Muxbirimiz Ekrem
2010-04-21
Xitayning shinxua tori 18 - April küni uyghur wetinidin yéngidin bayqalghan bir qisim momyalarning tarixining 4 ming yildin artuq ikenlikini, bu momyalarni d n a tetqiqati boyiche tekshürüsh netijiside, ularning hem yawrupa, hem asiya qan tipigha ige insanlar bolghanliqini élan qilghan idi.
http://news.yahoo.com Din élindi.
Süret, amérikiliqlarda zor qiziqish qozghighan, amérikining kaliforniye shtati santaana shehiridiki bowérz muzéyida körgezmige qoyulghan tarim momyaliri we momya qewriliridin tépilghan asare - Etiqiler toghrisidiki yaxuu torida élan qilinghan momyalar we "könchi derya güzili" teswirlengen maqalidin bir körünüsh.
4 - Ayning 21 - Küni, shinjang géziti yene kuchadin bayqalghan zor miqdardiki qebriler we jeset söngekliri toghrisidiki melumatini élan qildi. Xewerde, dewri xitayning sherqiy xen sulalisi zamanigha toghra kélidu dep qaralghan bu jeset qalduqlirining xéshi karidori, dunxuang, jyuchuen rayonliridin bayqalghan jesetlerge oxshaydighanliqi tilgha élinghan. Melumki, xéshi karidori, dunxuang we jiyuchuen rayonliri yiraq qedimqi zamandin tartipla uyghurlarning ana tupriqi dairisidiki zéminlar idi.
Uyghur ziyalisi küresh ataxan ependi, xitay hökümiti uyghur tarixini yoshuruwatqan, yoqitiwatqan we qedimiy erserlerni éniqlash dolquni qozghap, uyghurlarning ötmüshige munasiwetlik izlarni öchürüshke tirishiwatqan mushundaq bir chaghda, üzlüksiz bayqiliwatqan bu asare - Etiqilerning tariximizni pakitlar bilen sözlewatqanliqini éyitti.
Kucha diyari wetinimiz teweside qedimiy izlar bir qeder köp köp saqlanghan rayon bolup, hazirgha qeder 146 orun medeniyet iznalirini qézish, tekshürüsh menbesige aylanghan idi. Yéqinda yéngidin bayqalghan 64 qedimiy qebriler topi bilen qoshulup, kuchada 200 din artuq orun uyghurlarning ötmüshidin uchur béridighan merkezge aylanghan. Biraq, bu yerdin bayqalghan jesetler, qedimiy pullar, kiyim - Kéchekler, turmush boyumliri we yiraq ötmüshke mensup bolghan medeniyet izlirining zadi qanchiliki bilen uyghurlar uchrishiwatidu?
Xitay tetqiqatchiliri néme üchün bu zémindiki qedimiy izlarning uyghurlargha teelluq ikenlikidin özini qachuridu yaki pakitlarni burmilashqa zoriqidu? bu heqte küresh ataxan ependi qarashlirini otturigha qoydi.
Jilin uniwérsitéti alimliri teripidin "4 ming yildin artuq tarixqa ige we dunyada hazirgha qeder bayqalghan eng qedimiy jesedlerdur" dep élan qilinghan uyghur wetinidin bayqalghan momyalarning uyghurlarning ejdatliri ikenliki tilgha élinmighangha oxshash, arilashma qan tipigha ige bu qedimqi insanlar topigha xitaylarningmu tewe ikenliki ilgiri sürülüshke urunulghan idi.
Xitayning shinjang asare - Etiqiler tetqiqat ornining muawin mesuli yu jiyung bu qétim kuchadin bayqalghan jesetler toghrisida toxtalghanda "alahide depne qilinghan bu jesetler xenzularning gherbiy diyardiki depne adetlirini bilishte muhim qimmetke ige" dégen. Bu arqiliq, kuchadin bayqalghan yéngi qebrilerdiki jesetlerni "ular xitaylar idi" démekchi bolghan. Uyghur ziyalisi küresh ataxan ependi bu xususta hem közqarishini bildürüp ötti.
http://www.rfa.org/uyghur/xewerler/tepsili_xewer/uyghur-tarixini-jesetler-sozlimekte-04212010204039.html/story_main?encoding=latin
Yuqiridiki awaz ulinishidin, bu heqtiki melumatimizning tepsilatini anglaysiler.
