Shinxua Agéntliqi Muherriri Ashkarilighan 5 - Iyul Weqesi Toghrisidiki Ichki Melumat

Muxbirimiz Ekrem
2010-05-24

Boshün tori 24 - May shinxua agéntliqining muawin bash muherririning liksiyiside ashkarilanghan "5 - Iyul weqesi toghrisidiki ichki melumat diqqetni tartidu" namliq bir xewerni élan qilghan bolup, bu xewer 5 - Ayning 23 - Küni fransiye radio axbarat torida bérilgen.

Xewerde hazirghiche hökümet teripidin ashkarilanmighan bir qisim uchurlarning shinxua agéntliqining muawin bash muherriri shya linning liksiyiside ashkarilanghanliqi ilgiri sürülgen. Xewerde körsitilishiche, 5 - Ayning 15 - Küni shyalin tyenjin chetel tili uniwérsitéti axbarat kespining oqughuchilirigha liksiye sözligen waqtida, shinxua agéntliqi teripidin qolgha chüshürülgen, emma sirtqa ashkarilanmighan 5 - Iyul weqesige ait bezi muhim uchurlarni tilgha élip ötken.

Shinxua agéntliqining muawin bash muherriri shya linning liksiyiside ashkarilanghan 5 - Iyul weqesi toghrisidiki ichki melumatta ikki muhim nuqta orun tutqan bolup, birinchisi, " uyghur topilangchilirining 5 - Iyul küni xitay puqralirigha ejellik zerbe bergenliki we buninggha qarita deslepki qedemde hökümet terepning jiddiy tedbir qollanmighanliqi, eksiche topilangning ewj élishigha yol qoyghanliqi", ikkinchisi "7 - Iyul yüz bergen uyghur - Xitay otturisidiki qanliq toqunushning pütünley yoshurulghanliqi, hökümetning bu weqede birmu adem ölmidi dep élan qilghan bolsimu, emeliyette shinxua tori muxbirlirining doxturxanilardiki jesetler we yaridarlarni süretke tartiwalghanliqi, kishilerning 5 - Iyul weqesini melum derijide bilsimu, 7 - Iyul weqesini bilmeydighanliqi" otturigha qoyulghan.

Xewerde körsitilishiche, shinxua agéntliqining muawin bash muherriri shya lin liksiyiside mundaq dégen: "5 - Iyul küni bir qisim uyghur topilangchilirining ammiwi aptobuslargha qorshap hujum qilish weqesi köp yüz berdi. Puqralar aptobusqa chiqip bolghandin kéyin, topilangchilar aptobusning aldini tosup toxtitip, xitay puqralirini aptobus bilen qoshupla tirik köydürüwetti."

U yene, 5 - Iyul küni kochida yétip ketken xitaylarning jesetlirining köplükini, shinxua agéntliqining bu heqtiki xewerlerni intayin az élan qilghanliqini, heqiqiy weqeler keng kölemde ashkarilanghan teqdirde, pütün memliket miqyasida uyghurlargha qorshap hujum qilishtin saqlanmaq teslikini tilgha alghan.

Shinxua agéntliqining muawin bash muherririning liksiyiside éytilishiche, 7 - Iyuldiki xitaylarning öch élish xaraktérlik topilingimu qanliq weqelerni keltürüp chiqarghan bolup, bu heqtiki melumatlar pütünley basturuwétilgen. Emma, shinxua agéntliqi muxbirliri doxturxanilardiki yaridarlar hem jesetlerni süretke tartiwalghan we bu süretlerni italiyidiki g8 yighinigha qatnishiwatqan xu jintawgha barliq ichki matériyallar bilen qoshup yollap bergen. Xu jintawning g8 yighinidin 8 - Iyul küni derhal qaytip kélishi, ürümchidiki uyghur - Xitay otturisidiki toqunushning pewquladde éghirliqini hés qilghanliqidin bolghan.

Xewerde bayan qilinishiche, shinxua agéntliqining muawin bash muherriri bu qétimqi liksiyiside, 5 - Iyul küni xitaylarning nahayiti échinishliq derijide ölgenlikini tilgha alghan bolsimu, 7 - Iyul küni ölgen uyghurlar we ularning sani heqqide pikir bayan qilmighan. Lékin 7 - Iyul weqesiningmu 5 - Iyul weqesidekla dehshetlik bolghanliqini, xitay puqralirining uyghurlargha qorshap hujum qilghanliqini eskertip ötken. U xitayning 27 ölkidiki zorawanliqqa qarshi turush saqchi etritining hemmisiningla derhal ürümchige ewetilip, tertip saqlashqa sélinghanliqini éytqan.

Uyghur siyasiy paaliyetchiliri 7 - Iyuldiki xitay puqralirining uyghurlargha qarita hujumlirida nurghunlighan uyghurlarning ölgenlikini tilgha élip keldi shundaqla xitayning intérnét we téléfun alaqilirini shunche uzun üziwétishining del mushu weqege munasiwetlik uchurlarni tel - Töküs yoqitish üchün ikenlikini, pütün sherqiy türkistan teweside 5 - Iyulgha munasiwetlik shexsler qolgha élinipla qalmay, üch xil küchlerge zerbe bérish bahanisida minglighan uyghur ziyaliylirining türmilerge bent qilinghanliqini ilgiri sürüp keldi.

Xewerde körsitilishiche, 7 - Iyul küni uyghur - Xitay otturisidiki toqunush sewebidin sheher ikkige bölüngen bolup, her ikki terep qollirigha herxil nersilerni élip qarshilashqan. Uyghur siyasiy paaliyetchiliri 7 - Iyuldiki xitaylarning öch élish xaraktérlik topilingida xitay hökümitining qoli barliqini we xitaylarning urup - Chéqish, öltürüshtek zorawanliq heriketlirige saqchi we armiyining süküt qilghanliqini ilgiri sürüp keldi.

Shinxua agéntliqining muawin bash muherriri shya lin tyenjinde oqughuchilargha sözligen liksiyiside, 7 - Iyul weqesining téximu dehshetlik bolghanliqini, emma uning xewirining qattiq qamal qilinghanliqini, shinxua agéntliqining bu weqeler toghrisida élan qilghan uchurlirining intayin cheklik bolghanliqini tilgha alghan.


Yuqiridiki awaz ulinishidin, bu heqtiki melumatimizning tepsilatini anglaysiler.