Muxbirimiz Mihriban
2010-07-19
Uyghurbiz tori xelqara tor békitining 18 - Iyuldiki xewiridin melum bolushiche, bultur 1 - Öktebir küni, "xitayning uyghur aptonom rayoni qanun organliri teripidin, dölet bixeterlikige ziyan yetküzgen" dégen jinayet bilen qolgha élinghan, shinjang iqtisat gézitining muxbiri gheyret niyaz ependi, mushu charshenbe küni, yeni 21 - Iyul küni sotlinidiken.
Photo: RFA
Gheyret niyazning süriti
Gheyret niyaz ependi bu yil 51 yashta bolup, chöchek shehiridin, u qolgha élinishtin ilgiri shinjang iqtisad gézitining muxbiri bolup ishlewatqan iken. U 1982 - Yili merkizi milletler inistitotining junggo edebiyati fakoltitini püttürgen bolup, xitayda tonulghan zhurnalistlarning biri. U ilgiri - Kéyin bolup, shinjang qanunchiliq gézitining muawin bash muherriri, ishxana mudiri, " qanun mejmuesi"zhurnilining muawin bashliqi, shinjang iqtisad gézitining muxbiri qatarliq wezipilerni ötigen.
Gheyret niyazning ayalining uyghurbiz tor békitige bildürüshiche, gheyret niyaz ependi 2009 - Yili 10 - Ayning 1 - Küni ürümchidiki öyidin saqchilar teripidin tutup kétilgen. U qolgha élinip 3 kündin kéyin yeni 4 - Öktebir küni, ailisidikiler saqchi dairilirining qolgha élish uqturushini tapshuruwalghan. Saqchilar gheyret niyazning qolgha élinish sewebi heqqide uning ailisidikilerge izahat bérip, gheyret niyazning qolgha élinishigha, uning " 5 - Iyul ürümchi weqesi" hem "3 - Séntebir xitaylar namayishi"da xitay puqralirining ürümchide uyghurlarni urush weqesi, heqqide chetel muxbirlirining ziyaritini qobul qilghanliqi seweb bolghanliqini bildürgen. Saqchi idarisining qolgha élish uqturushida gheyret niyazgha " dölet bixeterlikige ziyan yetküzgen "dégen jinayet artilghan. Gheyret niyazning ayali érining gunahsizliqini bildürüp," gheyret choqum gunahsiz. Emma, hazir biz hökümet dairiliridin uning jinayiti heqqide sorashqa amalsiz, chünki biz yerlik dairilerning chishigha tégip qoyushtin qorqimiz" dégen.
Gheyret niyaz ependi yene, uyghurbiz tor békitining bashqurghuchilirining biri bolup, uyghurbiz tor békitining sahibi, merkizi milletler uniwérsitétining dotsénti, musteqil tetqiqatchi ilham toxti ependimu radiomiz uyghur bölümining ziyaritini qobul qilghinida, gheyret niyaz ependi heqqide toxtilip, uning gunahsiz ikenlikini ilgiri sürgen idi.
Igilishimizche gheyret niyaz ependi, " 5 - Iyul ürümchi weqesi" hem " 3 - Séntebir xitaylar namayishi" heqqide chetel muxbirlirining ziyaritini qobul qilghandin bashqa yene, uyghur aptonom rayoni hökümet dairilirige teklip sunghan. U teklipide, uyghur aptonom rayonida uyghurlarning iqtisadi menpeeti kapaletke ige qilinmighanliqini,shunche bayliq üstide yashap turupmu, barghanche namrat halette qéliwatqanliqini, yéqinqi 20 yildin buyan shinjang hökümet dairilirining " bölgünchilerge zerbe bérishni ziyade tekitlep, uyghurlarning könglige azar bergenlikini, netijide rayonda bu xil naraziliqning kélip chiqishigha seweb bolghanliqi qatarliq mesililerni otturigha qoyghan. Shundaqla hökümetke yene, uyghur aptonom rayonidiki qatmal weziyetni ongshash hem yerlik uyghurlar bilen xitay köchmenliri otturisidiki ziddiyetni hel qilish heqqide teklip pikirliri sunghan iken.
Ilham toxti ependi sözide, gheyret niyazning emeliyette hökümet dairiliri üchün muwapiq teklip bergüchi ikenlikini, uyghur aptonom rayonluq hökümet dairilirining gheyret niyazgha oxshash ziyaliylargha " dölet bixeterlikige ziyan yetküzgüchi" dégen jinayetni artishining, hökümet bilen puqralar arisidiki munasiwetni yiraqlashturuwétidighanliqini tekitligen idi.
Bultur "5 - Iyul ürümchi weqesi" munasiwiti bilen qolgha élinghanlardin yene uyghur biz, diyarim, shebnem we bashqa uyghur tor bet bashqurghuchilirimu bar bolup, dilshat perhat, obulqasim, muhemmet qatarliqlarning uyghur aptonom rayoni hökümet dairiliri teripidin hélighiche héchqandaq jinayet békitilmey muddetsiz tutup turuluwatqanliqi heqqide erkin asiya radiosi, b b s agéntliqi qatarliq xelqara metbuatlar üzlüksiz xewer bérip kéliwatqan idi. Gherb démokratik döletliri, xelqara insan heqliri komitétliri, chégrisiz muxbirlar teshkilati, xelqara qelemkeshler jemiyiti qatarliqlar gheyret niyaz hem uyghur tor bet bashqurghuchilirining bundin kéyinki teqdiri heqqide köp qétim bayanat bergen bolup, ular bayanatlirida xitay hökümitini ulargha insanperwerlik nuqtisidin adil muamile qilishqa chaqirghan idi.
http://www.rfa.org/uyghur/xewerler/tepsili_xewer/gheyret-niyaz-07192010224429.html/story_main?encoding=latin
Yuqiridiki ulinishtin bu progirammining tepsilatini anglighaysiler.
