Turpanda Yéqinda Yüz Bergen Milliy Qarshiliq Heriketliri

Muxbirimiz shöhret hoshur xewiri
2008-05-16
Bügünki qeder xitay dairiliri, uyghur élining ili we xoten wilayetlirini milliy bölgünchilik heriketlirining merkizi dep körsitip kelgen hem bu jaylarda qattiq zerbe bérish heriketlirini élip bériwatqanliqini ashkarilap kelgen idi, yéqinda kelgen melumatlar, uyghur jemiyitidiki milliy qarshiliq heriketlirining yene bir merkizi turpan ikenlikini körsetmekte.

Yar yézisi nuqtiliq nazaret astidaYéqinda bir uyghur tijaretchi turpanda yüz bergen xitay hakimiyitige qarshi milliy heriketlerdin bir qatar melumat berdi. Ushbu melumatqa asaslanghanda, turpanda xitaygha qarshi milliy heriketler yéqinqi 10 yil ichide üzülmey yüz bérip turghan. Qarshiliq heriketliri hökümetke qarshi teshwiqat wariqi tarqitishtin bashlap, bankidin pul bulash we xitay saqchi ponkitigha hujum qilish qatarliq köp xil shekillerde dawam qilghan. Inkaschining bildürüshiche, turpan wilayitining turpan shehiridiki yar yézisi bilen pichan nahiyisi xitay saqchi tarmaqlirining nuqtiliq zerbe bérish obékti bolup kelmekte. Yar yézisining kocha doqmushlirigha resim kamiraliri ornitilghan bolup, yar yézisigha kélip ketküchilermu nazaret obékti bolghan. Inkaschining bildürüshiche, xitay 2001 ‏ - Yili 2 ‏ - Ayning 3 ‏ - Küni yar yézisidiki rehmitullah hebibullah qatarliq bir türküm yashlargha ölüm jazasi bergen. Rehmitullah yüksek diniy melumati, yéteklesh iqtidari bilen milliy heriketlerde muhim wezipilerni alghan.

Arqimu - Arqa ölüm jazaliriXitay 2002 yili 5 ‏ - Ayning 2 ‏ - Küni abduqéyim imin qatarliq bir türküm uyghur yashlirigha ölüm jazasi bergen. Xitay yéqinda yene, qahar qatarliq bir türküm yashlargha muddetsiz qamaq jazasi bergen. Qahar shinjang uniwérsitétida oqighan.Turpanda yüz bergen yene bir weqe, qosh tilliq maaripqa qarshi heriket bolup, ghalip hebibullah qatarliq yashlar, pichanda teshwiqat wariqi tarqitip, xitayning qosh tilliq maarip siyasitige naraziliq bildürgen. Turpandiki alaqidar orunlargha téléfon qilghinimizda, ular yuquriqilardin peqet qosh tilliq maaripqa qarshi heriket élip barghan ghalip hebibullah qatarliq yashlarning qolgha élinghanliq ehwalini étirap qildi. Qahar qatarliq yashlarning sotlinish ehwalini sezgür mesile dep jawab bérishni ret qildi. Yene bezi orunlar bolsa turpanda héchqandaq weqe yüz bermigenlikini bildürdi.

Pichanda qoral - Yaraq yasighan bir guruh qolgha élinghanTurpan wilayitidiki hökümet tor betlirini közetkinimizde, turpanning tebiiy bayliqliri heqqide köpligen maqalilerni uchratqan bolsaqmu, turpan xelqining hal - Ehwali, dert - Shikayiti heqqide héch melumat körmiduq. Tor betlerde uyghur milliy xaraktéri tonushturulup, uyghurlarning méhmandostluqi we senetxumarliqigha medhiyiler oqulghan, emma uyghurlarning yuqiriqidek milliy heriketliridin ayan bolghan heqsizlikke qarshi isyan kötürüsh, zorawanlargha bash egmeslik xaraktéri tilgha élinmighan. Yene aldinqi ayda shinjang xewer torida uyghur rayonluq saqchi nazaritining yéqinqi 5 ay ichide ishligen muqimliqqa alaqidar xizmetliri heqqide qisqa bir melumat bérildi. Melumatta, pichanda qoral - Yaraq yasighan bir guruhni pash qilghanliqi bayan qilinghan. Emma weqening tepsilati bayan qilinmighan. Bizge kelgen inkastimu qoral yasash weqesi bayan qilinmighan. Bu ehwal yuqiriqi tijaretchi yetküzgen ehwallarning turpanda yüz bergen heriketlerning hemmisi emes, peqet bir qismi ikenlikini körsetmekte.

Menbe:http://www.rfa.org/uyghur/xewerler/tepsili_xewer/turpanda-milli-qarshiliq-05162008223627.html/story_main?encoding=latin