Amérika, Ürümchi 21 ‏ - Dékabir Namayish Pilanining Shoarlirini Ashkarilidi

Muxbirimiz Shöhret Hoshur
2009-01-27

27 ‏ - Yanwar küni amérika dölet mejlisi xitay ishliri komitéti ötken ay ürümchide bir türküm oqughuchilarning qolgha élinishigha seweb bolghan 21 ‏ - Dékabir namayish pilanining asasiy shoarini ashkarilidi.



Shinjang uniwérsitéti oqughuchiliri bashchiliqida, 1985 - Yili 12 - Dékabir küni, ürümchidiki köp sanliq ali mektep oqughuchilirining xitay hökümitining siyasetlirige qarshi keng kölemlik namayishi élip bérilghan.


Mezkur komitét ürümchidiki aliy mekteplerning tor betlirini izchil közitish arqiliq, 21 ‏ - Dékabir namayish pilani heqqide bir qatar toluqlima melumatlargha ige bolghan. Ashkarilinishiche mezkur namayish pilanining asasliq shoari aliy mekteplerde haraq - Tamaka sétishni cheklesh bolghan.

Melum bolushiche, namayishning teshwiqat wariqi shinjang yéza igilik uniwérsitétigha tarqitilghanda, bir qazaq qiz oqughuchi teshwiqat wariqini mektep rehberlikige yetküzüp bergen. Mektep rehberliki ehwalni maarip nazaritige doklat qilghan. Maarip nazariti mexsus yighin échip namayish wariqini tarqatqan we oqughanlarni éniqlashni orunlashturghan.

Amérika dölet mejlisi xitay ishlar komitétining shinjang yéza igilik uniwérsitétining tor bétidin neqil keltürüshiche, namayishning esli meqsiti aliy mekteplerde haraq, tamaka sétishni cheklesh, bu arqiliq milliy oqughuchilarning turmush istilini yaxshilash bolghan. Emma shinjang uniwérsitéti mezkur namayish pilanini muteessiplikni bazargha sélish we yaman gherezlik dep tenqid qilghan.

Yéza igilik uniwérsitéti mezkur namayish pilanini teshkillik, pilanliq, arqa körünüshlük we yaman gherezlik bolghan bir qétimliq qutratquluq pilani dep élan qilghan.

Shinjang tibbiy uniwérsitéti bolsa namayish pilanini düshmen küchlerning mektepke singip kirip, ish térishqa urunushi, milletler ittipaqliqi we jemiyet muqimliqigha buzghunchiliq herikiti dep baha bergen. Tibbiy uniwérsitéti yene, namayishni pilanlighuchilarning milliy oqughuchilarning hayat istilini özgertishni niqap qiliwalghanliqini, emeliyette bolsa, oqughuchilarni qanunsiz toplinishqa qutratqanliqini, selbiy jamaet pikri toplashqa urunghanliqini hetta ularning haraq - Tamaka dukanlirigha hujum qilish؛ urup - Chéqish we bulangchiliq weqesi tughdurmaqchi bolghanliqini teshwiq qilghan.

Uyghur jemiyitide yashlarning hayat istilini tüzitish herikiti 90 ‏ - Yillarning otturiliri bashlanghan. Shu yillarda ghuljida dawam qilghan meshrep paaliyiti uyghur yashlirini ichimlik we zeherlik chékimliktin tosushta ghayet zor rol oynighan. Aliy mekteplerdiki milliy oqughuchilarning turmush istilini tüzitish pikri 1980 ‏ - Yillarning axirliri otturigha chiqqan.

Eyni chaghda shinjang uniwérsitéti qanun fakultétining oqughuchisi erkin rozi teripidin yézilghan " bichare külkiler" namliq ochirik aliy mektep oqughuchilirining keypi sapa hayatini qattiq tenqid qilghan.

Xitay qosh tilliq maarip wastisi bilen uyghurlarning milliy kimlikige éghir tehdit shekillendürgen bügünki künde, bir türküm yashlarning milliy kimlikni qoghdash üchün milliy örp ‏ - Adet, diniy telimatlargha xilap hayat istilini tüzitishni teshebbus qiliwatqanliqi eslide uyghurlarning milliy insan heqliridin idi.

Emma mezkur namayish pilani weqesidin kéyin, ürümchidiki aliy mekteplerde, partiye ezaliri, ittipaq ezaliri we sinip bashliqliri arisida siyasiy sezgürlükni ashurushni meqset qilghan söhbet yighinliri uyushturulghan. Shinjang tibbiy uniwérsitétining til ‏ - Medeniyet institutida uyushturulghan bir qétimliq söhbet yighinida, mektep partkom sékrétari wang shyawping mundaq dégen: " bu qétimqi qanunsiz teshwiqat wariqi tarqitish paaliyiti üch xil küchlerning heqiqiy qiyapitini ashkarilidi؛ rabiye qadir bashchiliqidiki bölgünchi we zorawan küchlerning rayonimizning jemiyet muqimliqini buzushqa urunushtek eksiyetchil mahiyitini körsitip berdi. Biz aliy mektep oqughuchilirining eksiyetchilerge qarita siyasiy taqabil turush küchini dawamliq östürüshimiz kérek."

Bu qétim xitay dairilirini jiddiy endishige salghan, 21 ‏ - Dékabir namayish pilanlash weqesi seweblik 20 din artuq oqughuchi tutqun qilinghan. Bularning ichide miradil yasin we mutellip téyip qatarliq ikki nepirining isim ‏ - Sheripi melum؛ emma hich birining hazir nede ikenliki we qandaq bir terep qilinghanliqi melum emes.

Menbe:http://www.rfa.org/uyghur/xewerler/tepsili_xewer/amerika-uyghur-oqughuchilar-01282009042341.html/story_main?encoding=latin