Uyghur Élidin Inkas: 'Dairiler 4 ni Éniqlash Arqiliq Bizni Qorqutuwatidu Emma Biz Perwasiz'


Muxbirimiz Mihriban

2010-09-17

Igiligen uchurlardin melum bolushiche, uyghur aptonom rayonida dawamlishiwatqan "tötni éniqlash, tötni igilesh" xizmiti uyghurlargha qaritilghan. Uyghur élidin radiomiz ziyaritini qobul qilghan uyghurlarning éytishiche, hazir élip bériliwatqan "4 ni éniqlash herikiti" we kündin - Künge köpeytiliwatqan saqchi we xelq eskerlirige nisbeten uyghurlar perwa qilmaydighan bolup qalghan.



Qeshqer hökümet torining 15 - Séntebirdiki xewiride, bu heriketning meqsiti bayan qilinghan. Uningda, "bu qétimliq herikette, bu xizmetke teyinlengen kadirlar her bir ailining omumi ehwalini igilesh, hemmini chüshinish, hemmini tekshürüsh, hemmini éniqlash, hemmini igileshtin ibaret xizmet ünümdarliqini 100%ke yetküzüsh" telipi otturigha qoyulghan.



Uyghur élidin ziyaritimizni qobul qilghan, hazirche ismini ashkarilashni xalimighan bir yéza kadiri, bu qétimliq tekshürüshte kadirlarning mesuliyet tüzümi konkrét belgilengenlikini, yézilarda kent mehelle kochilar boyiche déhqan aililirining "tötni éniqlash, tötni igilesh xizmiti"ge mesul bolghan kadirlargha teqsim qilinip, bu kadirlargha déhqanlarning konkrét ehwalini igilesh wezipisi tapshurulghanliqini bildürdi.



Bu yéza kadiri yene, bu qétimliq tekshürüsh xizmitining qaratmiliqi heqqide toxtaldi. U sözide bu qétimqi tekshürüshte, ilgiri siyasiy xataliqlar bilen jazalanghanlar, türmide yétip chiqqanlar, bultur ürümchide yüz bergen "5 - Iyul ürümchi weqesi" ge oxshash weqelerge qatnashqanlar hem yaqa yurtlarda uruq - Tughqan baliliri barlarning nuqtiliq tekshürüsh obyékti qilinip, tekshürüsh jeryanida her bir ailining ehwalidin yazma xatire qaldurulup, bular arxip sheklide yéziliq hökümette saqlinidighanliqini bayan qildi.



Ikki oghli siyasiy jinayet bilen eyiblinip, ayrim - Ayrim halda 10 yilliq hem 3 yilliq qamaq jazasigha höküm qilinghan bir xanim ziyaritimizni qobul qildi. U söhbet jeryanida, ularning ailisining shu yézidiki hökümet diqqet qilidighan alahide aililerdin bolghini üchün, yézigha chüshken xizmet etritining aldi bilen ularning ailisini tekshürüsh éhtimalliqi barliqini, emma hazirche "tötni éniqlash, tötni igilesh xizmiti" ge mesul kadirlarning téxi ularning öyige tekshürüsh üchün kirmigenlikini bildürdi.



Pénsiyige chiqqan melum bir uyghur ziyaliysi, yézilarda élip bériliwatqan "tötni éniqlash, tötni igilesh xizmiti" ning bultur "5 - Iyul ürümchi weqesi" din kéyinla bashlanghanliqini, hazir bu ishqa teqsim qilinghan yéza kadirlirining öymu - Öy kirip her bir ailining aile tarixinimu öz ichige alghan halda, shu ailidiki barliq aile ezalirigha hem ularning yiraqtiki uruq -Tughqanlirigha munasiwetlik barliq uchurlarni igilep, jedwel toldurup, retlengen matériyallarni yéziliq hökümetke tapshuruwatqanliqini bildürdi.



Uningdin yézidiki déhqanlarning bu xil tekshürüsh xizmitige bolghan inkasining qandaqliqini sorighinimizda, u, hazir déhqanlarning bu xil tekshürüshlerge perwasiz muamile qilidighanliqini, chünki bultur "5 - Iyul ürümchi weqesi"din kéyin, weziyet barghanche chingip, naraziliq bildürgenler qattiq jazalanghini üchün, hazir kishilerde hökümet élip bériwatqan herqandaq heriketke nisbeten perwasiz boluwélish xahishi küchiyiwatqanliqini ilgiri sürdi.



U, nöwettiki qattiq nazaret astidiki uyghur weziyiti hem uyghurlarning bu xil weziyetke bolghan perwasiz halitini ipadilep sözini munu jümliler bilen ayaghlashturdi.



"Shundaq hazir eslidiki kinishkisi bar saqchilar köpeytilip, saqchixanilar kücheytildi. Uningdin bashqa xelq eskerliri dep atalghan bir türküm kishilerge qoral tarqitip bérip, ularni kocha - Koy, mehellilerni qoghdashqa orunlashturdi. Hazir kéche saet 9 - Din kéyin, saqchi mashiniliri signal bérip, muqimliqni saqlaymiz dep kéchiche charlash élip baridu. Emma uyghurlar bu ishlargha perwasiz boluwalduq. Hökümet muqimliqni saqlaymiz dep öz ishi bilen aldirash, bizmu bu ishlargha perwasiz!"


http://www.rfa.org/uyghur/xewerler/tepsili_xewer/xitayning-yengi-tuzum-siyasetliri-09172010191740.html/story_main?encoding=latin
Yuqiridiki awaz ulinishidin, bu heqtiki melumatimizning tepsilatini anglaysiler.