'Xitaygha Nezer Tor Géziti'de Xitay Köchmenlirige Qarita Yéngi Yilliq Nesihet Élan Qilindi

Muxbirimiz Weli
2010-01-05

'Xitaygha nezer tor géziti'de chetellerde turuwatqan xitay köchmenliri arisidiki ang qalaymiqanliqi heqqide yéngi yilliq nesihet élan qilindi. Bu nesihette, bolupmu xitayda qizil bayraqni yaqturmay chetellerge kelgendin kéyin qizil bayraq kötürüwalghan ghelite ademler topigha qarita qilinghan semimiy dewetler bar.


'Xitaygha nezer tor géziti'de xitay köchmenliri ichidiki sekkiz xil kishige qarita élan qilinghan yéngi yilliq nesihet mundaq bashlinidu: chetellerdiki xitay köchmenliri ichide mundaq bir nechche xil 'ghelite ademler topi' bar. Bular chetellerge kelgen bashqa millet köchmenlirige oxshimaydu. Gerche bundaq kishiler chetellerge kelgen xitay köchmenliri ichide köp sanliqni teshkil qilmisimu, emma ular bizning közimizgila emes, ularni béqiwatqan döletlerningmu közige bekla set körünüp qaldi. Hazir bundaq xitaylar bilen chirayliq sözlishishning hajiti qalmidi. Ulargha emdi aldi bilen ochuq - Ashkara nesihet élan qilmaqtin özge amal yoq.

'Xitaygha nezer tor géziti'de xitay köchmenlirige qarita élan qilinghan yéngi yilliq nesihette, aldi bilen, gherb jemiyitini tillap bir téyingha yarimas qilip körsitidighan, emma shu jaydin ketmey yétiwélip xitayning bayriqini kötürüp yuridighan ushshuq xitaylar üstide toxtalghan. Uningda mundaq yézilidu:

-- Senler tillisang tillawer, qaghisang qaghawer, beribir sining pitniliring pakitqa uyghun emes. Mesilen, kanadani alayluq, sanga chégrisini keng échip bergen bu dölet, gerche séni tar yerge soliwélip qistimighan bolsimu, emma senler, u yéri bolmaydu, bu yéri bolmaydu, dep kotildawatisen. Bezide bekla esebiylishisen.

-- Burunghu kanadaliqlarning ejdadi sining ejdadingning qaysi bir némisini yaxshi körüpmu ketmeytti. Hazirmu héchqachan sini arzulap textirawangha sélip kötürüp ekelmigen. Özeng xilmu-Xil bahane körsitip, neyreng ishlitip kelding. Sen xitayda yurtungni tashlap ketmek üchün, nahayiti köp para bérip, hetta ayropilan bélitinimu aldigha ekeldürginingge, shuchaghdiki setchilik échilip qélishtin qorqup uninggha kötuldimaysen. Emma bu dölet sini kirgüzgende, sen qanun buyiche töligen azraq resmiyet pulighimu minnet qilisen.

-- Sen hazir turuwatqan döletni her qanche yaman désengmu, u yenila dunyada insaniyet yashashqa eng muwapiq kélidighan jaylarning biri. Dunyada bundaq jaylargha köchüp kélip yashashni arzu qiliwatqan ademlerning nahayiti köp ikenlikini bilmeysen emes. Bundaq yaxshi muhitning sendeklerge héchbir éhtyaji yoq idi. Hazir biz senlerdin yirgenduq. Emdi quyruqingni qisiwal, xitaygha qaytip ket. Eger u anang sini, kélip hemmini yep tögetkey dep kütüwatqan bolsa, uning bayriqini bek kötürging kelse, shu yerde kötürgin.

'Xitaygha nezer tor géziti'de xitay köchmenlirige qarita élan qilinghan yéngi yilliq nesihette tilgha alghan ikkinchi xildiki ademler -- Héliqi 'üchke wekillik qilish' dégen shuarni aghzidin chüshürmeydighan xitay muhajirlirining kattibashliri. Nesihette mundaq dep yézilidu:

-- Senler hémishe özengge emes, belki kimlergidur 'wekillik qilip' sözleysen. Buni senlerge kim hawale qildi? senler uni ashkara tilgha élishtin izar tartisen, emma ulargha wekillik qilip, bir némilerge medhiye oqushtin yaki ghezep ipadileshtin yaki chaqiriq chiqirishtin iza tartmaysen.

-- Eger xitay köchmenliri chetellerde yaxshi yashiyalmighan bolsa, ularning derdige yétish toghrisida bir ‏- Ikki éghir gep qilsang meylidi. Emma sen xitay üchün 'üchinchi yardemchi qoshun' teshkillewatisen. Senlerning yüzüng xitay riwayetliridiki 'lalizarliqning melikisi' dégen ghiljing xotunning yüzidinmu qélin. Gerche riwayetlerde u, yüzi eng qélin dep teswirlengen bolsimu, emma uninggha sésiqraq gep qilsa, yenila gep ötidiken, héch bolmighanda u, 'üch'ke emes, birgimu 'wekillik' qilip baqmighan iken. Emma senlerge gep ötmeydu. Emdi yüzüngni silap baqmisang bolmaydighan yerge kélip qalding. Saylimighan 'wekil' bolghing kelse, xitaygha qayt!

'Xitaygha nezer tor géziti'de xitay köchmenlirige qarita élan qilinghan yéngi yilliq nesihette tilgha alghan üchinchi xildiki ademler--- Özining mueyyen ghayisi yoq, emma hémishe gheywet, pitne qilip, bashqilarni ténim tapquzmaydighan ademler. Bundaq kishilerge qilinghan nesihette mundaq dep yézilidu:

-- Senler özeng yushurunuwélip, ochuq -Ashkara ish qiliwatqan ademlemler üstide gheywet qilip, pitne térip könglüngni xush qilisen.

-- Gerche xitay elchixaniliri sendek gheywetchilerge birer tengge tashlap bermisimu, hetta senlerni exlet dep qarisimu, emma senler ulargha uchur yollap turmisang könglüng aram tapmaydu. Senler özeng turghan döletke qarap baq, bu döletning ademliri sendek pesmiken, bu döletning chéqimchi, pitnixorlargha éhtiyaji barmigen. Eger yalghan gep qilmisang, gheywet qilmisang, pitne-Pasat térimisang jim turalmisang, xitaygha qaytip ket!

'Xitaygha nezer tor géziti'de xitay köchmenlirige qarita élan qilinghan yéngi yilliq nesihette tilgha alghan tötinchi xildiki ademler -- Héliqi 'xelqaraliq meshhur zatlar' siyaqigha kiriwélip, xitay elchixanilirining ziyapitidin qalmaydighan kishiler. Bundaq kishilerge qilinghan nesihette mundaq dep yézilidu:

-- Xitay elchixanilirining ziyapiti ottawa shehiridiki aliy méhmanxanilarning eng qimmet bahaliq yémeklerning derijisi bilen oxshash. Emma bundaq ziyapetni hémishe bériwermeydu. U ziyapet gélingdin ötken bilen axir yene bir yéringge taqiship qalidu.

-- U senlerge bikargha bérilgen yémek emes, ular senlerni haman bedel töletküzidu. Yep bolup qachmaqchi bolsang yaki hetta yeydighiningni özeng bille élip barsangmu, ular yenila, héchbolmighanda séning tézimlikingni bir kimlerge yollap bérip, bashqilar arqiliq bedel töletküzidu. Eger xitaydin köngül özelmiseng, uning elchixanilirigha barghandin köre, xitayning özigila qaytip ket!

'Xitaygha nezer tor géziti'de xitay köchmenlirige qarita élan qilinghan yéngi yilliq nesihette yene 'guruh boluwélip öz-Ara urushiidighan kishiler', 'tötinchi iyun weqeside aqqan qanning bedilige yéshil kart élip chetelde qépqalghan, emma shu qanni aqlash üchün héchnéme qilmighan kishiler', 'mawzédung idyisining tesirini özining kallisidin téxiche tazilap chiqiriwételmigen kishiler', 'chetellerde turup xitayning bayriqini kötürüdighanlargha hésdashliq qilidighan kishiler' gimu qilinghan semimiy nesihetler bar.

http://www.rfa.org/uyghur/xewerler/tepsili_xewer/xitay-kochmenlirige-nesihet-01052010194340.html/story_main?encoding=latin