildürgen bolsimu, emma aqsarayning bayanatchisi seyshenbe küni, amérika prézidénti barak obamaning, tibetning diniy dahisi dalay lama bilen uchrishish pilanining özgermeydighanliqini bildürdi.

Xitay tashqi ishlar ministirliqining bayanatchisi ma jawshü muxbirlarni kütiwilish yighinida, amérika dölet rehberlirining her qandaq salahiyet we her qandaq bir shekilde dalay lama bilen munasiwet baghlishigha, xitay terepning ochuq we qetiy halda naraziliq bildüridighanliqini éytip mundaq dégen" :ötken yili 11 ‏- Ayda prézidént obama xitayni ziyaret qilghan waqitta, ikki dölet rehberliri tibet mesilisi toghrisida mexsus söhbet élip barghan shuningdek junggo terep rehbiri, her qandaq bir dölet rehbiri yaki hökümet xadimliri dalay lama bilen uchrashqanda meydani éniq bolushi, amérika tibet bölgünchilirining, amérika tupriqida junggogha qarshi bölgünchilik paaliyetliri élip bérishigha ruxset qilmasliqi, bolupmu amérikining tibet mesilisini sezgür bir mesile qatarida salmaqliq bilen bir terep qilip, xitay bilen amérika munasiwitige ziyan élip kélishining aldini élishi kérek".

Xitay tashqi ishlar bayanatchisining sözliridin kéyin, aqsarayning bayanatchisi bill burtun muxbirlarning soallirigha jawab qayturup, prézidént obamaning ötken yili xitayni ziyaret qilghanda xitay rehberlirige özining dalay lama bilen körüshidighanliqini éniq sherhiligenlikini, obamaning eslidiki bu qarining hergiz özgermigenlikini bildürgen.

Fransiye agéntliqi bayanatchi burtunning sözini neqil keltürüp mundaq deydu: "dalay lama xelqarada hörmetke sazawer bolup kéliwatqan diniy we medeniyet dahiy, prézidént obama del dalay lamaning shu xil salahiyetliri yüzisidin uning bilen körüshidu."

Emma xewerde, obamaning dalay lama bilen uchrishidighan küni heqqide éniq melumat bérilmigen bolup, aqsarayning bayanatchisi burtun peqet pat arida mezkür uchrishishning kün tertipini élan qilidighanliqini bildürgen.

Fransiye agéntliqi yene, dalay lamaning wekilliridin lodi geri we kélsang gyaltsénlarning sözini neqil keltürüp, dalay lamaning mushu ayning axiriliri amérikida élip baridighan 10 künlük ziyaritide kaliforniye we florida shitatlirida nutuq sözleydighanliqini, 17 ‏- We 18 ‏- Féwral künliri amérikining paytexti washingtonda ikki kün ziyarette bolushni pilan qiliwatqanliqini tekitligen.

Amérika terep, teywenge qoral sétip bérish pilanini ashkarilighan haman, xitay tashqi ishlar bayanatchisi ma jawshü derhal inkas bildürüp, amérikining sözde we herikette ikki dölet munasiwitige ziyan yetküzgenlikini jakarlidi we xitayning organ metbuatliridin hésablanghan "xelq géziti" we "yer shari waqit géziti" de xitay mütexessislirining, junggoning bu qétim öz ghururini qoghdashta ching turghanliqi, dalay lamagha oxshash döletning birlikini parchilashqa urunghan bölgünchilerge zerbe bérishte, meyli qandaq küchlük dölet bolushidin qetiy nezer, uninggha qetiy qarshiliq bildürüshi kérekliki toghrisidiki maqaliliri nahayiti köp élan qilindi.

Gerche dalay lama tibet yashliridin "tibet mesilisi" de tinchliq yoli bilen paaliyet élip bérishni, xitay hökümitidin bolsa öz xelqige "aliy aptonumiye" bérishni telep qiliwatqan bolsimu, izchil türde xitayning bölgünchi we térrorchi qalpaqliri bilen eyiblinip kelmekte. Xitay yene, nobil tinchliq mukapatigha érishken, diniy we medeniyet dahisi bolghan dalay lamaning her qandaq bir dölette élip bériwatqan ziyaritige izchil türde qarshiliq bildürüp kelmekte. 
http://www.rfa.org/uyghur/xewerler/tepsili_xewer/xitay-dalay-obama-02032010192313.html/story_main?encoding=latin
Yuqiridiki awaz ulinishidin, bu heqtiki melumatimizning tepsilatini anglaysiler.