Muxbirimiz Gülchéhre
2008-12-18
Amérika paytexti washingtonda tarqitiwatqan erkin asiya radio dolqunlirida uyghurche anglitish bashlanghandin buyan, qisqighina bir saetlik programmisi arqiliq awazi, oy pikri, arzu - Armanlirini dunyagha anglitalmaywatqan uyghur xelqining awazini dunyagha yangritish, yeni uyghurlarning siyasiy, ijtimaiy we iqtisadiy weziyiti, medeniy, maarip, étiqad, saqliq hem muhit mesililiri heqqide chin uchurlarni igilep dunyagha anglitish bilen bir waqitta yene, uyghurlargha hem dunya uchurlirini yetküzüshni dawamlashturup kelmekte.
RFA Photo
Sürette, rabiye qadir xanimning radiomizgha qilghan ziyaretlirining biride, radiomiz prézidénti libiy lyu xanim bilen qizghin söhbette.
Töwende, muxbirimiz gülchéhrening tonushturushi bilen erkin asiya radiomizda uyghurche programma anglitishqa bashlighan on yil mabeynide, uyghurlar hayatida bolup ötken zor weqe hem hadisilerni eslitip ötmekchimiz.
2008 - Yili dékabirdin bashlap buningdin on yil muqeddem yeni, erkin asiya radiosi uyghurche anglitishi resmiy bashlanghan 1998 - Yiligha qeder nezer salghinimizda, uyghur diyari we ottura asiya shundaqla dunyaning her qaysi jayliridiki uyghurlar üchün bu on yilning intayin jiddiy weziyetlerge yüzlengen, qayghu hem shadliq, pexir hem epsus, ümid hem nishan jipsilashqan ajayip murekkep bir jeryan ikenlikini köreleymiz.
Radiomizda uyghurlar hayati heqqide bérilgen axbaratlarni yekünliginimizde, uyghurlarning mushu on yildiki hayatini körgendek bolimiz. Chünki erkin asiya radiosi uyghurche anglitishi, uyghur xelqining hayati teqdiri bilen yéqin turup keldi, her bir qétimliq anglitishimizda ajayip ehmiyetlik axbaratlar meydangha keldi, yeni uyghurlar öz hayatida ajayip zor weqelerni bashtin kechürgen boldi, bu heqte cheklik bolghan anglitish waqtimizda tepsiliy toxtilishqa imkan bolmisimu, wekil xaraktérlik weqe hem hadisilerni eslep öteyli.
Erkin asiya radiosi 1998 - Yili 14 - Dékabir 30 minutluq uyghurche programma anglitishini bashlidi, bu waqit uyghur élide 4 - Féwral weqesi yüz bérip bir yilgha yéqinlashqan, xitay dairiliri qattiq basturush siyasitini jiddiy yürgüzüp uyghur yashlirini tutqun qilish, ölümge buyrush, jazalash élip bériwatqan shuningdek pütün éli siyasiy hawasini qarangghu tuman qaplighan bir jiddiy mezgil idi shundaqla ili weqesi heqqide xitay ichide munazire yürgüzüshmu cheklengen bir peytte, erkin asiya radiosi uyghurlargha mezkur weqe heqqide söz qilish, dunyaning her qaysi jayliridiki uyghur paaliyetchilirining naraziliq inkaslirini dunyagha anglitish pursiti yaritip berdi.
Shundin étibaren radiomizda ili weqeside ziyankeshlikke uchrighanlarning awazini anglitish we bu weqeni eslep dunyada ötküzülgen namayish, muhakimilerge orun bérilip kelmekte.
2000 - Yiligha kelgende radiomiz anglitishi bir saetke uzartilip muqim sehipiler buyiche programmilar anglitishqa bashliduq, bu jeryanda uyghur éli we bashqa jaylardin biwaste téléfon arqiliq uchur we melumatlar élip kishilerni ziyaret qilish pursetlirige érishtuq.
2001 - Yilidiki amérikida yüz bergen 9 - Séntebir térrorluq weqesi heqqide neq waqtida xewerler tarqitildi, hemde bu pajiening qurbanliri ichide nyu yorktiki térrorluq hujumigha uchrighan qoshmaq binada xizmet qiliwatqan zöhre isimlik bir uyghur qizning barliqi heqqide melumatlar bergendin bashqa, uning ailisidikiler radiomiz ziyaretlirini qobul qildi.
2001 - We 2002 - Yilliri qeshqer, ghulja qatarliq jaylarda yüz bergen hökümetning diniy hem uyghur medeniyitige munasiwetlik kitablarni köydürüsh weqesi heqqide yerlik xelq hem hökümet emeldarlirini ziyaret qilip melumatlar berduq.
Xitay hökümitining 2002 - Yili aliy mektep dersliklirini xitaylashturushtin bashlighan " qosh tilliq maarip" siyasiti namidiki uyghur milliy maaripini xitaychilashturush herikiti bügünge kelgende yéza, nahiyilerdimu qosh tilliq yesliler qurulup uyghur balilirigha xitayche terbiyini deslepki ang terbiyisidin bashlaydighan derijige yetti. Istansimiz, qosh tilliq maarip mesililirige dair axbarat melumatlarni iz qoghlap melumatlar bérip kelmektimiz we bu heqte uyghurlarning naraziliq inkasliri, mutexessislerning türlük mulahiziliri anglitildi. Shundaqla mezkur mesile, cheteldiki uyghur teshkilatlirining uyghur dawasidiki nuqtiliq mesililirining biri bolup qaldi.
Radiomiz sehipiliri mollashti, bu dawamida xitay hökümiti teripidin cheklengen üch tomluq ana yurt romani anglitilip anglighuchilarning zor qiziqishi hem yaqturushigha érishti.
2003 - Yili qeshqerning maralbéshi, peyziwatni merkez qilip yüz bergen yer tewresh apiti heqqide xelqaragha del peytide, chongqurchaq yer tewresh apet rayonida 50mingdin artuq uyghur déhqanlarning éghir apette qalghanliqi, 268 ademning ölgenlikige oxshash qimmetlik uchurlarni tarqatti, hemde heqsiz qiziq liniyilik téléfoni tesis qilinip anglighuchilardin, insan hoquqi mesilisi, diniy erkinlik mesilisi, hashar, pilanliq tughut, eydiz, zeherlik chékimlik qatarliq mesililerge munasiwetlik qimmetlik uchur inkas hem pikirler igilendi.
Qiziq liniye inkasliri mexsus sehipe buyiche tarqitilip anglighuchilirimizning biz bilen bolghan alaqisi kücheytildi.
2003 - Yili xitay hökümiti xelqara térrorluqqa qarshi urush bahanisida uyghur teshkilatliri hem uyghur paaliyetchilirini térror tizimlikige élip, uyghurlarni xelqaragha térrorchi körsitip,uyghurlarni basturush siyasitini qanunlashturushqa tirishti. Emma bizning igiligen uchurlirimiz arqiliq, xelq xitay teripidin térrorchi körsitilgen bu teshkilat hem kishilerning emeliyette xitay bilen siyasiy köz qarishi oxshimaydighan démokratik milliy paaliyetchiliri hem teshkilatlar ikenliki, xelqara jemiyetningmu xitayning bu xil eyiblishini étirap qilmighanliqi, ularni peqet uyghur musteqilliq teshkilatliri we siyasiy paaliyetchiler depla étirap qilidighanliqidek heqiqiy ehwallardin xewerlendi.
2004 - Yiligha kelgende radiomiz uniwérsallashti, radiomizda üch xil yéziqtiki mexsus tor betning wujudqa chiqishi radiomizgha küch qoshti, anglighuchilirimiz dunyaning her qandaq jayida turup, her qandaq waqitta, her qandaq programmimizni ixtiyari halda intérnéttin paydilinip angliyalaydighan, xewer yazmilirini köreleydighan boldi shundaqla anglighuchilirimiz bilen yene bir alaqilishish közniki échildi.
Elwette bu peytte xitay hökümitimu türlük wasitilardin paydilinip radiomiz anglitishigha tosqunluq qilish, tor betni qamal qilish herikitini boshashturmay keldi. Halbuki anglighuchilirimizdin xitay hökümitining erkin asiya radiosini anglighuchilarni teqib astigha éliwatqan teqdirdimu sadiq ixlasmenlirimizning radiomiz arqiliq tashqi dunyadin xewerdar bolush, özlirining teqdirige munasiwetlik xitay teripidin chekliniwatqan uchur, arzu - Armanlirining erkin asiya radio dolqunliri arqiliq erkin dunyagha tarqitilishini texirsiz kütidighanliqini ipadilep kelmekte.
Hörmetlik oqurmenler, 2005 - Yillardin bashlap uyghurlar hayatigha munasiwetlik yene qandaq zor weqe hem hadisilerning bolup ötkenliki we buninggha dair erkin asiya radiomizning uyghurche anglitishlirida munasip qandaq axbarat - Uchurlar bérilgenlikini heqqide kéyinki programmimizda dawamliq melumatlar anglaysiler.
Menbe:http://www.rfa.org/uyghur/xewerler/tepsili_xewer/rfa-uyghur-awazi-10yil-12192008070124.html/story_main?encoding=latin
