Qiyapiti Méhriban, Mahiyiti Qatilliq
Obzorchimiz Sidiq Haji Rozi
2010-02-16

2 - Ayning 14‏ - Küni "uyghur biz" tor bétide élan qilinghan "merkizi birliksepning orunlashturushi ashkara boldi" mawzuluq xewerde, jungnenxey bahar bayrimini kütüp élish söhbet yighini uyushturuptu. Xu jintaw nutuq sözleptu. Diniy mesile, millet mesilisi sözlengen nutuqning bir mezmuni boluptu. Qiyapitini méhriban körsetken xu jintawning esli mahiyiti qatilliq idi.


"Dölitimiz birlikke kelgen köp milletlik dölet" dédi xujintaw. Kim birlikke keltürüp bergen? "her qaysi milletler ortaq itـtipaqliship köresh qilishni, ortaq güllinishni... Tereqqi qilishni ishqa ashurup..." Dédi xujintaw. 2009‏ - Yili 7 - Ayning 5‏ - Küni her qaysi milletler ürümchide qandaq ittipaqlashti? qoligha qingraq we kaltek kötürüp kochigha chiqqan xitay köchmenliri uchrighan uyghurni qingraq bilen chépip öltürdi. Bu sining armiyeng, bu sining saqchiliring, bu sining köchmenliring emesmidi? boshün" tor bétining muxbiri 2010 - Yili 1 - Ayning 30 küni mundaq xewer qildi" alaqidar tereplerdin kelgen xewerlerge asaslanghanda, ürümchide qoralliq saqchilar namayish bolidighanliqidin 3 kün burun xewer tapqan iken... Shu küni kechte jesetlerni tekshürgende étip öltürülgen oghul - Qiz uyghurlar 1500 neperdin artuq bolup chiqti. "Muxbir axirida" bu jesetlerni bir mexpi orungha élip bérip köydürüp kömüwetken " dep körsetti. "Neq ehwalda 10 ming adem namayishqa qatnashti... 10 Ming adem ghayip boldi..." Déyishti chetellerde siyasiy paaliyet qiliwatqan uyghur paaliyetchiler.

Her qaysi milletlerning ortaq ittipaqliqi" dégen shundaq bolamdu? 3 yashliq qutluqjan chanap öltürüldi... Eger adem bolsang balang yoqmidi? shuningdin kéyin 34 neper uyghur yashqa ölüm jazasi berding, tyenenmén weqesidin kéyin ding shyawping sotlap bolup ölüm jazasi bergen bir xitay barmidi - Yoq, bir xitayghimu hetta yérim xitayghimu ölüm jazasi bermigen idi. Némishqa? chünki, namayish qilghanmu xitay idi, ding shyawpingmu xitay idi. Yaridar bolghanlarni béyjingda dawalighan idi. Ürümchi namayishida yaridar bolghan uyghurlar qandaq bir terep qilindi? doxtur xanilar qobul qilishni ret qildi. Jesetlerni köydürüp iz - Déreksiz yoq qilding, yaridar bolghan uyghurlarnimu köydürüp yoq qildingmu? sende hés - Tuyghu barmu? sende, adem bolsang adalet tuyghusi barmu? "ortaq güllinish" dégen shundaq bolamdu," ortaq tereqqiyat" dégen shundaq bolamdu? uyghur tilini we uyghurni yoqitish "ortaq güllinish " tin dérek béremdu? pilanliq tughut bilen uyghurning neslini qurutush "ortaq tereqqiyat"tin dérek béremdu? "sotsiyalistik milletler munasiwiti" dédi xu jintaw.

Qeshqer shehiri chéqip tüzliwétildi. "Ortaq hemkarliq shundaq bolamdu? toqquzaq nahiyisining bazar ichide déhqanlarning yer ‏ - Mülki tartip élinip, xitay aqqunlargha sétip bérildi. Ortaq tereqqiyat dégen shundaq bolamdu?

"Iqtisad, jemiyet tereqqiyatining yéngi basquchi telepke, xirisqa duch keldi" dédi xu jintaw. Xirisqa duch keldimu, néme xiris? xitay yazghuchilarning gépiche, gherb dunyasi junggoni exlet tökidighan sanduqqa aylandurup qoyghanda chingqilip ketse bu sanduq özlikidin pachaqlinip kétishi mumkin iken. Hazir engliyining sodigerliri junggoning baziridin chékinishke bashlidi. Éhtimal exlet sanduqi chingqilip ketti bolghay!

Hazir jungnenxey duch kelgen xiris herqandaq xiristin bashqa, uyghurlarning oyghinip ketkenliki bu hemmidin yaman xiiris bolup, uyghurlarning oyghinishi milliy, rohiy, diniy étiqadliq, idéologiyilik oyghinish, mana bu xu jintaw duch kelgen xiris, belki hemme ishni - Uyghurlarning teqdirini, xitay impériyisining teqdirini hel qilidighan oyghinishtur.

Bu oyghinish xitay bilen uyghurning mustemlike maddi munasiwetlirini -- Étiz - Ériq, su - Sel, tashyol, tömür yol, bénzin iskilati, paxta barxanliri, ashliq ambarliri, néfit quduqlirigha, tebiiy gaz quduqlirigha kim igidarchiliq qilidu deydighan maddi munasiwetlerni bir terep qilish jeryanigha kirgende, her bir uyghur öz aldigha bir namayishchi bolalaydighan jeryangha kirgende, uyghurlar shu waqitta "sotsiyalistik milliy munasiwetler" rialliqini özgertip, kapitalistik milliy munasiwetler basquchigha yétip kelgende, uyghurlarda tawar éngining yétilishi, milliy angning oyghinishi, milletni kapitalistik ishlepchiqirish munasiwetlirige éhtiyajliq qilip qoyghanda, xu jintaw janabliri "özgermeydu" dégen barini ongayla "özgiridu" dep teleppuz qilishqa adetlengende, ene shu chaghda xu jintaw ependi, siler duch kelgen telep we xirislar uyghur millitining hoquq teleplirini ashkarilighan bolidu.

http://www.rfa.org/uyghur/obzor/obzor-sidik-02162010203250.html/story_main?encoding=latin