Jorj Bushning Xoshlishish Nutiqi Munazire Qozghimaqta
Muxbirimiz Weli
2009-01-16
Muxbirimiz Weli
2009-01-16
Kéler heptining seyshenbe küni, yeni 1 - Ayning 20 - Küni, amérikining 2008 - Yilliq prézidént saylimida yéngidin saylinip chiqqan prézidént barak obama wezipe ötesh üchün qesem bérip aqsaraygha kirishke besh kün qalghanda, yeni tünügün, amérika prézidénti jorj bush aqsarayda xoshlishish nutiqi sözlidi. Bu, prézidént bushning eng axirqi qétimliq nutiqi bolup hésablinidu.
AFP Photo
Bush pragada nutuq sözligen körünüshliridn biri.
'Amérika 11 - Séntebirdin kéyin chong térrorluq hujumigha uchrimidi'
Amérika prézidénti jorj bush bu eng axirqi qétimliq nutqida, özi ikki qétim prézidéntliq wezipisi ötigen sekkiz yilda bésip ötken musapini eslep we döletning kelgüsige bolghan tesewwurini otturigha qoyup 'amérika 11 - Séntebirdin kéyin chong térrorluq hujumigha uchrap baqmidi, lékin ularning tehditi yenila mewjut, bu, saylanghan prézidént barak obama yüzliniwatqan chong riqabet' dédi.
Bush qaldurghan siyasiy miraslar
'Bügünki amérika' gézitining bayan qilishiche, 2000 - Yilidin hazirgha qeder, jorj bushning prézidéntliq wezipisini ötep kéliwatqan bu sekkiz yilda qolgha keltürgen netijiliri - Weten bixeterliki ministirliqini qurghanliqi, térrorluqqa qarshi közitish sistémisini wujudqa chiqarghanliqi, birmu oqughuchi arqida qalmasliq dégen maarip nizamini tüzüp chiqqanliqi, amérikining eng aliy sot mehkimisige enenichi (konsérwatip) sotchilardin ikkini qoshqanliqi qatarliqlarni öz ichige alidu.
Xitay - Amérika munasiwiti 'riqabetchilik' tin 'öz - Ara menpeetdashliq' munasiwitige özgerdi
Xitayning 'shinxua agéntliqi' bügün jorj bushning xoshlishish nutiqi heqqide élan qilghan xewerliride, xitay - Amérika munasiwiti jorj bush prézidént bolup turghan bu sekkiz yildiki bir gewdilik noxta ikenlikini؛ bu sekkiz yilda xitay - Amérika otturisidiki hemkarliqning téximu chongqurlashqanliqi we kücheytilgenliki bir muhim netije bolup hésablinidighanliqini؛ xitay - Amérika otturisidiki burunqi "riqabet" munasiwiti, bu sekkiz yilda "öz - Ara menpeetdashliq" munasiwitige we "istratégiyilik hemkarliq munasiwiti" ge özgergenlikini alahide gewdilendürdi.
Deywit milibandning qarishiche, ' térrorluqqa qarshi urush' dep atash xata
Amérika prézidénti jorj bushning xoshlishish nutiqi xelqarada munazire qozghawatqanda, engliye tashqi ishlar ministiri deywit miliband 'muhapizetchi géziti' de élan qilghan obzorida, bushning 'térrorluqqa qarshi urush' dep atighanliqi xata, dep körsetti.
Miliband ependining bayan qilishiche, 11 - Séntebir weqesidin kéyin, jorj bush ependi osama binladin we el qaidichilerning döletler ara gireliship ketken heriketlirige qarita otturigha qoyghan 'térrorluqqa qarshi urush' dégen atalghusiining yaxshiliq teripige qarighanda ziyanliq teripi köp boldi, xata yönilish peyda qildi. Uning qarishiche, démokratiye térrorluqqa taqabil turalaytti, uni urush arqiliq hel qilish hajet emes idi.
Deywit miliband bu köz qarishini tünügün hindistanning bombay shehiride otturigha qoyup, amérikini guantanamodiki türmini taqashqa we xelqaragha wehime emes belki démokratik pursetlerni élip kélishke chaqirghan.
B b s ning bayan qilishiche, engliye tashqi ishlar ministiri miliband 'térrorluqqa qarshi urush' dep atash xata dégen köz qarashni otturigha qoyupla qalmay, belki topilanglarni we döletning ichidiki toqunushlarni qirghinchiliq qilish bilen hel qilghili bolmaydighanliqini tekitligen. Shundaqla u, mesilini herbiy wasitigha tayinip hel qilidighan jorj bush hökümitidin derhal chégra ayriydighanliqini jakarlighan.
Buninggha qarita engliye parlaméntining shotlandiye milletchi partiyisi rehbiri robrtsun baha bérip 'jorj bush iraqqa hujum qilghanda, milliband we ishchilar partiyisi amérikining bir iti bolghan idi, ularning hazir élan qilghan bu bayanati saxta bayanat' dep eyibligen.
'Térrorluqqa qarshi urush' ning hazirqi tebiri
'Wiki' lughitining "térrorluqqa qarshi urush" dégen atalghu heqqidiki tebirige qarighanda, 11 - Séntebir weqesidin kéyin, amérika we uning ittipaqdashliri 'xelqaraliq térrorni yoqitish' üchün élip barghan yer shari xaraktérlik urushni mushu atalghu bilen atap kelmekte. Amérika hökümitining köz qarishi buyiche, bu urushning hazirqi waqittiki nishani yenila el - Qaidichiler, talibanlar we bashqa radikal islamchi herbiy küchlerni öz ichige alghan 'térrorchi teshkilatlar' ning amérika we uning ittipaqdashlirigha qaratqan térrorluq hujumigha taqabil turush, shundaqla dunyada erkinlik we démokratiye tuyghusini kéngeytish arqiliq, 'meghlup bolghan döletler'ning we 'lökchek döletler'ning hazirqi hökümetlirige xatime bérishtin ibaret.
Bu lughetning 'térrorluqqa qarshi urush' dégen atalghugha bérilgen tebiride éytilishiche yene, térrorluqqa qarshi urushning tunji herbiy hujumini, nato 2001 - Yili 10 - Ayda 'akitip ilgirilesh' namliq déngiz armiye meshiqi arqiliq bashlap, uninggha ulapla osama binladingha panahliq bergen afghanistandiki taliban hökümitige hujum qozghighan idi.
Shuningdin kéyinmu, jorj bush hökümiti, gerche dunyada köp döletning qarshiliqigha uchrap kéliwatsimu, peqet natoning qollishigha érishkenliki üchünla, özining bu herikiti üchün dawamliq türde diplomatiye, iqtisadiy jaza we bixeterlik hemkarliqi qatarliq her xil wastilarni qollinip kelmekte.
