Xitayning Chetelde Oquwatqan " Shinjangliq" Oqughuchilargha Qaratqan Tedbirige Tebirler

Muxbirimiz Gülchéhre
2010-07-23

5 - Iyul ürümchi weqesidin kéyin, uyghur aptonom rayonining partkom sékritarliq wezipisige olturghan jang chünshen" ilmiy tereqqiyat nuqtiineziri bilen shinjangning her jehettiki tereqqiyatini ilgiri sürüsh " namida bir qatar isitratégiyilik charilerni qollanmaqta. Uyghur élining ichi hem sirtidiki hetta chetellerdiki ixtisas igilirini xitaygha, uyghur élige qiziqturushmu mezkur istratégiyining muhim bir qismi süpitide xitay teshwiqatliridin orun almaqta.


Xitay dairiliri bu jehette aktip heriketke ötüp, uyghurlar yashawatqan döletlerge toxtimay heyet ewetip, ularni xitay üchün ishleshke chaqirghandin bashqa, wetenge qaytqan muhajirlarningmu könglini utush charilirini qollanmaqta. Yéqinda chetelde oquydighan shinjangliq oqughuchilar birleshmisi amérika we yawropada oquwatqan oqughuchilarning söhbet yighini uyushturup ularni shinjangning muqimliqi hem tereqqiyatigha xizmet qilishqa chaqirghan. Buning chetellerde bilim ashurghan bir qisim uyghur ziyaliylirida qozghighan inkasliri heqiqde muxbirimiz gülchéhre teyyarlighan melumatni anglitimiz.

Uyghur aptonom rayonluq hökümet toridin ashkarilinishiche, aptonom rayonluq partkom 20 - Iyul küni chüshtin kéyin chetellerde oquwatqan shinjangliq oqughuchilar birleshmisining namida yighin chaqirip, asasliq amérika we yawropada bilim ashuriwatqan ziyaliylar bilen söhbet uyushturghan. Yighinda uyghur aptonom rayonluq partkom daimiy heyet ezasi shewket imin söz qilip " siler chetellerde oquwatqan shinjangliq ixtisas igiliri bilen junggo hökümiti we kompartiye otturisidiki köwrüklük rolini oynishinglar kérek, wetenperwerlik idiyisini jari qildurup muqimliq we tereqqiyat üchün zor töhpilerni qoshunglar " dep chaqiriq qilghan.

Söhbet yighinidin kéyin yene " wetenni qizghin söyüp güzel yurt makan qurush " témisida paaliyetler ötküzgen.

Chetellerde oquwatqan shinjangliq oqughuchilar uyushmisi, xitay kompartiyisi qurghan "chetellerdiki junggoluq oqughuchilar uyushmisi"ning bir tarmiqi bolup, mezkur teshkilat yéqinqi yillardin buyan chetellerge oqushqa, bilim ashurushqa chiqqan uyghur ziyaliylar hemde muhajirlarnimu shu döletlerde turushluq elchilirining wastisi bilen mezkur teshkilatqa eza bolushqa qiziqturush üchün heriketler qollinip kelmekte.

Bolupmu, - 5 Iyul ürümchi weqesidin kéyin xitay hökümiti mushuninggha oxshash teshkilat we birlik sepler namida uyghur muhajir hem bilim ashuruwatqan uyghurlarni xitaygha qaytishqa righbetlendüridighan bir qatar siyasetlerni chiqarghan.

Amérikida turuwatqan bir qisim uyghur ziyaliylar xitay dairilirining chetellerde oquwatqan we oqughan uyghur ziyaliylarni özlirini nishan qilghan bu siyasetlirige qarita hoshyarliq bilen muamile qilishqa agahlandurmaqta.

Bu heqte toxtalghan amérikidiki tarix penliri doktori qahar barat ependi öziningmu ilgiri xitayning shundaq qizziqturushlirigha uchrighanliqini bayan qildi:

Amérikidiki dora tetqiqati bilen shughulliniwatqan aliy tetqiqatchi turdi ghuji ependi bolsa xitayning uyghur ziyaliylirini qiziqturush siyasitining gherezlirige guman bilen qaraydighanliqini ipadilidi:

Amérika kaliforniye shitatida kompyotér injénirliqi bilen shughulliniwatqan mewlan yasin ependi bolsa xitay hökümitining chetellerde oquwatqan hem oqughan ziyaliylarni özige qaritishqa yéqindin buyan téximu aktip heriketke ötüshini mundaq yéshidu:

Hörmetlik radio anglighuchilar xitay hökümitining chetellerde oquwatqan uyghur ziyaliylirigha qarita yürgüzüwatqan bir qatar jelp qilish taktikilirigha qarita amérikida yashawatqan bir qisim uyghur ziyaliylirining köz qarashlirini anglidinglar. Gülchéhre melumat berdi.
http://www.rfa.org/uyghur/xewerler/tepsili_xewer/xinjiangliq-uqughuchilar-07232010190700.html/story_main?encoding=latin
Yuqiridiki ulinishtin bu progirammining tepsilatini anglighaysiler.