Dunya Uyghur Qurultiyi bayanati :


-Kommunist Xitay hakimiyiti, Sherqiy Türkistandiki 60 yilliq jinayi qilmishlirining jawapkarliqidin qechip qurtulalmaydu !




Hemmige melum bolghinidek, Kommunist Xitay hakimiyitining 5 – iyoldin etibaren Ürümqide bigunah Uyghurlargha qarita bashlatqan wehshilerche qirghin qilish herikiti izchil türde dawam qilip kelmekte, Kommunist Xitay Hakimiyetining ochuq - ashkare halda qollushi we qutrutishi, shundaqla Xitay saqchi – eskerlirining qoghdishi we masliship berishige erishken Fashist Xitay köchmenliri, 5 – iyoldin etibaren herküni digüdek pilanliq we teshkillik halda qozghulup chiqip, Ürümqi kochiliride qolida tömürning suniqimu bolmighan Uyghurlarni owlap öltürüsh herikitini dawam qildurup kelmekte.




Qisqighine ikki ay jeryanida minglighan bigunah Uyghur Xitay eskerliri teripidin yawuzlarche qirip tashlandi, 10 minglighan bigunah uyghur tutqun qilinip türmilerge tashlandi, yene 100 ligen bigunah uyghur Fashist Xitay köchmenlirining irqiy hujumi jeryanida hayatidin ayrildi, herküni digüdek Xitay türmiliridin Uyghur mehbuslarning ölüm xewiri kelip turmaqta, bu ikki ay mabeynide ürümqining pütün bulung – pushqaqliri Uyghurlarning issiq qeni bilen boyaldi, öy – öylerdin Uyghurlarning matem yighisi we ah – peryatliri kötürüldi ...




Buxil qirghinchiliq we döwlet terori peqet Ürümqi bilenla cheklinip qalghini yoq, Xitay hakimiyiti 5 – iyol weqesini bahane qilip, Sherqiy türkistanning pütkül rayonlirida Uyghurlargha qarita öltürüsh we tutqun qilish herikitini dawamlashturup kelmekte, Shawgüandin Ürümqide sozulghan buxil matem we ah – peryat sadaliri bügün Sherqiy türkistanning pütün rayonlirigha yeyilmaqta.


Dimek bügün, pütün uyghur xelqi eghir matem we musibet üstide.




Mana mushundaq echinishliq we tiradigiyelik bir künde Kommunist Xitay hakimiyiti, özining döwlet bayrimini we shundaqla Sherqiy türkistanni ishghal qilghanliqining 60 – yilliqini ten – tene bilen qutluqlimaqta, Ürümqi shehridiki partiye – hökümet emeldarlirimu Xitay merkizi hökümitining bayram ten – tenisige ortaq bolup, Uyghur xelqining musibetlik yighisi we ah – peryatlirigha ziyapet we oyun – tamasha bilen jawap qayturup kelmekte.


Qisqisi, Kommunist Xitay hakimiyiti buxil rezil qilmishliri arqiliq, Xitay xelq jumhuriyiti qurulghan 1 – öktebirning heqiqetenmu uyghur xelqining matem küni ikenlikini munazire telep qilmaydighan halda ashkarilap berdi.




Xuddi Xitay hakimiyitining öziningmu etirap qilghinidek, 5 – iyol Ürümqi weqesi, Xitay xelq Jumhuriyiti qurulghan 60 yildin buyan Sherqiy türkistanda yüzbergen eng zor siyasi weqelerning biri bolup, 6 – ayning 26 – küni Shan dong ölkisidiki Shawgüan shehride bashlanghan we Ürümqide yuquri pellige chiqqan bu qetimqi keng kölemlik irqiy qirghinchiliq herikiti pütün dunyada zor tesir qozghighan, Birleshken döwletler teshkilatining bash katibi Bankimon, Yawropa birliki we Amerika bashchiliqidiki gherip demokratik elliri, shundaqla pütün xelqaraliq kishilik hoqoq teshkilatliri, hetta chetellerdiki Xitay demokratik teshkilatlirimu kommunist Xitay hakimiyitidin Uyghurlargha qaratqan qanliq basturush heriktini derhal toxtutushni, Uyghurlarning kishilik heq – hoqoqlirigha hörmet qilishni, Uyghurlargha qarita siyasi, iqtisadi we qanuniy jehetlerde adil siyasetni yolgha qoyushini telep qilip kelgen bolsimu, emma Xitay hakimiyiti xelqara jamaetchilikning semimiy telep we teklirini öktemlerche ret qilip, Uyghurlargha qaratqan zulum we besim siyasitini, öltürüsh we tutqun qilish herikitini üzlüksiz kücheytip kelmekte.




Mahiyette bolsa 5 – iyol Ürümqi qirghinchiliqi, kommunist Xitay hakimiyitining 60 yildin buyan Uyghurlargha qaritip kelgen zulum,. Besim we qirghinchiliq siyasitining yuquri pellige kötürülishi, shundaqla Xitay hakimiyitining 60 yildin buyan Sherqiy türkistan xelqighe qarita yürgüzüp kelgen adaletsiz siyasitining biwaste mehsuli we netijisi idi.




Xitay hakimiyiti, Sherqiy türkistanni ishghal qilghan 60 yildin buyan Uyghur xelqi üstidin elip barghan jinayi qilmishlirini yoshurush we dunya jamaetchilikining közini buyash meqsidide, özining döwlet bayrimi harpisida arqa – arqidin ikki atalmish < aq tashliq kitap > ni elan qildi.




Bularning biri, 9 – ayning 21 – küni Xitay ministirlar kabenti axbarat ishxanisi teripidin elan qilinghan, < Xin jiangning tereqqi qilishi we rawajlinishi > digen temidiki aq tashliq kitap, yene biri bolsa, 9 – ayning 27 – küni elan qilinghan, < Jung guoning milletler siyasiti we herqaysi milletlerning ortaq güllünüp tereqqi qilishi > digen maozudiki aqtashliq kitap idi.


Bu ikki aqtashlik kitapta bayan qilinishiche, Kommunist Xitay hakimiyitining Sherqiy türkistandiki 60 yili bolsa < sahliq 60 yil > mish !




bu 60 yil mabeynide Xitay hakimiyiti Sherqiy türkistan xelqighe, jümlidin Uyghurlargha zor tereqqiyat we bexit – saadet elip kelgenmish, herqaysi milletlerning teng – barawerlikini heqiyqi yosunda emelge ashurup, < milliy teritoriyelik aptonomiye qanuni > ni estayidil we mukemmel ijra qilghanmish, Uyghurlarning turmush sewiyesini yuquri kötürüp, ularning milliy mediniyitini heqiyqi yosunda qoghdighanmish, Uyghurlarning diniy etiqat erkinlikige kapaletlik qilghanmish, azsanliq millet rayonlirining iqtisadini yuquri kötürüp, Jung hua milletlirining illiq ayilisini berpa qilghanmish !!!!!




qisqisi, Xitay hakimiyiti teripidin döwlet bayrimi we Sherqiy türkistanni ishghal qilghanliqining 60 yilliqi munasiwiti bilen elan qilghan yuqarqi ikki aqtashliq kitabining her abzasi we her jümlisi, riyalliqtin tamamen chetnigen, sherqiy türkistanning we uyghurlarning heqiyqi ehwali pütünley burmilanghan yalghan – yawidaq sözlerdin terkip tapqan idi.


Sherqiy türkistanning kommunist Xitay ishghalidin buyanqi 60 yilining, zulmet ichide ötken 60 yil ikenliki bügün dunya jamaetchilikigimu ayan bolup kelmekte, Shawgüandiki irqiy hujum we ürümqidiki qanliq qirghinchiliq arqiliq xelqara jamaetchilik, Xitaylar bilen herqaysi milletler otturisida teng – barawerlikning esla mewjut emeslikini, Xitay xelq jumhuriyitining, Uyghur we Tibetke oxshighan milletler üchün qandaqtur bir < illiq ayile > emes, belki xorlunush we ezilishke uchraydighan üsti ochuq bir türmidin ibaret ikenlikini teximu roshen tonup yetti.




Bolupmu Shawgüandiki bir oyunchuq zawutigha sherqiy türkistandin mejburi ishlemchilikke yötkep kelingen birqanche yüz uyghur dehqannning, 10 minglighan Fashist Xitayning wehshilerche qanliq hujumigha uchrighanliqi, weqe jeryanida Xitay saqchilirining bir chette turup tamasha körgenliki, weqedin keyin Xitay hakimiyitining ölgen we yarilanghan Uyghurlargha qarita pütünley mengsitmeslik neziri bilen qarap, ulargha qanuni jehettin ige chiqmighanliqi, Xitay qatillirining jawapkarliqini sürüshtürüsh uyaqta tursun, eksiche ölgen Uyghurlarning ayilisidikilerge we yarilanghan Uyghurlargha weqenining heqiyqi jeryanini bashqilargha sözlimeslik heqqide tehdit salghanliqi ... mana bular, Xitayda Uyghurlargha qaritilghan irqiy kemsitishning qaysi derijige berip yetkenlikining janliq ispatidin ibaret !




Eger diqqet qilidighan bolsaq, Dunya metbu’atlirida yer alghan 26 - iyon shawgüen qanliq weqesi bilen, 5 - iyol ürümchi irqiy qirghinchiliqigha da’ir körünüshlerdiki menzire bir - biri bilen parallil we eynen bolup, her ikkila körünüshte xitaylarning uyghurlargha bolghan derijidin tashqiri öchmenliki, nepriti, düshmenliki we insan qilipidin chiqqan wehshiliki toluq namayen qilin’ghan idi.




Xitay saqchi we eskerlirining uyghurlargha qarita élip barghan qirghinchiliqining heyran qalarliq bir teripi yoq, chünki bu xil qirghinchiliq 1949 - yilidin buyan izchil türde dawam qilip kiliwatidu. Bu qétimqi irqiy qirghinchiliqta dunya jama’etchilikini dehshet ichide qaldurghini bolsa, sherqiy türkistanning ash - tuzini yewatqan adettiki xitay köchmenlirining uyghurlargha tutqan derijidin tashqiri düshmenlik we qisas tuyghusi idi. Bügün qaraydighan bolsaq, bu xil düshmenlik we qisas tuyghusi peqet sherqiy türkistandiki xitay köchmenliridila emes, belki pütün xitay puqralirida omumyüzlük mewjut bolup turmaqta.




emiliyette bu, kommunist xitay hakimiyitining, barliq ichki - tashqi teshwiqatlirida uyghurlarni, " oghri, bulangchi, qatil, bölgünchi, térrorchi, radikal islamchi " qilip körsetkenlikining we uyghurlarni, " wetinimizni bölüshke urunuwatqan düshmen millet " dep teshwiq qilghanliqining biwaste netijisi idi.




5 – iyol küni Ürümqide namayishqa chiqqan Uyghurlar bolsa peqetla Shawgüandiki irqiy hujumgha bolghan naraziliqini bildürüsh üchün tenichliq sheklide namayisih elip barghichilar idi, bu tenichliq namayishning qanxorlarche qanliq basturulghanliqigha we Xitay hakimiyitining bu weqeni bahane qilip uyghurlargha 60 yildin buyan qaritip keliwatqan qirghinchiliq siyasitini yenimu yuquri pellige kötergenlikige pütün dunya xelqi shahid boldi.


Bügün Sherqiy türkistanning weziyitige qisqiche bir köz yügürtüp baqayli :




Xitay hakimiyitining 60 yildin buyan izchil türde yolgha qoyup kelgen köchmen yötkesh siyasiti tüpeylidin bügün Uyghurlar öz wetinide azsanliq orungha chüshüp qaldi;


Xitay hakimiyiti Sherqiy türkistanda 50 qetingha yeqin atom siniqi elip berish arqiliq, milyonlighan Uyghurlarning ölüshige we türlük gheyri keselliklerge muptila bolushigha sewepchi boldi.




Kommunist Xitay hakimiyiti Sherqiy türkistanning tebiy bayliqlirini üzlüksiz sömürüsh we talan – taraj qilish arqiliq, bu göher ziminning heqiyqi igiliri hisaplanghan Uyghurlarni Xitay boyiche eng namrat milletlerning birige aylandurup qoydi.




Xitay hakimiyiti Uyghurlargha qarita neslini yoqutushni meqset qilghan mejburi pilanliq tughut siyasitini yolgha qoyush we bu siyasetni qattiqqolluq bilen rehimsizlerche ijra qilish arqiliq, milyonlighan ana – balilarning biejel ölüp ketishige biwaste sewepchi boldi.


Xitay hakimiyitining milliy maaripni mejburi Xitaylashturush siyasiti tüpeylidin hazir Uyghur milliy maarip sestimisi pütünley weyran bolup, Uyghur yash – ösmürliri özining ana til – yeziqini, örp – adep we mediniyitini yoqutup qoyush girdawigha berip qaldi.




Xitay hakimiyitining 1949 – yilidin buyan izichil dawamlashturup kelgen atalmish < milliy bölgünchilerge zerbe berish > digen namda elip berilghan basturush heriketliride we türlük siyasi heriketler jeryanida yüzminglighan bigunah Uyghur hayatidin ayrildi, yene yüzminglighan Uyghurlar qarangghu zindanlargha mehkum boldi.




Bügün Sherqiy türkistanda milyonlighan Uyghurlar özlirining yurt – makanliridin bashqa yurtlargha we Xitayning ichki ölkilirige mejburi heydelip, xaniweyranchiliq we musapirliq ichide yashimaqta, yüzminglighan Uyghur qizliri Xitayning ichki ölkiliride Xitay xojayinlarning qolida qul – didek ornida yallinip ishleshke mejbur bolmaqta.


Yene Uyghurlar diniy etiqadidin we milliy alahidilikliridin tamamen waz kechishke qistalmaqta ....




Uyghur xelqining 60 yildin buyan Xitay hakimiyitidin tartiwatqan yuqarqidek külpetlirini sanap tügütüsh mumkin emes !




Ehwal shundaq iken, bügünki künde yene Xitay hakimiyitining arqa – arqidin ikki aqtashliq kitap elen qilip, özlirini qandaqtur uyghurlarning bashpanahi we shepqetchisi qilip körsütüshi bolsa uchchigha chiqqan öktemlik we nomussizliqtin ibaret !




Kommunist Xitayning Sherqiy türkistandiki zulmetlik 60 yili pütün xelqimizge besh qoldek ayan, xelqimiz bu mustebit hakimiyetning epti – beshirisini alliburun toluq körüp yetti.


Xitay hakimiyiti hergizmu özlirining Sherqiy türkistandiki 60 yilliq jinayi qilmishlirining jawapkarliqidin qechip qurtulalmaydu !




Xitay hakimiyiti tarixtin sawaq elishi lazim, chünki zulum, bésim, tehdit we jaza bilen bir milletni singdürüsh, yoqutush yaki boyun egdürüsh esla mumkin emes, 60 yilliq nepret we qisas tuyghuliri bilen tawlinip chiqqan küresh uchqunlirini öchürush teximu mumkin emes, yene kélip bügünki dunya weziyitide meyli qandaq küch bolushidin qetinezer, Uyghurdek nechche 10 milyonluq noposqa ige bir milletni yer sharidin tamamen yoqutuwetélishimu zadi mumkin emes, chünki Boshnaq we kosowaliqlarni qirghin qilghan Sirip qassaplirining qandaq aqiwetlerge duch kelgenliki hemmimizge melum, Darfur rayonida qirghinchiliq élip barghan Sudan mustebit hakimiyitining hazir xelqarada qaysi derijide yetim we bichare ehwalgha chüshüp qalghanliqini körüp turiwatimiz.




xuddi xelqaraliq kishilik hoqoq teshkilatlirining izchil tekitlep kéliwatqinidek, Sherqiy Türkistandiki milliy toqunush, ixtilap, ziddiyet we isyanlarni peseytish üchün Xitay hakimiyitining aldida peqet birla yol bar, u bolsimu, Uyghur xelqighe qaritip kéliwatqan zulum siyasitidin waz kechish, Uyghur xelqining insani heq – hoqoqlirini etirap qilish, Uyghurlargha qarita siyasi, iqtisadi jehetlerde yürgüzüp kéliwatqan adaletsiz siyasitidin waz kechish, Uyghur xelqining hör, erkin we musteqil yashash isteklirige hörmet qilish !




Dunya Uyghur Qurultiyi




2009-yili 10-ayning 1-küni

Menbe: http://uyghurcongress.com/Uy/News.asp?ItemID=1254384654