Klinton Xanim Sherqiy Asiya Ziyaritini Bashlidi
Muxbirimiz Erkin
2009-02-16
Amérika tashqi ishlar ministiri Héllariy Klinton bir heptilik sherqiy asiya ziyaritini bashlidi. U düshenbe küni ziyaritining 1 - Békiti yaponiyige yétip kelgen. Klinton xanim yaponiye ziyaritidin kéyin jenubiy koriye we hindonéziyilerni ziyaret qilidu.
AFP Photo
Amérika tashqi ishlar ministiri Héllariy Klinton bir heptilik sherqiy asiya ziyaritini bashlighan bolup, sürette, u, yaponiyidiki bir kürüwélish yighinida.
Xitay bolsa klinton xanimning sherqiy asiyadiki sepirining eng muhim we eng axirqi ziyaret menzili.
Héllariy Klintonning sherqiy asiyadiki yaponiye, jenubiy koriye, hindonéziye we xitayda élip baridighan bir heptilik ziyariti, u amérika tashqi ishlar ministirliq wezipisige olturghandin béri élip barghan tunji chetel sayahiti bolup hésablinidu.
Bu ziyaret yene, amérika tashqi ishlar ministirlirining wezipige olturghandin kéyin tunji bolup yawropa we ottura sherqni ziyaret qilidighan enenisini buzup tashlighan ziyaretlerning biri bolup qaldi. Amérika we yaponiye terepning ashkarilishigha qarighanda, yer shari iqtisadi we her ikki döletning rayonda duch kéliwatqan bixeterlik menpeeti klinton xanimning yaponiyidiki mezgilide yaponiyilik rehberler bilen élip baridighan söhbitidiki nigizlik mezmunlarning biridur.
Klinton xanim düshenbe küni tokyoda muxbirlargha amérika - Yaponiye ittipaqdashliqining ehmiyitini tekitligen. Klinton xanim " amérika - Yaponiye ittipaqdashliqi nahayiti muhim. Bu her ikki dölet üchün muhim bolupla qalmay asiya - Tinch okyan rayoni we dunya üchün nahayiti muhim " deydu. Mutexessisler, amérika bilen yaponiyining bixeterlik menpeeti we qimmet qarishida pikir birliki barliqini, lékin amérika bilen xitayning pikir birlikige kélishi asangha chüshmeydighanliqini, shunga xitay klinton xanimning asiya sepiridiki muhim dölet, dep qaraydighanliqini bildürmekte.
Xitay - Amérika munasiwiti amérika tashqi siyasitidiki eng murekkep munasiwetlerning biridur. U, ilgiri amérika - Xitay munasiwitining iqtisadi jehettiki shérikchilik bilen cheklinip qalmasliqini, buning keng dairilik mesililerni öz ichige élishi kéreklikini, kishilik hoquqni öz ichige élishi lazim, dep qaraydighanliqini bildürgen idi. U yaponiyige kétiwatqan sepiride muxbirlargha bu qarishini tekitligen bolup, xitayda élip baridighan söhbetning keng dairilik mesililerge chétilidighanliqini, buning iqtisadi siyaset, hawa klimat mesilisi, qirghinchi qorallarni cheklesh shundaqla kishilik hoquq mesilisini öz ichige alidighanliqini bildürgen.
Klinton xanim cheteldiki uyghur teshkilatlirining béyjing sepiride xitay rehberlirige uyghurlargha qaritilghan basturushni toxtitish toghrisida bésim ishlitish heqqidiki chaqiriqigha duch kelgen. Dunya uyghur qurultiyining reisi, uyghur milliy herikitining rehbiri rabiye qadir xanim radiomizgha bu toghrisida toxtaldi.
Yaponiyilik mutexesssiler, yaponiye klinton xanimning bu sepiri shimaliy koriyining 6 dölet söhbet üstilige qaytip kélip, yadro qorallar pilanini tonglitish kélishimige riaye qilishigha türtke bolushini, yaponiye duch kéliwatqan herbiy tehditke xatime bérishke yardemde bolushini, chünki xitay shimaliy koriyining yadrosizlashturulushida nigizlik rol oynaydighan dölet, dep qaraydighanliqini ilgiri sürgen. Ular yaponiyining yuqiriqi seweblerni közde tutup, amérika - Xitay shérikchilik munasiwitining küchiyishini xalaydighanliqini, lékin bu munasiwetning amérika - Yaponiye arisidiki alahide shériklik munasiwitining ornini élishini xalimaydighanliqini ilgiri sürmekte. Yaponiye tashqi ishlar ministirliqining meslihetchisi tomoxiko tanuguchi amérika metbuatlirigha bergen bu heqtiki bir bayanatida, yaponiyining xitay - Amérika munasiwetliridiki meydanini mundaq dep izahlighan ) ": yaponiye( ittipaqdash yaki ishenchlik dost bolushigha emes, shérik bolushigha qoshulidu. Shérikler bilen munasiwet qilghanda aldi bilen ishenchlik dostlarni nezerde tutush kérek."
Klinton xanim yaponiye ziyaritini 18 - Féwral küni axirlashturup, sherqiy asiya ziyaritining 2 - Békiti hindonéziyini ziyaret qilidu. Xitay bolsa klinton xanimning sherqiy asiya ziyaritining eng axirqi békitidur. U sherqiy asiya ziyaritini bashlashning aldida, rabiye qadir xanim rehberlikidiki amérika uyghur jemiyiti amérika tashqi ishlar ministirliqigha mektup yollap bezi teleplerni otturigha qoyghan idi. Rabiye xanim otturigha qoyghan telepler üstide toxtilip ötti.
Klinton xanim düshenbe küni tokyo ayrodromigha qonghanda muxbirlargha bu qétimqi sherqiy asiya ziyaritining muddiasi üstide toxtilip, amérika - Asiya hemkarliqining muhimliqini tekitligen idi. U mundaq deydu": yer shari duch kéliwatqan riqabetke taqabil turushta amérika bilen asiyaning hemkarliqi bolmisa bolmaydighan hemkarliqlarning birisdur."
Klinton xanim, shu küni yaponiye bash weziri taru asu, yaponiye dölet mudapie ministiri we yaponiye siyasi sehinisidiki muhim erbaplar bilen söhbet ötküzgen bolup, terepler yaponiye - Amérika ittipaqdashliqini kücheytishni tekitligen shundaqla shimaliy koriyige qaritilidighan siyaset we afghanistan weziyiti qatarliqlarni muzakire qilghan.
Muxbirimiz Erkin
2009-02-16
Amérika tashqi ishlar ministiri Héllariy Klinton bir heptilik sherqiy asiya ziyaritini bashlidi. U düshenbe küni ziyaritining 1 - Békiti yaponiyige yétip kelgen. Klinton xanim yaponiye ziyaritidin kéyin jenubiy koriye we hindonéziyilerni ziyaret qilidu.
AFP Photo
Amérika tashqi ishlar ministiri Héllariy Klinton bir heptilik sherqiy asiya ziyaritini bashlighan bolup, sürette, u, yaponiyidiki bir kürüwélish yighinida.
Xitay bolsa klinton xanimning sherqiy asiyadiki sepirining eng muhim we eng axirqi ziyaret menzili.
Héllariy Klintonning sherqiy asiyadiki yaponiye, jenubiy koriye, hindonéziye we xitayda élip baridighan bir heptilik ziyariti, u amérika tashqi ishlar ministirliq wezipisige olturghandin béri élip barghan tunji chetel sayahiti bolup hésablinidu.
Bu ziyaret yene, amérika tashqi ishlar ministirlirining wezipige olturghandin kéyin tunji bolup yawropa we ottura sherqni ziyaret qilidighan enenisini buzup tashlighan ziyaretlerning biri bolup qaldi. Amérika we yaponiye terepning ashkarilishigha qarighanda, yer shari iqtisadi we her ikki döletning rayonda duch kéliwatqan bixeterlik menpeeti klinton xanimning yaponiyidiki mezgilide yaponiyilik rehberler bilen élip baridighan söhbitidiki nigizlik mezmunlarning biridur.
Klinton xanim düshenbe küni tokyoda muxbirlargha amérika - Yaponiye ittipaqdashliqining ehmiyitini tekitligen. Klinton xanim " amérika - Yaponiye ittipaqdashliqi nahayiti muhim. Bu her ikki dölet üchün muhim bolupla qalmay asiya - Tinch okyan rayoni we dunya üchün nahayiti muhim " deydu. Mutexessisler, amérika bilen yaponiyining bixeterlik menpeeti we qimmet qarishida pikir birliki barliqini, lékin amérika bilen xitayning pikir birlikige kélishi asangha chüshmeydighanliqini, shunga xitay klinton xanimning asiya sepiridiki muhim dölet, dep qaraydighanliqini bildürmekte.
Xitay - Amérika munasiwiti amérika tashqi siyasitidiki eng murekkep munasiwetlerning biridur. U, ilgiri amérika - Xitay munasiwitining iqtisadi jehettiki shérikchilik bilen cheklinip qalmasliqini, buning keng dairilik mesililerni öz ichige élishi kéreklikini, kishilik hoquqni öz ichige élishi lazim, dep qaraydighanliqini bildürgen idi. U yaponiyige kétiwatqan sepiride muxbirlargha bu qarishini tekitligen bolup, xitayda élip baridighan söhbetning keng dairilik mesililerge chétilidighanliqini, buning iqtisadi siyaset, hawa klimat mesilisi, qirghinchi qorallarni cheklesh shundaqla kishilik hoquq mesilisini öz ichige alidighanliqini bildürgen.
Klinton xanim cheteldiki uyghur teshkilatlirining béyjing sepiride xitay rehberlirige uyghurlargha qaritilghan basturushni toxtitish toghrisida bésim ishlitish heqqidiki chaqiriqigha duch kelgen. Dunya uyghur qurultiyining reisi, uyghur milliy herikitining rehbiri rabiye qadir xanim radiomizgha bu toghrisida toxtaldi.
Yaponiyilik mutexesssiler, yaponiye klinton xanimning bu sepiri shimaliy koriyining 6 dölet söhbet üstilige qaytip kélip, yadro qorallar pilanini tonglitish kélishimige riaye qilishigha türtke bolushini, yaponiye duch kéliwatqan herbiy tehditke xatime bérishke yardemde bolushini, chünki xitay shimaliy koriyining yadrosizlashturulushida nigizlik rol oynaydighan dölet, dep qaraydighanliqini ilgiri sürgen. Ular yaponiyining yuqiriqi seweblerni közde tutup, amérika - Xitay shérikchilik munasiwitining küchiyishini xalaydighanliqini, lékin bu munasiwetning amérika - Yaponiye arisidiki alahide shériklik munasiwitining ornini élishini xalimaydighanliqini ilgiri sürmekte. Yaponiye tashqi ishlar ministirliqining meslihetchisi tomoxiko tanuguchi amérika metbuatlirigha bergen bu heqtiki bir bayanatida, yaponiyining xitay - Amérika munasiwetliridiki meydanini mundaq dep izahlighan ) ": yaponiye( ittipaqdash yaki ishenchlik dost bolushigha emes, shérik bolushigha qoshulidu. Shérikler bilen munasiwet qilghanda aldi bilen ishenchlik dostlarni nezerde tutush kérek."
Klinton xanim yaponiye ziyaritini 18 - Féwral küni axirlashturup, sherqiy asiya ziyaritining 2 - Békiti hindonéziyini ziyaret qilidu. Xitay bolsa klinton xanimning sherqiy asiya ziyaritining eng axirqi békitidur. U sherqiy asiya ziyaritini bashlashning aldida, rabiye qadir xanim rehberlikidiki amérika uyghur jemiyiti amérika tashqi ishlar ministirliqigha mektup yollap bezi teleplerni otturigha qoyghan idi. Rabiye xanim otturigha qoyghan telepler üstide toxtilip ötti.
Klinton xanim düshenbe küni tokyo ayrodromigha qonghanda muxbirlargha bu qétimqi sherqiy asiya ziyaritining muddiasi üstide toxtilip, amérika - Asiya hemkarliqining muhimliqini tekitligen idi. U mundaq deydu": yer shari duch kéliwatqan riqabetke taqabil turushta amérika bilen asiyaning hemkarliqi bolmisa bolmaydighan hemkarliqlarning birisdur."
Klinton xanim, shu küni yaponiye bash weziri taru asu, yaponiye dölet mudapie ministiri we yaponiye siyasi sehinisidiki muhim erbaplar bilen söhbet ötküzgen bolup, terepler yaponiye - Amérika ittipaqdashliqini kücheytishni tekitligen shundaqla shimaliy koriyige qaritilidighan siyaset we afghanistan weziyiti qatarliqlarni muzakire qilghan.
