Uyghur Élige Gensu, Xénen Ölkiliridin Yéngi Bir Türküm Xitay Köchmenliri Orunlashturulmaqchi

Muxbirimiz Mihriban
2010-08-31

Nöwette xitay hökümitining 12 - Besh yilliq pilan mezgilide rayongha gensu we xénen qatarliq xitay ölkiliridin yene bir türküm yéngi xitay köchmenlirini yötkep kéliwatqanliqi ashkarilanmaqta. Melum bolushiche, bu xil yötkesh rayondiki ishlepchiqirish qurulush déwiziyisini merkez qilghan halda élip bérilghan.

AFP Photo

Süret, ürümchi kochilirida ish kütüp olturushqan xitay aqqun ishchiliridin bir körünüsh.

Radiomiz ziyaritini qobul qilghan uyghurlarmu özliri turushluq yéza - Kentlerge gensudiki apet rayonidin bir türküm xitay köchmenlirining orunlashturulush aldida turghanliqini ashkarilidi.

16 - Awghust xitayning "xelq géziti" torida, gensu dairilirining gensudiki apet rayonidin uyghur élige nopus yötkesh heqqide, béyjing hökümitige teklip sunghanliqi heqqidiki xewer bérilgen idi.

Shu künidiki xewerlerde yene, béyjingdiki tarmaqlarning, bu teklip üstide oylishidighanliqini bildürülgen. Emma 17 - Awghusttin bashlap, xitayning gensu ölkisidiki hökümet tor betliride, uyghur élige nopus yötkesh heqqidiki xewerler öchürüwétilgen hem gensu dairiliridin biri, metbuatta mexsus bu heqte izahat bérip, gensuning uyghur rayonigha nopus yötkesh pilani yoqluqini bildürgen idi.

Xitayche "alma géziti" ning 17 - Awghust gensudiki apet apet rayonidin uyghur élige nopus yötkesh teklipining inkar qilinghanliqi heqqidiki maqaliside, uyghur rayonining weziyiti jiddiy hem sezgür bolghanliqi üchün, dairilerning bu heqtiki sözlirini derhal yighishturuwalghanliqini éytqan. Eyni chaghda mezkur xewer tarqalghandin kéyin, dunya uyghur qurultiyi pilangha derhal inkas qayturghan we béyjing dairilirini uyghur rayonigha zor türkümde nopus yötkeshke bahane izdewatidu dep eyibligen idi.

Emma radiomiz uyghur élidin igiligen uchurlardin melum bolushiche, nöwette uyghur élidiki ishlepchiqirish qurulush déwiziyisining herqaysi polikliri hetta uyghurlar zich olturaqlashqan yézilarghimu gensu ölkisidiki apet rayonidin xitay köchmenlirining yötkep orunlashturulidighanliqi heqqidiki uchurlar ashkarilanmaqta.

Bingtuen tor békitining 27 - Awghusttiki xewiride, bu yil bingtuen tewesidiki paxtilarni yighiwélish üchün, 500 ming emgek küchi kétidighanliqi, hazirche 200 ming emgek küchi uyghur aptonom rayoni teweside bar bolsimu, emma qalghan 300 ming emgek küchi gensu ölkisining bu yil latqa apiti yüz bergen apet rayonidin hem xénen ölkisidin yötkep kélinidighanliqi xewer qilinghan. Xewerde yene, 7 - Aydin bashlap bingtuenning adem teshkillep gensu xénen qatarliq jaylardin adem yötkeshke bashlighanliqi, ularning bir qismining hazir bingtuen tewesidiki étizliqlarda pemidur térish, derex tikish, ot otash ishliri bilen shughulliniwatqanliqi xewer qilinghan.

Bügün radiomiz ziyaritini qobul qilghan uyghurlarmu özliri turushluq jaylarda yéngidin xitay köchmenlirining orunlashturulush aldida turghanliqini inkas qildi. Ili tewesidin ziyaritimizni qobul qilghan bireylen, hazir nahiye tewesidiki yerlerning aylanma tereqqiyat rayoni qurush üchün, déhqan charwichilardin mejburi éliwélinip, déhqan charwichilar öz zéminliridin köchürülgendin bashqa, ularning yézisigha hazir her bir kentke 10 ailidin xitay köchmenlirining orunlashturulush aldida turghanliqini, yézida bu köchmenlerning gensu ölkisidiki apet rayonidin köchürülüp kélinidighan kishiler ikenliki heqqidiki xewer tarqalghanliqini bildürdi.

Ili oblastining hökümet tor betliride, rayongha yéngidin xitay köchmenlirining yötkep kélinidighanliqi heqqide héchqandaq xewer bérilmigen. Emma ghulja nahiyisining hökümet tor bétining 29 - Awghusttiki xewiride, bu yil ghulja nahiyisidin 62 ming 400 neper emgek küchini bashqa jaylargha éshincha emgek küchi süpitide yötkep orunlashturulush seperwerlik xizmiti élip bériliwatqanliqi xewer qilinghan.

Ghulja nahiyisidin ziyaritimizni qobul qilghan yene bireylen, hazir nahiye teweside ishsizliqning éghirliqi, yerning qisliqini, mushundaq ehwal astida yéngidin xitay köchmenlirining yézilargha orunlashturulsa déhqanlarning naraziliqi küchiyidighanliqini bildürdi.

Chetellerdiki uyghur ziyaliyliridin ilshat hesen ependimu ilgiri özining ghulja nahiyisining choluqay yézisida ösüp yétilgini üchün, ghulja nahiyiside eslidinla yer qisliqini, emma yéqinda özining choluqaydiki tughqanliridin eslidinla yer we su qis bolghan choluqay yézisining yuqiri qismidiki binem yerlerge 3000 din 4000 ghiche xitay köchmenlirining orunlashqanliqi heqqidiki xewerni anglighanliqini bildürdi.

Ilshat ependi bu heqtiki qarishini ipadilep, xitay köchmenlirining hazir sherqiy türkistangha orunlashqan bingtuendin bashqa yene yerlik uyghur yézilarghimu köplep orunlashturulushining, xitayning uyghurlar wetinige qaratqan köchmen yötkesh qedimini téximu tézlitiwatqanliqining béshariti ikenlikini tekitlidi.

http://www.rfa.org/uyghur/xewerler/tepsili_xewer/kochmen-yotkesh-08312010191649.html/story_main?encoding=latin

Yuqiridiki awaz ulinishidin, bu heqtiki melumatimizning tepsilatini anglaysiler.