Ah! Qehrimanliq!

Bir milletning heqiqi xaraktiri,u milletning wetini düshmen teripidin ishxal qilinghandin keyin otturigha chiqidu.Her qandaq usta owchi,ow iti gha itni,ow bürkütige bürkütni owlitalmaydu.chünki,ular,öz neslining goshini yimeydu.Owchilar teripidin boyni zenjirlinip beqilip,öz neslini owlashqa selinghan insanlar bilen ow iti,ow bürkütining perqi nime?ow iti bilen ow bürkütining ,qabiliyitibar,qehrimanliq rohi bar,ghururi bar.owchi ulargha muhtaj.ow insanining qabiliyiti yoq,qorqunchaq,ghurursiz.owchigha muhtaj.
Azatliqqa tel’püngen bir milletning rohini nabut qilghuchi eng zeherlik madda-qorqunchaqliqtur.Qorqup yashashning azawi ölümdin yaman.Ghurur, shan-sherep qoghdalmighan yerlerde satqinlarning nesli köpeygen bolidu.Qehrimalar Düshmenning,Qorqunchaqlar qerindishining kikirdigige esilidu.Qehrimanlar yashash üchün emes,yashitish üchün küresh qilidu.Qehrimanlar -yardemchi,qorqunchaqlar-gheywetchi kilidu.Yengi toghqan tong’ghuz öz kuchigini yep kitidu.Yrngi toghqan yolwas,öziningmu,toghulghan kuchiginingmu yeydighan uzuqini adlin teyyarlap qoyghan bolidu.Chünki, birsi tirishchan ,birsi teyyar tap.birsi ghururluq,birsi ghurursiz.Qehrimanlar,bir jemiyetning ümit we shepqitidin tughulidu.kilechekke ümit,bir-birige shepqet tügep ketken jemiyetni ümit,shepqet inirgiyesi bilen teminligüchiler yene qehrimanlar bolidu.Qorqunchaqlarni kechining qarang’ghusigha oxshatsaq,qehrimanlar kündüzning aptiwi demektur.Tarqaqliqning esli menbesi-qorqunchaqliqtur.Düshmen, ming neper qorqunchaqtin emes,bir neper qehrimandin qorqudu.Qehrimanlarning weten üchün jan birish shijaiti- allahning soghisidur.iman bar yürekte qorghuchaqliq,qorqunchqaqliq bar yürekte iman bolmaydu.Qorqunchaqlar,imansizliqlirini,wijdansizliqlirini aqlash üchün qehrimanlarni “telwe”dep eyipleydu.erkinlik yolida birilgen bedellerni,zalim düshmenning qanxorlighidin emes,qehrimanlarning “telwe”ligidin köridu.
Hichkim,özining qorqunchaqlighidinmaxtanmaydu.chünki,qorqunchaqliq eyiptur.
Biraq qorqunchaqlar bahana tapsila qehrimanlarni eyiplesh arqiliq özlirining gunahkar wijdanini rahetlitish üchün tirishidu.qorqmas yürekke ige bolush,tirishchanliq bilen özleshtürgili mbolidighan bilimge oxshimaydu.u,anidin baligha ötidighan iritsiyet amili.Yolwastin-shir,müshüktin-aslan tughulidu.yolwaslar owni özi owlaydu.yashighan taghlarni bashqilarning igelliwelishigha yol qoymaydu.müshük,ömür boyu yaqa-bulunglarda bashqilardin eship qalghanlarni yep jan baqidu.kim bez berse uni xujayin dep bilidu.Ölümning aldida qachqanlar,börining aldida qachqan padigha öxshaydu,ölümni qoghlighanlar,börilerni sür-toqay qilghan yolwasqa oxshaydu.Nadanliq we qorghunchaqliqtin kilip chiqqan bash-bashtaqliq,bezi milletlerning qulluq zenjirige baghlinishigha,bezi milletlerning yuqilishigha sewep boldi.Azat,musteqil yashawatqan milletlerning nurghun qehrimanliri ölgen bolsimu,ularning qehrimanliqliri azat millet bilen barawer yashawatidu.chünki,qehrimanlar ölsimu,qehrimanliq ölmeydu.Insangha yahatni söydürgen eng muhim amil-erkinlik arzusidur.arzuni rialliqqa aylandurush üchün mihnet,bedel lazim.bedel tülenmigen arzuning-uxlighanda körgen tatliq chüshtin ,yaki romantik xiyaldin perqi yoqtur.Düshmen köz yeshi tökkenge yoqalmighinigha oxshash,gheywet-shikayet bilenmu yoqalmaydu.Buwaqlar yiqilmay mengishni üginelmiginige oxshash,meghlup bolmay turup,ghelibe qilishning sirlirini ügengili bolmaydu.yengilmes boksur chimpiyonlirining ghaliplighi-uning minglarche qetim yengilishi,milyunlarche qetim mush yeyishi bedilige kelgen.Milli ghurur,milli qehrimanliq,milli birlik rohidin mehrum milletlerning zulum körishi,kemsitilishi we xarlinishidin aldi bilen u milletning özi jawapkar bolishi lazim.Bir chong millet,esir bir kichik milletke ich aghritip,uni azat qilip qoyghanlighi texi tarixta körülmidi.munqeriz milletning azatlighi,u millet qehrimanlar qushuning shijaitige baghliq.Qorqmas yürek ezimet bolush demek-özini waxitsiz ölümge etip halak bolush digenlik emes.belki,ghaye yolida,qet’i,soghqqan,tewrenmes,sewirchan,mentiqliq bolush,kuch we eqilni urunluq we toghra serip qilish demektur.Erkinlikke telpüngen mezlum millet awangartliri üchün eytqanda,qorqmasliq-peqetla ölümdin,düshmendin,xeyim-xeterdin qorqmasliq depla shüshünilmesligi lazim.eng muhim bolghini,öz millitining ichki qismidik,nadanliq, chechilang’ghuluq,qorqunchaqliq,boshangliq,men-menchilik,anga bolghusi xata cgüshenche,pitne-pasat,wapasizliq,haqaret,hetta süyqesit…lerdin qorqmasliq.ichki mesilelerni hel qilish üchün,tosalghu we jebri-japa ichide ilgirlesh eng merdane qehrimanlargha nisip bolidighan pezilettur.Qehrimanlar, kuch-quwwetni,düshmenge bolghan ghezep-neprettin emes,öz xelqige bolghan söygü-muhebbettin alidu.Insanlarni yaritish allahqa mensup,biraq,tirik insanlarning ölgen rohini tirildürüsh we janlandurush u millet qehrimanlirining ishi.

Közge körünmes tümür qepezler ichide qalghan,huquq,erkinlik we barliq ixtisadi imkanlardin mehrum,rohi chüshken,exlaqi bozulghan,qosaq toyghuzushni bexit dep bilgen,bir-birini azarlashni köngül echish dep hesaplaydighan,pütün bu bexitsizliklerning menbesi bolghan zalimning bir qetimliq tebessumi bilen,ömür boyi chekken azap-uqubetlirini unutup ketken xelqlerningmu qehrimanliri bar.beziler,halsizlinip yiqilghan qehrimanlarning üstige dessep ötüp “qutqazghüchi”körüngen zalimning eteklirini süyüdu.heqiqi qehriman,ene shundaq öz ghururini ayaq asti qilghan largha emes,ularning insani xususiyitini,insani qimmitini yuqatqan tüzüm we bu tüzümni yaratqan zalimlargha nepret qilidu.Qorqunchaqliq we qisqa yoldin katta menpetlerge irishish üchün uburnida uzun olturup sesiq puraqni burni his qilmas bolup qalghanlar, özlirini “eqilliq”hayatning “yoli”ni bilidighan.qehrimanlarni “eqilsiz”, “axmaq” hisaplaydu.chünki,heqiqet görge kömülgen jemiyette,keche kündüzdek,kündüz kechidek shekilge kirgenligini peqetla qehrimanlar küreleydu.Yengilish-meghlup bolush,ölüsh-yoqulush emes.Bir milletni qorshawgha alghan ölüm chembiri tarayghansiri,u millet aniliri shunche köp qehriman perzenit toghushqa bashlaydu.

Padining qotangha solunishi normal ehwal.Taghdiki yolwaslarning qepezlerge solinip,haywanatlar baghchisida körgezmige qoyulishi,qehrimanliqqa qilinghan eng eghir haqarettur.Yolwaslarni uzun zaman ach qoyup,özige bolghan ishenchini,hayatqa bolghan ümidini tamamen yoqutup,muhtaj halgha keltürüp-sirikchilerning oynitishi-qehrimanliqqa qilinghan qebih mesxire.Insanni heyran qalduridighini; sirikchining yolwasni mulayim quzigha aylandurghanlighi emes,belk, yolwasning-aldida turghan xujayin bir penje urushqa berdeshliq birelmeydighan derijide ajiz ikenligini xatirliyelmesligi.wujudidiki kuch-quwetning hich qachan azalmighanlighini his qilalmaslighidur.


M. Azat. 2009.Yaniwar

Menbe:http://www.uyghur-8-4.com/haberler.asp?id=27