Uyghurlar Tört Kitabni Öginishke Mejbur Bolmaqta

Muxbirimiz Ekrem
2010-05-13

Shinxua torining 5 - Ayning 11 - Künidiki xewirige asaslanghanda, 28 - Nöwetlik milletler ittipaqliqi telim - Terbiye paaliyitini qanat yaydurush munasiwiti bilen, uyghur aptonom rayonluq partkom teshwiqat bölümi 4 türlük nezeriyiwiy oqushluqni tüzüp chiqip, uyghurlargha heqsiz tarqitip öginishni yolgha qoyghan.


"Shinjangning 3 tarixi ‏- Telim - Terbiye qisqiche dersliki" dep nam qoyulghan xewerde körsitilishiche, bu töt türlük oqushluqning biri "shinjangning 3 tarixi ‏- Telim - Terbiye qisqiche dersliki", ikkinchisi, " junggoche alahidilikke ige sotsiyalizm telim - Terbiyisi oqushluqi" , üchinchisi, "junggoche alahidilikke ige sotsiyalizm telim - Terbiyisidin soal - Jawablar", " tötinchisi, "junggo shinjang kishilik hoquq telim - Terbiyisi oqushluqi" dégendin ibaret iken.

Bu yerdiki "shinjangning 3 tarixi" dégen gep bolsa, "shinjang tarixi, milletlerning tereqqiyat tarixi we diniy özgirish tarixi" dégenni körsitidiken. Bu töt türlük kitabni öginish asasi qatlamdiki barliq shexslerge mejburiyet iken.

5 - Iyul weqesining bir yilliq xatire küni yéqinliship kéliwatqan bir chaghda, xitay qanat yayduruwatqan bir tereptin shinjanggha köplep meblegh sélip xelq turmushini yaxshilash, ikkinchi bir jehettin 3 xil küchlerni qetiy basturush, üchinchi jehettin mana mushundaq oqushluqlarni mejburiy öginish heriketliri cheteldiki uyghur ziyaliyliri arisida oxshash bolmighan inkaslarni peyda qilmaqta.

Gérmaniyidiki uyghur ziyaliysi küresh ataxan ependi xitayning bu matériyallarni uyghurlargha mejburiy ögitishidiki meqsiti heqqide toxtilip ötti we xitayning bu teshwiqatliri bilen uyghurlarning milliy iradisini sundurush meqsitige yételmeydighanliqini tekitlidi.

Yawropada yashawatqan uyghur ziyaliysi erkinay xanim bolsa, bu töt kitab ichidiki "junggo shinjang kishilik hoquq telim - Terbiyisi oqushluqi" dégenning tolimu bimene bir uqum ikenlikini, kishilik hoquqning pütün insaniyetke ortaq bir heq ikenlikini, xitayning bu kitab arqiliq uyghurlarni éghir derijide kemsitkenlikini tilgha aldi.

Xewerde körsitilishiche, uyghurlar bu kitablarni estayidil öginish arqiliq xitaylar teripidin tüzülgen atalmish "shinjangning heqiqiy tarixi"ni toghra bilishi, idiyini birlikke keltürüshi, 60 yildin bériqi xitay kommunistik partiyisi we hökümitining "méhri - Shepqiti"ni chüshinishi, jungxua millitige, jungxua medeniyitige sadiq bolushi kérekken.

http://www.rfa.org/uyghur/xewerler/tepsili_xewer/uyghurlargha-4-kitap-05132010202047.html/story_main?encoding=latin
Yuqiridiki awaz ulinishidin, bu heqtiki melumatimizning tepsilatini anglaysiler.