Obama Hökümiti Uyghur Yashlarni Amérikigha Qoyup Bérishi Kérek
Muxbirimiz Jüme
2009-01-27

Guantanamodiki uyghurlarning bash adwokati séybin willet ependi 23 - Yanwar amérika edliye ministiri we dölet mudapie ministirige mektup yollap, mezkur uyghurlarning amérika edliye we herbiy tarmaqliri teripidin alliburun aqlinip bolghanliqini eskertken we obama hökümitini bu uyghur yashlarni derhal amérikigha qoyup bérishke dewet qilghan.


Ziyaritimizni qobul qilghan séybin willet ependim, obama hökümitining guantanamodiki uyghurlarni amérikigha yerleshturidighanliqigha ishenchisi kamil ikenlikini ilgiri sürdi.

Amérikining guantanamo herbiy türmiside 17 neper uyghur yashmu tutup turuluwatqan bolup, gerche ular amérika herbiy we edliye organliri teripidin gunahsiz dep aqlanghan bolsimu, emma ularni orunlashturidighan birer muwapiq birer jay tépilmighanliqi sewebidin ta hazirghiche mezkur türmide bihude iztirap chekmekte idi.
"Bu yerde jiddiy hel qilinmisa bolmaydighan bir délo barliqini ularning semige sélish hemde buninggha qarita ularning diqqitini aghdurush üchün biz bu mektupni yolliduq."
22 - Yanwar amérika prézidénti barak obama, guantanamo herbiy türmisini taqash toghrisida memuri buyruq chüshürgen hemde mezkur türmining bir yil ichide pütünley taqilidighanliqini körsetken.

Prézidént obama, türmini taqash xizmet tertipi üstide toxtalghanda, mezkur türmige qamalghan her bir shexsning délosini közdin kechürüshni derhal bashlash hemde bu heqtiki közdin kechürüsh ishlirida munasiwetlik shexs ‏ - Organlarning öz ‏ - Ara toluq hemkarlishishi kéreklikini telep qilghan.

U öz buyruqnamisida, guantanamo mesilisige munasiwetlik organlar we shexslerdin edliye ministiri, mudapie ministiri, dölet bixeterlik ministiri we amérikining mexpiy axbarat organliri mesullirini tepsiliy körsetken idi.

Prézidént obama mezkur buyruqnamini élan qilip etisi yene, 23 - Yanwar jüme küni, hazir amérikining guantanamo herbiy türmiside qapsilip qalghan 17 neper uyghur yashning bash adwokati séybin willet ependi, guantanamodiki uyghur yashlarni amérikigha qoyup bérish kéreklikini tekitlep amérika edliye ministiri érik holdér we dölet mudapie ministiri robért géytslerge mektup yollighan.

Bu heqtiki ziyaritimizni qobul qilghan adwokat séybin willet ependi, özining mezkur mektupni amérikining munasiwetlik organlirigha qaritip yollighanliqini, emma hazirche bulardin birer xewer kelmigenlikini bildürdi.

"Bu yerde jiddiy hel qilinmisa bolmaydighan bir délo barliqini ularning semige sélish hemde buninggha qarita ularning diqqitini aghdurush üchün biz bu mektupni yolliduq."

Séybin willet ependi mezkur mektubida, guantanamoda tutup turuluwatqan uyghurlar délosigha qayta qarap chiqishning bihajet ikenlikini, chünki bu uyghur yashlarning amérikining edliye we herbiy organliri teripidin alliburun aqlinip, qoyup bérilishke hazirlanghanliqini eskertip: "bu yerde obama hökümiti aldigha qoyulidighan mesile, bu uyghurlarning qoyup bérilish yaki bérilmeslik mesilisi bolmastin, belki bu uyghurlarni qeyerge qoyup bérish mesilisidur" dep yazidu.

"Biz bu yerde tekitlimekchi bolghan nuqta bolsa, hemme adem ularni düshmen jengchisi emes dep qaraydu. Amérika sotlirimu, herbiy dairilermu shuni ilgiri sürdi. Shundaq sharaitta yene bu déloni qaytidin közdin kechürüshning hajiti yoq. Bundaq qilish bir hamaqetlik."

U mektubida yene, amérika hökümitini guantanamodiki 17 neper uyghur yashni derhal amérikigha qoyup bérishke dewet qilghan we: "biz hökümetni ular qoyup bérilishi mumkin bolghan birdin ‏ - Bir makan amérika qoshma shtatigha qoyup bérishke dewet qilimiz" dep yazghan.

Séybin willet amérika hökümitining bu uyghurlarni amérikigha qoyup bérishni choqum oylishidighanliqini ilgiri surup mundaq dédi: " men shundaq qaraymen we shundaq bolushini ümid qilimen. Xitay bashqa döletlerge bésim ishlitiwatqan sharaitta bu kargha kélidighan birdin ‏ - Bir chiqish yoli."

Séybin willet ependi amérika dölet mudapie ministiri robért géyts we edliye ministiri erk holdérgha yollighan mektubida, nöwette guantanamoda tutup turuluwatqan 17 neper uyghur yash délosining bekla özgiche ikenlikini, bu uyghur yashlarning xitayning gherbiy shimalidiki uyghur rayondin kelgen uyghurlar ikenlikini, xitayning bu rayonda uyghurlargha her xil zulumlarni sélip kéliwatqanliqini hemde bu tereplerning amérika dölet mejlisi teripidinmu étirap qilinidighanliqini yazidu.

Séybin willet ependi mezkur uyghurlar délosining bekla özgiche bolushidiki sewebler üstide toluqlima köz qarashlirini otturigha qoyup, bu uyghurlarning uningdin bashqa yene, herbiy we sot dairiliri teripidinmu aqlinip qoyup bérilishke teyyarlanghan kishiler ikenlikini qoshumche qildi.

"Bular guantanamodiki mehbuslar ichide délosi amérikidiki ikki sot teripidin qarap chiqilghan hemde dushmen jengchisi emes dep békitilgen birdin ‏ - Bir tutqunlar. Hökümetmu bu jehette biz bilen tirkeshkini yoq. Hökümet teripining talishidighan yéri bolsa, bizning hökümetni bu uyghurlarni qoyup bérishke qistash hoquqimiz bar yaki yoqluqi."

Nöwette bir qisim yawropa elliri, amérika prézidénti barak obamaning guantanamo türmisini taqash pilanigha yardem qolini sunidighanliqini bildürgen idi.

Halbuki séybin willet ependi amérika guantanamo mehbusliridin bir qismini özi qobul qilmighan sharaitta, bashqa ittipaqdashlirigha bularni élinglar dep tangalmaydighanliqini, shunga bulardin birqismini amérika öz tupriqi ichige élip kérishke toghra kelse, uyghurlarning eng muwapiq ikenlikini ilgiri surup mundaq dédi: " amérika guantanamo tutqunlirining bir qismini qobul qilmay turup héchqandaq dölet bularni qobul qilmaydu. Amérika qobul qilishqa toghra kelse, uyghurlar eng tebiiy tallash obyéktidur."

Hörmetlik oqurmenler, amérikining guantanamodiki herbiy türmiside iztirap chékiwatqan 17 neper uyghur yash mesilisi nöwette uyghur siyasi we ijtimaiy teshkilatlirini öz ichige alghan bir qisim xelqaradiki kishilik hoquq teshkilatliri jiddiy köngül bölüwatqan mesililerning biridur.

Menbe:http://www.rfa.org/uyghur/xewerler/tepsili_xewer/guantanamo-obama-uyghurlar-01282009045515.html/story_main?encoding=latin