Nurbekri Qatarliqlarning Hökümet Xizmiti Doklati Chetellerde Tenqidke Uchrimaqta
Muxbirimiz Mihriban
2010-01-20

Ötken hepte ürümchide échilghan uyghur aptonom rayonluq 11 - Nöwetlik xelq qurultiyi 3 - Omumyighinida xitay teripidin teyinlengen uyghur aptonom rayonining reisi nur bekri qatarliqlarning, 2009 - Yilliq xizmet doklatida, muqimliq hem qattiq basturushni qayta tekitlishi chetellerdiki uyghur teshkilatliri, hem her sahe démokratliri teripidin tenqidke uchrighan.


www.tianshannet.com Din élindi.

Sürette, ötken hepte ürümchide échilghan uyghur aptonom rayonluq 11 - Nöwetlik xelq qurultiyi 3 - Omum yighinida xitay teripidin teyinlengen uyghur aptonom rayonining reisi nur bekri sözde.

Xitayning uyghur aptonom rayonigha teyinligen reisi nurbekri Qatarliqlar, uyghur aptonom rayonining 11 - Nöwetlik xelq qurultiyi 3 - Omumyighinida bergen doklatida, ötken bir yil ichide hökümetning asasi xizmiti muqimliqqa kapaletlik qilip, milliy bölgünchi küchlerge qattiq zerbe bérish bolghanliqini, 2010 - Yilliq xizmet pilanidimu asasi küchni merkezleshtürüp qattiq zerbe bérish herikitini qetiy dawamlashturidighanliqini otturigha qoyghan.

Nurbekri qatarliqlarning bu doklati élan qilinghandin kéyin, dunya uyghur qurultiyi hem chetellerdiki démokratik idiyidiki ziyaliylar derhal inkas qayturup, xitayning uyghur aptonom rayonida muqimliqni bahane qilip, uyghurlar üstidin basturush siyasiti yürgüzüwatqanliqini tenqidlidi.

Dunya uyghur qurultiyining bayanatchisi dilshat rishit ependi bügün ziyaritimizni qobul qilip, uyghur aptonom rayon hökümitining reisi nurbekrining nöwette xitay boyiche eng namrat halette turuwatqan uyghurlarning iqtisadi turmushini yaxshilashni nuqtiliq orungha qoymastin, bu rayonda yenila muqimliqni tekitlep, uyghurlar üstidin qattiq basturush siyasiti yürgüzüshni jar sélishining, emeliyette xitay hökümitining bu rayondiki tajawuzchiliq siyasitini kapaletke ige qilish üchün ikenlikini otturigha qoyup, xitay hökümitining bu rayondiki siyasitini tenqidlidi.

Dunya uyghur qurultiyi bayanatchisi dilshat rishit ependi, nur bekrining, "uyghur aptonom rayonida, muqimliq hemmining kapaliti, shunga ijtimaiy, siyasiy weziyetning muqimliqini qetiy saqlaymiz, milliy bölgünchilerdin qetiy mudapielinimiz, ulargha qattiq zerbe bérimiz, teshebbuskarliq bilen hujumgha ötüsh, bash kötürgen haman zerbe bérish, düshmenni aldin ujuqturush prinsipida ching turimiz," dégen sözini tenqidlep, eger öz - Heq hoquqlirini telep qilghan uyghurlar mana mushu xil siyaset bilen dawamliq basturulidighan bolsa, xitay hökümitining bundin kéyin sherqiy türkistan weziyitini qoral küchige tayinip kontrol qilghan halettimu, axirqi hésabta öz hökümranliqini uzun muddet saqlap qalalmaydighanliqini otturigha qoyup, xitay hökümitini uyghurlar üstidin yürgüzüwatqan basturush siyasitini toxtitishqa chaqirdi.

"Béyjing bahari" zhurnilining bash muherriri xuping ependi, ziyaritimizni qobul qilip, nöwettikidek weziyette, esli xitay hökümiti, uyghur aptonom rayonida muqimliqini tekitleshning ornigha, bu rayonda yashawatqan uyghurlarning heq - Hoquqlirigha hörmet qilip, bu rayon xelqining öz rayonidiki bayliqlirigha ige bolushigha yol qoyup, yerlik uyghurlarning turmushini kapaletke ige qilghinida andin bu rayonda nispi muqimliqni barliqqa keltürgili bolidighanliqini bayan qildi.

Xuping ependi mundaq dédi: "hazir xitay hökümiti bu rayonda muqimliq hemmidin muhim dégenni terghib qilish arqiliq, qoral küchi bilen weziyetni kontrol qilmaqchi boluwatidu, shunga ular bundin kéyinmu qattiq basturush siyasitini toxtatmaydu. Emeliyette xitay hökümiti bu xil qattiq basturush usuli arqiliq bu rayondiki milliy mesilini hel qilalmaydighanliqini yaxshi bilidu. Shundaq bolsimu ular hazirqi köz aldidiki weziyetni saqlap qélish üchünla mushu xil qattiq basturush siyasitini qolliniwatidu. Shunga bu qétimliq yighinda muqimliqni tekitlishidiki sewebmu ashu yerde. Eger xitay kommunist hökümitining uyghurlarning turmushini heqiqiy halda kapaletke ige qilish, ularni öz zéminidiki bayliqlargha igidarchiliq qilish, öz medeniyitini saqlap qélishigha yol qoyush niyiti bolsa idi, u chaghda hazirqidek basturush siyasiti yürgüzmigen, bu rayon xelqining kishilik heq ‏ - Hoquqlirini bergen bolatti. Shu chaghdila andin bu rayonda nispi muqimliq barliqqa kéletti. Emma hazir ular bu zéminda bulangchiliq basturush siyasiti yürgüzüwatidu."

Chetellerdiki uyghur ziyaliyliridin kanadadiki memet toxti ependi radiomiz uyghur bölümining ziyaritini qobul qilghinida, hazir uyghur élidiki yerlik hökümetning uyghurlar üstidin élip barghan basturush siyasiti, döletning mafiyalashqanliqini körsitidighanliqini, eger sherqiy türkistandiki xelqning iqtisadi menpeeti kapaletke ige qilinmisa bundin kéyin uyghur rayonida xitay hökümiti tekitlewatqan muqimliq emes belki her waqit partlashqa teyyar turidighan bomba halitidikidek weziyet shekillinidighanliqini tekitlidi.

Xelqaradiki uyghur weziyitini közetküchilerning qarishiche, nöwette xitay bu rayondiki uyghurlarning iqtisadi turmushini kapaletke ige qilmay turup, bu rayonda muqimliqni bahane qilip, yürgüzüwatqan qattiq basturush siyasitini dawamlashturghinida, bu rayonda xitayning érishidighini özi dewatqan muqimliq ichidiki tereqqiyat bolmastin, belki yerlik xelq uyghurlarning naraziliqidin kélip chiqqan, yerlik xelqler bilen xitay köchmenliri otturisidiki ziddiyet barghanche küchiyip uzun muddetlik tinchsiz weziyet shekillinidiken.

http://www.rfa.org/uyghur/xewerler/tepsili_xewer/nurbekri-urumqi-qurultiyi-01202010193125.html/story_main?encoding=latin


Yuqiridiki awaz ulinishidin, bu heqtiki melumatimizning tepsilatini anglaysiler.