Muxbirimiz Mihriban
2010-10-11
Uyghur aptonom rayonluq hökümet dairilirining tor betliridin melum bolushiche, bultur yazda yüz bergen "5 - Iyul ürümchi weqesi" din kéyin, uyghur aptonom rayonidiki uniwérsitétlarda oqughuchilargha qaratqan nazaret kücheytilgen.
RFA Anglighuchiliri teminligen.
Süret, ürümchide yüz bergen 5 - Iyul ténchliq namayishidin bir körünüsh bolup, yash uyghur oqughuchilirining quruq qol shuar tawlap namayish qiliwatqan körünüshi.
Radiomiz ziyaritini qobul qilghan oqutquchi - Oqughuchilarmu hazir uniwérsitétlarda oqughuchilargha nisbeten, idiyiwi telim - Terbiye kücheytilip, mektepning türlük usullar arqiliq oqughuchilargha qaratqan bashqurushni yenimu kücheytkenlikini ilgiri sürdi.
Yéqindin buyan shinjang uniwérsitéti, shinjang pédagogika uniwérsitéti, ili pédagogika instituti, shinjang maarip instituti qatarliq mekteplerning mektep tor béketliridiki xewerlerdin melum bolushiche, nöwette bu mekteplerde, türlük teshwiqat paaliyetliri köpiyip, mektep tüzümi ilgiriki yillardikidin kücheytilgen. Bu mekteplerde yene oqughuchilardin terkib tapqan "oqughuchilar qoghdash etriti", " oqughuchilar bayraq etriti"dégendek etretler qurulup, ular mektep qoghdash bölümige yardemliship, mektepning amanliq xizmitige mesul bolmaqta iken.
9 - Öktebir shinjang maarip institutining tor békitide, bu yil dölet bayrimi mezgilide shinjang maarip institutida " wetenni söyüp, yurtni güzelleshtürüsh" témisidiki xor éytish musabiqisi ötküzülüp, oqutquchi - Oqughuchilargha wetenperwerlik terbiyisi élip bérilghanliqi, oqughuchilar arisida milliy bölgünchilik idiyisi yamrishining aldi élinip, bayram mezgilide oqughuchilargha qaritilghan bashqurush tüzümliri kücheytilgenliki xewer qilinghan.
Radiomiz ziyaritini qobul qilghan oqughuchilarning bildürüshiche, mektep dairiliri bu paaliyetlerge birleshtürüp, oqughuchilargha qaratqan idiyiwi telim terbiye we nazaretni yenimu kücheytken.
Öz kimlikini ashkarilashni xalimighan bir oqughuchi radiomiz ziyaritini qobul qilip, nöwette oqughuchilar bashqarmisi teripidin qurulghan "bayraq etriti" dep atilidighan bir etretning, mektep amanliq qoghdash etritige yardemliship, oqughuchilarning intizamini tekshürüshke mesul ikenlikini, emma zor köp sandiki oqughuchilarning ularni yaqturmaydighanliqini bildürdi.
Bu oqughuchi sözide, adette bu etretke eza oqughuchilarning, mektep dairiliri teripidin arxipi tekshürülgendin kéyin, ilghar oqughuchi dep békitken, kommunist yashlar ittipaqigha eza, yaki partiyige eza bolush iltimasi yazghan oqughuchilar arisidin tallinip qatnashturuliwatqanliqini, mektepning ulargha her ayda oqush yardem puli béridighanliqini bildürdi.
Ziyaritimizni qobul qilghan yene bir mektep xizmetchisi bayraq etritidiki oqughuchilarning wezipisi heqqide toxtaldi. Uning bildürüshiche, bayraq etritidiki oqughuchilar, her küni etigen saet altidin 6 yérimghiche bolghan ariliqta, mektep ichide dölet bayriqini chiqirishqa mesul bolghandin bashqa, oqughuchilarning etigenlik kechlik tekrar ehwali, yataq binalirining tinchliqi, oqughuchilarning mektep hoylisi ichidiki intizamgha riaye qilish ehwali qatarliqlarni tekshüridiken.
Igilishimizche, mektep amanliq saqlash etritige yardemliship, oqughuchilarni nazaret qilidighan bu xil etret nöwette herqaysi uniwérsitétlarda tengla mewjut bolsimu, emma ularning namliri oxshimaydiken.
Shinjang uniwérsitétidin ziyaritimizni qobul qilghan, emma kimlikini ashkarilashni xalimighan bir oqughuchining bildürüshiche, shinjang uniwérsitétida oqughuchilar aktipliridin qurulghan bundaq etret "oqughuchilar qoghdash etriti" dep atilidiken.
Uning bildürüshiche, bu etret ezaliri mektep oqughuchilar bashqarmisidin oqughuchilar birleshmisi ezasi namida her ayda 100 yüen etrapida heq alidiken. Ularning adette oqughuchilar intizamini tekshürgendin bashqa yene, öz sinipidiki oqughuchilarning idiyiwi ehwalinimu mektep dairilirige yetküzüsh wezipisi bolghini üchün, oqughuchilar köpinche hallarda ulardin éhtiyat qilidiken.
Shinjang uniwérsitétining mektep tor bétidin melum bolushiche, bultur 9 - Aydin buyan, oqughuchilar arisida "wetenni söyüp, shinjangning tereqqiyatigha töhpe qoshush", "milletler ittipaqliqini himaye qilish", "döletning birlikini, shinjangning muqimliqini qoghdashqa öz emeliyiti arqiliq jawab qayturush" qatarliq idiyiwi telim - Terbiye paaliyiti élip bérilghan. Undin bashqa bultur 9 - Aydin buyan, mektep oqughuchilar bashqarmisi yene, "2009 - 2010 Oqush yilida oqughuchilarning psixik ehwali heqqide uchur igilesh ishxanisi" namidiki ishxana qurghan we bu ishxanida oqutquchilarni nöwetchilikke qoyup, oqughuchilarning psixik ehwalini igileshni kücheytken.
Xitayning uyghur élidiki siyasiti we uyghur rayonidiki weziyetni közetküchilerning qarishiche, uyghur aptonom rayon dairilirining mekteplerni merkez qilghan halda, wetenperwerlik hem milletler ittipaqliqi terbiyisi élip bérip, aliy mektep oqughuchilirigha qaratqan nazaretni kücheytishi, dairilerning rayondiki ilim ehliliridin bolghan uniwérsitét oqughuchiliri arisida hökümetke qarshi heriketlerning yüz bérishining aldini élish üchün iken.
http://www.rfa.org/uyghur/xewerler/tepsili_xewer/uqughuchilar-nazarette-10112010201653.html/story_main?encoding=latin
Yuqiridiki awaz ulinishidin, bu heqtiki melumatimizning tepsilatini anglaysiler.
