Muxbirimiz Shöhret Hoshur
2008-09-26
" Uyghuristanning Qonchaq emeldari Nurbekrige bir parche xet " namliq maqale ötken ayda uyghur tor betlirining biride élan qilindi. Maqalide aptonomiye qanuni we döletning milletler siyasitige hörmet qilinishi kérekliki we buninggha aptonom rayonning reisi bolghuchi kishining bashlamchiliq bilen emel qilishi kérekliki tekitlengen.
Uyghuristanning Qonchaq Emeldari Nur Bekri
Emma maqale uzun ötmey tor betlerde bayan qilinghan bir qisim semimiy tenqidlerge oxshashla öchürülüsh qismitige duch keldi.
Maqale aldi bilen uyghur aptonom rayonining reisi nur bekrige xitap qilip mundaq deydu: reis ependim, siz yighinlarda dawamliq xenzuche sözleysiz, siz özingiz reis bolup turuwatqan rayonning uyghur aptonom rayoni ikenliki ésingizde barmu - Yoq? bilimen, siz xitayche oqughan bolghiningiz üchün, siz sözlewatqan yighinda kadirlar asasen xenzular bolghini üchün, qolayliq yaritish üchün xenzuche sözleysiz. Untungmangki, siz dölitimizning qanunigha xilapliq qiliwatisiz. Qanun buyiche uyghurche sözlesh sizning hoquqingiz hem mejburiyitingiz."
Aptor maqaliside uyghurlar, bolupmu uyghur rehbiri kadirlar öz tilini özi qedirlimise, özini özi söymise bashqilarning közge ilmasliqining normal ehwal bolup qalidighanliqini eskertidu. Aptor bir rehber üchün ana tilda sözleshning yalghuz qolayliq - Qolaysizliq mesilisila emes, bir milletning izzet - Hörmitini qoghdash mesilisi ikenlikini tekitlep mundaq yazidu: " reis ependim, qazaqistan prézidénti nursultan nezerbayifning rusche sewiyisi sizning xenzuche sewiyengizdin töwen emes, emma u rusiye prézidénti wiladimér putin bilen körüshkende, rus tilida emes, qazaqche gep qilidu. Etrapingizdiki terjimanlar del mushuning üchün ajritilghan. Aptor maqaliside, nur bekrining yighinlarda xitayche sözlishini, ijra qilinmaywatqan aptonomiye qanuni ichidiki hemmige ayan bolghan bir misal süpitide sherhileydu.
Aptor maqaliside qosh tilliq maaripni atalmish qosh tilliq maarip dep körsitidu. Atalmish qosh tilliq maaripning uyghur tili we uyghur medeniyitini yoqitish shundaqla milliy tarixni untuldurushni meqset qilghanliqini, heqiqiy qosh tilliq maaripning her ikki til, her ikki medeniyetning teng mewjut bolush we teng tereqqiy qilishqa yol échishi kéreklikini bayan qilidu.
Aptor yene, uyghur rayonida, milliy rehbiri kadirlarni teyinleshte milliy héssiyattin xaliy bolushni ölchem qiliwatqanliqini, buning jemiyet tereqqiyati üchün ziyanliq ikenlikini tekitleydu we mundaq deydu: milliy héssiyat öz medeniyitini söyüsh, öz tarixini söyüsh, öz millitidin pexirlinish démektur. Eger uyghurlarning öz millitini söyüshi xataliq hésablansa, undaqta döletni söyüsh bilen milletni söyüsh bir - Birige zitmu? uyghurlar bu döletning puqrasi emesmu we yaki bu dölet uyghurlarning döliti emesmu?"
Aptor yene bu heqte mundaq deydu: " milliy héssiyat eslide insaniy bir xususiyet, milliy héssiyatliq bolush gheyriy normalliq emes, eksiche, milliy héssiyattin xaliy bolush, gheyriy normalliqtur, éghir meniwiy késeldur, uyghurlar rehber bolush üchün insaniy xususiyitidin ayrilishi, gheyriy normal bir insan bolushi shertmu?"
Aptor maqaliside, uyghur rayonidiki heqsizliqlarni sanap we yézip tügetkili bolmaydighanliqini, buning pikir erkinliki, diniy étiqad erkinliki, tebiiy bayliqlarning teqsimati mesilisi, uyghurlarning ishqa orunlishish mesilisi qatarliq köpligen sahege chétilidighanliqini, bu mesililerni tilgha alghanlargha bölgünchilik qalpiqi keydurülüwatqanliqini bayan qilidu.
Aptor maqaliside yene, wang léchüenning muqimliq hemmini bésip chüshidu dégen chaqiriqi bilen xu jintaw uyghur rayonini közdin kechürgende otturigha qoyghan shinjangda asasiy wezipe iqtisadiy tereqqiyat dégen chaqiriqining bir - Birige zit ikenlikini körsitidu we reis nur bekrining xu jintawning chaqiriqi buyiche emes, wang léchüenning chaqiriqi buyiche ish tutuwatqanliqini bayan qilidu.
Aptor maqalisining axirida uyghurlarning milliy menpeetining döletning menpeetige xilap emeslikini, uyghur menpeetini qoghdash üchün xelq ammisi bilen birlikte ziyaliylar qoshuni we milliy rehberlik qatlimi teng heriket qilishi kéreklikini, reis nur bekrining uyghurgha wekil süpitide reislikke teyinlengini üchün uyghur menpeetini qoghdashta bash tartalmas mesuliyiti barliqini eskertidu we maqalisini mundaq axirlashturidu: eger millitimiz bu mesililerning söz arqiliq hel bolushigha ishenchini yoqitip qoysa, heq - Hoquqini bashqa yollardin izdeshke mejbur bolup qalidu dep agahlanduridu.
Hörmetlik oqurmenler, yuqirida biz silerge weten ichidiki uyghur tor betliride reis nur bekrige qaritip yézilghan bir parche ochuq xetning mezmunini tonushturduq.
Menbe:http://www.rfa.org/uyghur/xewerler/tepsili_xewer/nur-bekrige-ochuq-xet-09262008214638.html/story_main?encoding=latin
