Yehudilar We Israil Dölitining Tughulishi

Yehudilar miladidin burunqi 10.esirde Hezriti Sulayman dewride bexitlik bir qewim idi.Hezriti Sulaymanning olümidin keyin,Misirliqlar bilen Asurlar arisidiki urushta Yehudilar eghir weyranchiliqqa uchridi.miladidin burunqi,586.yili Babil padishahi Sulayman peyghemberning ibadethanisini yiqip tashlidi we yehudilarni Babil gha sürgün qildi.Iran Padishi 11.Kiros Yehudilarni tekrar azat qildi.Iskender zulqerneyin dewride, yehudilar Makidoniye impiriyisining qoligha otti.Iskenderdin keyin bezi Misir,bezide Helen padishalighi hükümiranlighi astida qalghan yehudilar.Arqidin Roma Impiraturlighing hükümiranlighi astida qldi. Roma Impiraturlughigha qarshi isyan kütergen yehudilar miladining .70 yili,Roma impiraturi Wespesianus ning oghli Titus ning eskerliri teripidin dehshetlik qirghinchillqqa uchiridi.Sulayman peyghemberning barlik ibadethaniliri weyran qilindi,Yehudilar umumi yüzlük wetinidin sürgün qilindi.132-135.yilliri Yehudilar ikkinji qetim Roma Impiryisge qarshi isyan küterdi we qattiq basturuldi.Yehudilar Roma impirsisige tewe ziminlargha tarqaq halda sürgün qilindi.Xiristiyan dinini qubul qilghan Roma impiryisi,Yehudilarni Eysa peyghemberni Azaplap oltüegen asi qewim dep qarighanliqi uchun,Yehudilargha hich rehim-shepqet qilmidi.


1351.yili Yawrupada waba kisili tarqaldi we nupusning üchte birsi olüp ketti.Yehudilarni “waba tarqatquchi millet” dep hisaplighan Yawrupa doletliri,ularni sherqi yaprupagha qoghlap chiqardi.gherbi yawrupada qalghanlirini Getto dep atalghan sipillar ichide yashashqa mejbur qildi,mesilen Italiyening wintissiye Shehridedi 1516.yili qurulghan Yehudi Gettosi 1870.yili emeldin qalduruldi.

1492.yili 3.ayning 31.kuni, ispaniye padishahi, xiristiyanliqni qubul etmigen yehudilarni memlikettin qoghlap chiqirish permani ilan qildi. Xiristiyan dinini qubul qilghanlar aman qalghan bolsimu,qubul qilmighanlar kimiler bilen dengiz-okiyangha quyuwetildi.olümge terk itildi.bir munche kimiler dengizgha choküp ketti.saq qalghanliridin 60 ming yehudini Osmanili impiryisi,23 mingni portigaliye qobul qildi. Gollandiye,Italiye,Piransiye bir qismini qubul qildi. Bir qismi okyanlardin otüp yengi qit’e bolghan Amerika qit’esige yerleshti


1799.yili Napaliyon,Misirgha qilghan eskiri yürüshide bu rayonda Yehudilaring yerlishishi uchun bir qisim zimin biridighanlighi toghrisida wede bergen bolsimu,Napaliyon bu ziminlarda uzaq waqit qalalmighanlighi uchun wedisini emelge ashuralmidi.1840.yili,Ulughbirtaniyening Quddustiki wekili Lord Palmerston “Birtaniye impiriyisining ali menpeti uchun bu ziminda yaprupa Yehudilirini yerleshturilidighan rayon qurulishi lazim..”mezmundiki dokiladini Londungha sunghan idi.bu yillarda Yawrupaning birmunche doletliride Yehudi düshmenilgi eghir idi.bu doletlerde dolet xizmitige we eskerlikke elinmighan Yehudilar ticaret,bankichiliq,metbuat sahaliride zor muwappiqqiyetlerge irishken bolsimu,siyasi orni yenila tüwen idi.kemsitiletti.

1840.yillarda partilghan Parij inqilawida Piransiye xelqi erkinlik we dimokiratiyege irishti.bu erkinlik we dimokiratiye Yawrupaning her teripige tarqilishqa bashlidi. Del bu dewirlerde Yehudilarmu erkinliktin behrimen boldi we kilechekliri üchün teximu chung’qur tepekkur qilishqa bashlidi.1860.yili Wingiriyede tughulup,ata-anisi bilen 1878.yili Awustiriyening wiyena shehrige kochüp kelgen yehudi jornalist Theodor Herzl 1896.yili “Yehudi doliti” digen bir kitap yazdi.bu kitap gherptiki tenqitchiler teripidin “siyasi siyonizimning xitapnamisi”dep teriplendi.siyonizm Herzl ning kitawida kop tekrarlanghan bir soz buolup,siyon eslide Quddus(erusalim)sheher sipilining sirtidiki yehudilar ibadet qilidighan bir bir dawanning ismi . yehudilar uchun bu isim Quddus bilen oxshahs menagha toghra kilidu.siyon eyni zamanda Yehudilarning 2000 yil ilgiri heydep chiqirilghan ana wetinini seghinish arzusining simowili hisaplinidu.

1840-1970 yilliri arisida doletler teripidin yolgha qoyulghan “anti simitizm”siyasiti,bugün Xitaylar,Uyghurlargha qaratqan aslimilasiye tedbirlirige oxshash tedbirlerni qollanmaqta idi.Yehudilar,Girmanilship kitish,polekliship kitish,chex,wingir,Italyan…liship kitish xewipi asida yashimaqta idi.

1881.yildin 1940.yilghiche Rusyedimu Yehudilargha qarshi yuqutush herketliri boldi.

Char padishasi dewride xelq isyanlirida aldi bilen Yehudi baylar talan-tarachqa uchrighan bolsa,Lenin,Istalin dewride ishchilar sinipining düshmini dep qaralghan kapitalist yehudilarning mulki tartiwelinip,ozliri etip tashlandi.hayat qalghanliri bolsa sibiryege sürgün qilindi.


Osmanili padishaliq arxipliridiki 1978.yildiki nupus iniqlash tizimligide pelestinning nupusi tüwendikidek yezilghan; 404 ming muslman,44ming xiristiyan,25ming Yehudi bar.


Theodor Herzl 1896-1902.yilliri arisida Osmanli padishsi Sultan Abduhemithan bilen kop qetim munasiwet ornutushqa tirishqan.Girman,Awusriye-wingirye Impiriyisining bezi yuqiri derijilik emeldarliri arqiliq Yehudilar,pelestindin bir qisim zimin elish uchun osmanli dolitige 50 milyon pount altun biridighanlighini teklip qildi . Sultan Abdulhemit “musulnanning qeni bilen kelgen zimin,altungha setilmaydu”dep ret qildi.Herzl ning künlük xatiriside “Türk doliti üchün 20 milyon pound xejligen bolsaqmu netijige irishelmiduq”dep yezilghan.

Yehudilar Osmanli Türkliridin ümidini üzgendin keyin,Harzl,Birtaniye Mustemlike ministirligi bilen sana yerim arili heqqide bazarliq qilishqa bashlidi,Amma ,Piransiye hükümiti,Pelestin weyaki etirapida her terepler bilen kilishimge kelmey turup bir Yehudi doliti qurulidighan bolsa,Piransiyening Süriye dengiz qirghighidiki eskiri küchini ishqa salidighanlighini bildürüp,birtaniyege tehdit qildi.shuning bilen birtaniye,Yehudilargha gherbi Afiriqidiki mustemlikisi Ugandadin(bugünki Kenye)zimin berishni wede qildi.del bu künlerde yeni 1903.yili yengi yilda Rosyede 3 kün ichide 45 neper yehudi Kishinew de Roslarning bulang-talang qilishi bilen olturuldi.charisiz qalghan Harzl Ingilizlerning tekliwige maqul bulup,kelgüsidiki Yehudi wetini heqqide matiryal toplap kilish uchun Uganda gha bir hey’et evetti.bir yildin keyin qaytip kelgen Yehudi hey’iti,Afiriqining yawayi haywanlar we ademlerni zeherlep oltüriwetidighan hasheretler bilen tolghan,shundaqla yawayi qara insanlar arisida biheterlik mesili mewjutlighi qatarlik selbi doklatlarni sundi.Harzl 1904.yili wafat etti.Yehudilar Afiriqini weten qilish pikiridin waz kechti.Herzlning izbasari

Nachman Syrkin’ning bashchilighidiki sionist teshkilati,dunyaning qayiride bolsa bolsun Yehudilar üchün bir dolet qurush yolida hich bushashmastin paaliyetlirini dawam ettürdi.Argintina,Kanada,Teksas… qatarliq yerlerde Yehudi doliti qurush mesilisi tetqiq qilindi.Yehudilar,dolitini qaysi qit’e de,qaysi ziminda qurush toghrisida bir qarargha kelmey turup birinji dunay urushi partlidi.Mesh’hur Ingiliz jasusi Lornis Ereplerni teshkillep Osmanili Impiryisige qarshi isyangha hem qumandanliq qildi hem oz hükümitidin kop miqtarda qural-yaraq yardimi aldi. Pelstin dimu isyan bashlandi. Türk Armisi hem isyanchi erepler,hem dengizdin kelgen Ingiliz armisi,hem teshkillengen quralliq yehudi küchliri bilen urush qilghan bolsimu,Ittipaqdashlar armisining Istanbulgha umumi yüzlük hujumi tüpeyli bu rayondiki eskiri kuchini chekindürüshke mejbur qaldi.ittipaqdash doletler bilen Osmanli arasida tüzülgen Mondros kilishimi arqiliq 1918.yili,10,ayning 30.küni

Pelestin osmanli Türklirining qolidin Engiliyening qoligha resmi otüp ketti.

Birtaniye hükümiti Yehudi kochmenlerning pelestinge yerlishishini asanlashturidighan qanunlarni chiqardi.

Bir-biri bilen xoshlashqanda “erusalimda uchirishayli”(Erusalim-Quddus demektur) diyishni 2000 yidin biri ozlirige adet qilghan Yehudilar hayatidia kürüp baqmighan,amma tewratta Yehudi qewmige wede qilinghan bu zimingha küchüp kilishke bashlidi.bashqa Qit’elerde dolet qurush xiyalliridin waz kechti.hetta 1938.yili Istalin, Qazaqistan we Mung’ghuliye chigrisigha yeqin bolghan Ros zimini ichide Yehudilarning aptonom dolet qurushi uchun zimin birish tekliwide bulunghan bolsimu,Ros we Okrayin Yehudiliridin bashqa Yehudi jamaiti bu teklipke bek qizziqmidi.

2.dunya urushi bashlinishi bilen yaprupa Yehudilirining üstide yene qara bulutlar egishke bashlidi.Biraq,Pelestindiki Ingiliz hükümiti Erep dunyasining qattiq besimi tüpeyli,pelestinge kochmen kilishini qiyinlashturidighan qanun we tedbirlerni kücheytken bulup,Yehudilarning pelestinge Kirishi besi müshkül bolushqa bashlidi.shuning üchün pelestindiki Yehudilar burunla Ingiliz mustemlikisige qarshi quralliq partizanliq urushini bashliwetken idi.hem erepler bilen hem Ingiliz armiyisi bilen quralliq küresh elip beriwatqan Yehudilar pelestinni tinichsiz bir rayongha aylandurghan bulup,yer-ziminning bahasining chüshüp kitishidin paydilanghan Yehudi yer tijariti shirketliri,dunyaning her teripidin eqip kelgen Yehudi sermayisi bilen,Yehudi ahalisining qoli arqiliq Ereplernin yer-ziminlirini setiwelish ishini tizletti. Mesilen bir Erepning bir kilo altungha yaraydighan oy-jay,yaki yer-ziminige 30-40 kilo altun teklip qildi. Bir kichidila bay bulush xiyaligha mestane bulup ketken Erepler, mal-mülkini Yehudilargha setip dunyaning bashqa jaylirigha kochüp kitishti(Pelestinde 1960.yillardin keyin Yaser Arafat Yehudilargha yer-zimin satqan Ereplerni weten xaini süpitide oltürüshke bashlighangha qeder dawam qildi)


Yehudilar eng eghir pajiye we azap-uqubetni 2. dunya urushi mezgilide bashtin kechürdi.6 milyum Yehudi Girman Armiyisi teripidin xumdanlarda kawap qilinip oltürüldi. Yawrupadin qechip paraxutlar bilen dengiz-okyanlarda leylep qalghan 10 minglarghe Yehudi ahalisi,Yehudilar kop olturaqlashqan we kuchi bolghan Engiliye,Amerika,Kanada ,Argintina..Qatarliq gherp doletlirini oz ichige alghan hichbir dolet teripidin qobul qilmighanliqi tüpeyli okiyanlarda halak boldi,saq qalghan paraxutlarni bolsa Girman urush paraxutliri qoghlap yürüp choktürüwetti.Mesilen,Gitlerdin qachqan Rominiye Yehudilirini tushighan Struma yoluchi paraxudi pelestin sepiride qara dengiz bilen adiryatik dengiz arisidi hichbir dolet quruqlluqqa yeqinlashturmay (Yehudilarning waba kisili tarqitishidin qorqup)axiri qara dengizning Istanbul yeqinlirida 1941.yili 8.ayning 15.künidin bashlap 75 kün toxtutup quyulghandin keyin 769 kishilik bu paraxut Girman su asti paraxudi teripidin dengizgha gherq qiliwetildi.


Yehudilar,bir milli doletsiz bir milletning milli mewjudiyitini saqlap qelishning mumkin emesligini yaxshi bilsimu,amma,bir milli dolitini yoqutup qoyghan milletning neslining tamamen yoqulup kitish xewipini bu qeder jiddi his qilmighan idi.ular pelestinde bir Yehudi doliti qurush üchün mislisiz jasaretke keldi. Barliq dunya yehudiliri bu mexset üchün ortaq herket qildi.bir millet pul bilen bexitlik bulalisa idi.elbette Yehudilar bexitlik bulushi kirek idi.Yawrupa,Amerika qit’elirining,oturta sheriq,Kapkasiya we shimali Afriqining ixtisadi tizginini qolida tuitup turiwatqan bu millet.her qetim dunya tinichsizliqqa yaki kirzisqa yüz tutqanda, weten we dolet igisi bolghan xeliqler teripidin deh’shetlik shekilde intiqam elish nishanigha aylandi we eghir bedellerni otidi.wetensiz bu millet dunyaning hich bir yeride pul bilen bexitke erishelmidi.pul bilen ailisining hayati bixeterligini kapaletke ige qilalmidi.buning birdin-bir kapaliti musteqil bir milli dolet idi.

Eslide Yehudilarni bir millet diyish rialliqqa uyghun kelmeytti.ular tewrat etirapida uyushqan musewi dinigha mensup milletlerdi.pelestinge 50 ke yeqin dolettin 100 din artuq millet Yehudi ismi astida toplanmaqta idi.

Ular bir-birining tilini bilmeytti,orpe-adet,mediniyetliri bashqa-bashqa idi.ortaq aditi peqetla,oghul balilirini sünnet qildurush,tong’guz goshi yimeslik,ruza tutush.. qatarliqlar idi.

Pelestindiki Yehudi tilshunasliri,tewrat yezighi bolghan ibrenche til asasida derslik kitaplar hazirlighan bolup,2000 yil aldida yuqap ketken bir til bashlanghuch mekteplerde balilargha tekrar ügütiliwatatti.Yehudilarning qedimi ana tilini ügengen sebi balilar,soda-setiq,kündilik alaqilishlarda ata-anilargha terjimanliq qilatti.ibrenche tinli axshamliri ata-anilarmu kechki kuruslarda ügünetti.bir tereptin Erepler bilen,bir tereptin mustemlikichi Ingiliz armisi bilen quralliq kuresh elip beriwatqan Pelestin Yehudiliri,yengi bir til,yengi bir mediniyet yaritish yolida tarixta misli kürülmigen seperwerlik we pidakarliq ichide idi.bu mediniyetni yaritish,bir dolet yaritishning asasi idi.


2.Dunya urushi axirlashqanda bolsa Pelestindiki nupus nispiti mundaq idi;

Erep nupusi 1 milyon 200 ming,Yehudi nupusi 600 ming.

Birleshken doletler teshkilatining bir komisiyoni,Ziminlarni nupuslarning olturaqlishish ehwaligha qarap etxsim qildi.Yehudi doliti qurulidighan terepte 498 ming yehudi,407ming erep yashaytti.Pelestin ismi bilen qurulidighan Erepler teripide 725 ming Erep 10 ming Yehudi yashaytti.Quddus Israilghimu,Pelestingimu qarimaydighan Alahide bir rayon qilinghan bolup,Quddusta yashighan Erepler, Yehudiler,xiristiyanlar birlikte sheher hakimiyitini bashquratti.doklatta,Yehudilarning Ixtisadi we bilim,texnilogiye üstünligi bilen Ereplerningmu turmus sewiyesini yuquri kütürsh pilanlanghanlighi yezilghan idi. Bugün qarighanda u texsimat Ereplerge paydiliq,Yehudilargha paydisiz idi.


1947.yili.11.ayning 29.küni birleshken doletler teshkilati zalida Pelestin-Israil doliti heritiliri awazgha qoyuldi.Yehudilar,nime berse elishqa razi idi.amma,yürigi dekke-dükküde idi.Pelestinlik Erepler,ularla emes barliq Erep dunyasi derghezepte idi.Pelestin ziminida Israil doliting qurulishigha qet’i qarshi idi.Amm,dolet bashliqliri,Pelestin wekilliri waxitliq bolsimu asasen qayil qilinghan idi.

Amerika we bashqa gherip dolatlirining tirishchanliqlirigha qarimay ,Erep-musulman doletlirining sani kop we keng külemlik lobi paaliyetliri elip barghanlighi üchün,Yehudilarning dolet qurush xiyalining yoqqa chiqish ihtimali bar idi.dunyadiki barliq Yehudilarning Sinagug qa kirip Allahqa yalwurushtin bashqa charisi qilmighan idi. Hemmisining qollirida tewrat dua-telawet qilip yighlashmaqta idi.

Birleshken doletler zalida tunji awazni bergüchi Guantamala ning wekili sehnige chiqip texi sozini bashlimastinla,küzetküchler urundighida olturghanlar ichidin birsining dat-peryat kütergen bir awazi anglandi.u bir yehudi idi we ibren tilida “Ana ha shem hoshia!”(Ey Allah,bizni qutqaz!) dep waqirighan idi.

Digendek Allah,Yehudilarni qutqazdi.eslide Yehudi dolitining qurulishigha qarshi awaz biridighan 10 doletning wekili yighin zaligha kirmidi. Bir terep qelishi perez qilinghan bir qanche dolet wekili Israilning paydisigha awaz berdi.shundaq qilip Birleshken doletler teshkilatining lahiyesi 33 awaz maqul, 10 awaz bosh,13 awaz ret bilen tastiqlanghan boldi.bu mesilige ait birleshken doletler teshkilatining 181.numurluq hojjiti dunyagha ilan qilindi.


Israil doliti ene shundaq quruldi.

Erep dunyasi, Israilni bir shpilaq bilen yoqulidighan “chiwin”dep qaridi. Herbi kuchini seperwer qilshqa bashlidi.Yehudilar bolsa 1937.yildin biri ishlitip kelgen Erep yezilirigha ot quyup ahalini qachurush taktikisini yene ishqa selishqa bashlidi.Yehudilarning Hagannah, Irgun, Lehi, Stern..deydighan terurit partizanliq teshkilatliri 1948.yili bir yilda 250 din artuq yezini xani-weyran qilip ,bazi yeza ahalisini tamamen qirip tashlidi. Pelastin tarixida 1948.yili 5.aynin 9-11 künliridiki qirghinchiliq “ naqba”(zor balayi-apet) dep yezilidu.

Yehudilar 1948.yili 4.ayning.14,küni dolet qurulishini ilan qildi.1948-49.yilliridik Erep-israil urushida Israil ghelibe qildi.Pelestinning kop qisim ziminini Israil besiwaldi.60 yildin biri bu ziminlarda urush dawam qiliwatidu.musulmanlarning qan we koz yashlirining eqishi toxtimidi.

Pelestinde bir millet yoqap kitiwatidu, bir millet yoqtin bar bolup küchüyiwatidu.Israil bugün dunaydiki 5 chong herbi küch ning biri.Ottura sherqten birdin-bir atom bombisigha ige dolet.dunyadiki eng ilghar texnilogiyege ige 5 doetning biri.

Mahmut Abbas hakimiyitidiki gherbi sheriya pelestindin 500 ming etirapida erep ishchi her küni ettigende Israilda zawut-fapirikilarda ishlesh üchün pasportlirigha tamgha basturup chigradin kiridu we axshimi qaytip kilidu.ular her küni chigradin kirip-chiqishlarda qatmu-qat tusalghu,kemsitish,hetta til-haqaretlerge uchiraydu.ular,peqetla, ailisining qusighini toyghuzush üchün,60 yil aldikiki oz wetinige bir cht’ellik süpitide,wetinini besiwalghan düshmenlirining qol astida qul bulup ishleshke mejbur.

Bügün bezi Gheriptiki siyasi küzetküchlerning eytishigha qarighanda,Tel-Aviv de olturghanlar,Washing Tondiki Aqsarayni,Aqsarayda olturghanlar,dunyani kontirol qilmaqta.

Israilning bu qetimqi,Ghazzigha qilghan hujumida 20 kün ichide olgen Erep ahalisining sani 1000 neperdim eship ketti.


Ghazza 360 kuwadirat kilomitirlik alqanchilik bir zimin,bu ziminda 1 milyon 500 ming nupus yashaydu.Ghazza da 1948.yili 300 ming nupus bar idi.1 milyon 200 ming insan Tünügünki Pelastin,bügünki Israildiki yurt-makanliridin qoghlap chiqirilghan kochmenler.ular,wetinini,oy-ziminlirini yehudilargha tartquzup qoyup,ach we yoqsulluq ichide wetinige telmürüp yashawatqan insanlar.bezide ozlirini tutalmay,ashxanilirida meshning kaniyida yasighan rakitalarni ,tünügünki oz wetini,bugünki Israilgha etip ich pushughini chiridu.amma, Israildin alghan jawabi deh’shetlik. Ghazza diki Norwigiyelik Doxturlarning muxpirlargha diyishige qarighanda olgen 1000 kishining 500 nepiri ayal we balilar bolup,küpüncge jestlerning we yaridarlarning wujudida ustirida tilghandek tilinip ketken we küyük izliri bar.Tetqiqatchilar Israil Armiyisining,Pelestin xelqi üstide yengi ishlengen qurallirini sinaq qiliwatqanlighini ipadilimekte.

Teximu echinishliq buluwatqini shuki,Nahmut Abbas bashchilighidiki El-fetih hükümitining,Ismail Haneye bashchilighidiki Xamas teshkilatining,Israil hujumida tamamen yoq bulup kitishini süküt bilen tamahsa qilip turishi.Israilning qoli bilen Xamas ning yuqulishi üchün mexpi dua qiliwatqanlar ichide ,Misir,Seudi erebistan,E-ordaniye hakimiyetlirimu bar.

Liwandiki shiyi Hizbullah ning we shiyi Iranning muressesiz halda Israilgha qarshi,Xamasni qollap-quwatlishi,Amerikaning Iraqtiki dolet hakimiyitini shiyi ereplerning qoligha tutquzup qoyishi,Iraq,Erep birleshme xelipiligi,Qatar,Seudi erebistan…larning nefit rayoni bolghan Paris qultughidiki shiyi Erep ahalisining,Iran bilen birlikte herket qilip,Israilgha qarshi Xamasqa üzlüksiz yardem birishi we buning tesiri astida Fas,Tunus,Jazair,Misir qatarliq doletlerdiki Sünni jamaetning jami-jami,top-top halda shiyi mezhibige otup kitishi,Erep dunyasini teximu teshwishke salmaqta.bu problemning menbesi “Xamas”dep qarighan sunni Erep hakimiyetlirining ,Xamasning üstige yamghurdek yeghiwatqan bombilargha qarshi hich bir herket qilmastin süküt qilip turishining sewebi bu.

Israil bir chalmida bir qanche qush owlimaqta we musulman-erep dunyasining ichki ziddiyitini asan yeshkili bomaydighan derijide chigishleshturiwetmekte.


Tarix buyiche bashqilar teripidin nahaqchiliqqa uchirighan Yehudi xelqi teripidin bügün,Pelestin xelqi nahaqchiliqqa uchirawatidu.

Doliti yoq,yaki yoqatqan dolitini qayta qurush yolida olüm bilen hayat ottirisida jan talishiwatqan milletlerni kütidighan ikki kilechek bar;birsi,olüsh,yoq bulush.yene birsi,bir qisim insanning olushi bedilige musteqil dolitige irishish,qalghan bir qisim insan ,ejdatlirining qewrisini,ewlatlirining kilechigini ebidil-ebet himaye astigha alidighan milli dolitini yashnitish.

Israil we Pelestinliklerning tarixi we bugünki hayatidin,Uyghurlarning elishqa tigishlik qimmetlik ders-sawaqlar bar .

Qimmetlik waxtini chiqirip oqughan Uyghur qerindashlirimgha elbette minnetdarlighimni bildürimen. 2009.1.16

http://www.uyghur-8-4.com/haberler.asp?id=24