Uyghur Alimi Merhum Abbas Burhan Ependi Ürümchide Wapat Boldi

Muxbirimiz Eqide

2010-05-24

Uyghur élidiki tunji ewlad uyghur tebiiy pen alimi, penni omumlashturush yétekchisi, aliy muherrir we jamaet erbabi abbas burhan ependi, mushu ayning 22 ‏- Küni ürümchi waqti kech saet 5 te alemdin ötti.

Uyghur xelqining Pexirlik Alimi Abbas Burxan We Uning Xanimi Közge Körüngen Tibbiypen Mutexesisi  Mahire Abliz

Uyghur élining ichi ‏- Sirtida tonulghan alim merhum abbas burhan ependi, 1932 ‏- Yili 10 ‏- Ayda atushning iksaq kentide bir meripetperwer ailide dunyagha kelgen.

Ösmürlük chaghliridin bashlapla ilim - Penge küchlük ishtiyaq baghlighan abbas burhan ependi bashlanghuch we ottura mekteplerni öz yurtida we qeshqerde tamamlighandin kéyin, shinjang pidagogika instituti shuningdek béyjing pidagogika unéwirsitétlirida biologiye kesipliri boyiche bilim tehsil qilghan.

Proféssor we aliy muherrir abbas burhan ependi uyghur diyaridiki eng aliy bilim yurtliridin hésablanghan shinjang uniwérsitéti biologiye fakultétining mudiri, 12 yil pen - Téxnika jemiyitining reisi wezipisini ötigen.

Süret, merhum abbas burhan ependining ayali merhum mariya abliz xanim bilen 2000 - Yili chüshken xatire süriti.
Abbas burhan ependi aliy mekteplerde oqughuchilarni terbiyilesh, pen ‏- Téxnikini omumlashturush hemde uyghur élidiki pen - Téxnika jemiyitini eslige keltürüsh, qayta qurush xizmetliride muhim rol oynighan.

80 Yilgha yéqin hayat musapisida, bilim dunyasida uyghurlargha örnek tikligen abbas burhan ependi, penni omumlashturush maqaliliridin397 parchini élan qilghan we "bilim küch" we "pen we turmush" namidiki ilmiy zhurnallarning neshrdin chiqishigha biwaste yétekchilik qilghan. Ilim - Pen sahesi boyiche uyghur tilida 10 nechche parche kitab yazghandin bashqa, terjime qilghan we tehrirligen kitab we maqalilirining sani 400 parchigha yetken.

1984 ‏- Yili merhum abbas burhan ependining tirishchanliq körsitishi we teshkillishi netijiside ürümchide tunji pen - Téxnika sariyi qurulup qed kötürgen, abbas burhan ependi yene amérika, fransiye qatarliq döletlerdiki unwérsitét we pen - Téxnika teshkilatlirining teklipige binaen ötküzülgen biologiye sahesidiki ilmiy muhakime yighinlirida "qurghaq rayonlardiki yéshilliq yéza igiliki" namliq ilmiy maqalisini oqup, alahide yuqiri bahagha érishken.

Abbas burhan ependi yene shu yilliri, italiye rim uniwérsitéti we dunya nezeriye fizikisi tetqiqat merkizining reisi, nobil mukapatigha érishken fizika alimi doktor muhemmed abdusalam ependining shexsi teklipi bilen ziyarette we ilmiy paaliyetlerde bolghan.

Bolupmu, merhumning "hayatliqning siri", "qushlar insanlarning dosti", "irsiyet we irsiyet qurulushi", "mikro organizm we yéza igilik", "hayatliq we muhit" qatarliq ijadiy eserliri uyghurlar eng yaqturup oquydighan kitablar bolup, "irsiyet we irsiyet qurulushi" dégen eser xitay boyiche munewwer kitab bolup bahalanghan.

Merhumning yene, yéza ‏- Igilik sahesi boyiche yazghan kitabliri uyghur déhqanlirining déhqanchiliq téxnikilirini igilishide ilmiy körsetmilik rolini oynap, uyghur déhqanlirining alqishigha sazawer bolghan.

Merhum abbas burhan ependi, 83 ‏- Yili pen - Téxnika neshriyati qurulushida muhim rol oynighan we "pen we turmush" we "bilim küch " zhurnallirini tesis qildurghan. Bu zhurnallar neshrdin chiqqandin kéyin uyghur xelqining pen ‏- Téxnikini omumlashturush ishliri tereqqiyatigha alahide tesir körsetken.

Uyghur élidin tughqan yoqlash üchün amérikigha kelgen péshqedem maaripchi zahir ependi, ziyaritimizni qobul qilip abbas burhan ependining ish - Paaliyetlirige yuqiri baha berdi.

Amérikidiki dangliq xarward uniwérsitétida oqughan uyghur ziyaliy qeyser mijit ependi, merhum abbas burhan ependining özige tesir qilghan ésil peziletlirini eslidi.

Qeyser mijit yene, abbas burhan ependining shunche köp netijilerni qazanghan alim bolushigha qarimay, tolimu kichik péil, xushchaqchaq we yardem söyer xisletliri bilen jamaetchilikning hörmitige sazawer bolghanliqini tekitlidi.

Qeyser mijit sözining axirida, insan haman bu dunyadin ayrilidu, lékin uning kishiler arisida nam ‏- Sheripi qalidu, bolupmu abbas burhan ependige oxshash hayatini ehmiyetlik ötküzgen, xelqige menpeet yetküzgen alimlar menggü yad étilidu dep körsetti.

http://www.rfa.org/uyghur/xewerler/tepsili_xewer/merhum-abbas-burhan-05242010211948.html/story_main?encoding=latin
Yuqiridiki awaz ulinishidin, bu heqtiki melumatimizning tepsilatini anglaysiler.