Muxbirimiz Erkin Tarim
2008-12-23
Birleshken döletler teshkilati pen - Maarip komitéti 2008 - Yilini mehmut qeshqiri yili dep élan qilghandin kéyin, türkiye yawro - Asiya yazghuchilar jemiyiti, xelqaraliq mehmut qeshqiri hékaye yézish musabiqisi orunlashturghan idi.
RFA Photo / Erkin Tarim
Sürette, 12 - Ayning 22 - Küni türk ojaqliri zalida ötküzülgen murasimda türkiye sayahet we medeniyet ministiri ertughrul günay ependi, mehmut qeshqiri tughulghanliqining 1000 - Yilliqi munasiwiti bilen ötküzülgen bu hékaye musabiqige `jimjit köch` namliq, 1960 - Yillarda uyghur diyaridin chiqip türkiyige köchüp kelgen uyghurlarning tragédiyisi anglitilghan, hékayisi bilen qatniship, birinchilikke érishken aptor asuman güzelche xanim bilen birge.
Mehmut qeshqiri tughulghanliqining 1000 - Yilliqi munasiwiti bilen ötküzülgen bu musabiqige türkiye, ezerbeyjan, balqanlar, bashquristan, uyghur diyari, moldowyaning gagawuz yéri, iraq, iran, we ottura asiya türkiy jumhuriyetliridin bolup köp sanda kishi qatnashqan bolup, peqetla türkiyidin 415 kishi hékayisi bilen qatnashqan.
Türkiyide tonulghan yazghuchilardin terkip tapqan bahalash heyiti teripidin hékayilar bahalinip chiqilghan bolup, türkiyidin asuman güzelche xanimning `sessiz göch`, yeni `jimjit köch` mawzuluq hékayisi birinchi bolup bahalanghan. Seyfi shirinning `heyyamning méhmanliri` mawzuluq maqalisi ikkinchi, mehmet uyar ependining `simurga dogru` namliq hékayisi üchinchi bolghan. Türk dunyasidin nurghun kishiler bu musabiqige qatnashqan bolup, ezerbeyjandin zakir sadatli, bashqurdistandin gülsire gizzetulina, iraqtin kémal bayatli, iranliq türkmenlerdin berdi salur, qazaqistandin omirjan abdihaliqquli, qirimdin seyran sulayman, qirghizistandin elmira ajikanowa, özbékistandin nazar esenqul, uyghur diyaridin ablikim zordun qatarliqlarning hékayisi ikkinchilikke érishken.
Bularning mukapatliri 12 - Ayning 22 - Küni türk ojaqliri zalida ötküzülgen murasimda türkiye sayahet we medeniyet ministiri ertughrul günay teripidin teqdim qilindi. Mukapatqa érishken kishilerdin özbékistanliq nazar esenqul bilen uyghur diyaridin ablikim zordun mukapatini alghili kélelmigen. Ularning mukapatini ulargha wakaliten bashqa kishiler aldi.
Échilish murasimida yawro - Asiya yazghuchilar jemiyiti bashliqi yaqup déliömeroghli, türkiye medeniyet we sayahet ministiri ertughrul günay qatarliq kishiler söz qildi. Ministir sözini mundaq bashlidi: " bu yil bizning medeniyet dunyamizdin bir büyük zatimizning yeni mehmut qeshqirining tughulghanliqining 1000 - Yilliqini qutluqlawatimiz. Mehmut qeshqiri ömrining büyük bir qismini bu ishqa atap türk dunyasining nurghun yerlirini aylinip bu büyük eserni yazghan iken. Bügün türkiy tillar diwani biz pexirlinidighan, dunya medeniyet tarixigha qoshqan eng chong töhpimiz. Biz türkiye medeniyet ministirliki bolush süpitimiz bilen bu yil türkmenistanda, qazaqistanda, qirghizistanda we xitayning uyghur rayonida xelqaraliq mehmut qeshqiri ilmiy muhakime yighinliri chaqirduq. Dölitimizde hajjettepe uniwérsitétida ilmiy muhakime yighini chaqirduq. Bügün xelqaraliq mehmut qeshqiri hékaye musabiqiside derijige kirgenlerge mukapatini tarqitip olturuptimiz. Bularni qilishtiki meqsidimiz, öz medeniyitimizni dunya jamaetchilikige anglitishtin ibaret. Bizning tarixi asare - Etiqilirimiz peqetla türkiye zéminida emes, dunyaning her qaysi jaylirida mewjuttur. Biz bularni türk dunyasigha we dunyagha anglitishqa tirishiwatimiz. Men sözümning axirida bu paaliyetke ishtirak qilghan hemmeylenge hörmetlirimni bildürimen."
Xelqaraliq mehmut qeshqiri hékaye yézish musabiqiside birinchilikke érishken asuman güzelche xanimning `sessiz göch` yeni `jimjit köch` namliq hékayiside 1960 - Yillarda uyghur diyaridin chiqip türkiyige köchüp kelgen uyghurlarning tragédiyisi anglitilghan. Mukapat murasimi axirlashqandin kéyin bu hékayining aptori asuman güzelche xanimgha mikrafonimizni uzattuq.
Asuman güzelche xanim mundaq dédi: "men üchün menilik bir musabiqe idi. Bundaq bir musabiqide mukapatqa érishkenlikim üchün özemni intayin bextlik hés qiliwatimen. Hékayemde sherqiy türkistanliq bir ayalning afghanistan arqiliq türkiyige köchüsh jeryanidiki sergüzeshtilirini anglattim. Bu ras bolghan bir weqe. Bu hékayining qehrimani türkiyining qeyseri shehiride yashimaqta. Men bu ayal bilen 20 yil burun tonushqan idim. Sherqiy türkistanliq uyghur xanimlarning qanchilik medeniy we nazuk ikenlikini bu ayaldin kördüm. Uningdin kéyin bu ayalning hayatini yézishqa bashlidim. Sherqiy türkistanliq ayallarning hayatini anglatqan yene bir hékayem bursada ötküzülgen hékaye musabiqiside ikkinchi bolghan idi. Menche méning bu hékayilirim sherqiy türkistan xelqining tragédiyisini anglitish üchün intayin muhim."
Asuman guzelche xanim istanbulda bir toluq ottura mektepte resim oqutquchisi bolup, hazirghiche nurghun hékayisi neshr qilinghan. U özining birdin - Bir arzusining uyghurlarning musteqilliqini körüshtin ibaret ikenlikini éytti.
