"Mexmut qeshqiri we u yashighan dewr" namidiki xelqaraliq ilmiy muhakime yighini enqerede bashlandi


Muxbirimiz erkin tarim xewiri
2008-05-28


Mexmut qeshqiri we u yashighan dewr mawzuluq xelqaraliq ilmiy muhakime yighini türkiyining enqere shehride resmi bashlandi. Bu xelqaraliq ilmiy muhakime yighinigha amérika, engiliye , rusiye fédératsiyisi , ezerbeyjan, qazaqistan, qirghizistan we türkiye qatarliq 15 dölet we rayondin kelgen 75 etrapida bilim adimi qatnashti.

RFA Photo / erkin Tarim


"Mexmut qeshqiri we u yashighan dewr" namidiki xelqaraliq ilmiy muhakime yighini enqerede bashlandi.
Yighinning échilish murasimi bashlashtin burun, mexmut qeshqirining türkiy tillar diwanining herqaysi tillarda neshir qilinghan nusxiliri we mexmut qeshqirining maziri mawzuluq körgezme échildi. Bu körgezme 6-Ayning 10-Kunigiche dawam qilidiken. Bu körgezmige türkiy tillar diwanining ingilizche, türkche, hazirqi zaman uyghur tili, we özbékche qatarliq 9 tilgha terjime qilinghan nusxiliri qoyulghandin bashqa, mexmut qeshirining qeshqer opaldiki maziridin körünüshlermu körgezme qilinghan.

Yighinning échilish murasimi 5-Ayning 28-Küni etigen enqere hajettepe uniwersitétining merkez binasidiki zalda ötküzüldi. Yighinning échilish murasimigha türkiye medeniyet we sayahet ministiri ertugrul gunay, reis jumhuri abdullah gülning bash sékritari mustafa isen, ottura asiya türkiy jumhuriyetlirining medeniyet ministirliri we bilim ademliridin bolup köp sanda kishi qatnashti. Yighinning échilish murasimida türkiye medeniyet ministiri ertugrul gunay ependi söz qildi.

U sözide mexmut qeshqirining türkiy tillar diwani namliq esirining ehmiyiti üstide toxtilip mundaq dédi:"bügün biz tughulghanliqining 1000- Yilliqini qutlawatqan mexmut qeshqiri ana tilimizgha bolghan söygümizni kücheytken bolsa, yusuf xas hajip qutatqu bilik namliq esiri arqiliq bizning döletke bolghan tonushimizning asasini qurghan. Mexmut qeshqiri tariximizdiki eng muhim shexslerdin biri. Türk dunyasidiki kishiler mexmut qeshqirini, bizdek yaxshi bilidu. Biz hazir échiwatqan mexmut qeshqiri heqqidiki bu ilmiy muhakime yighinining qazaqistanda, qirghizistanda, türkmenistan, özbékistanda we ezerbeyjandimi échilishini ümid qilimiz.

Mexmut qeshqiri we u yashighan dewr mawzuluq ilmiy muhakime yighini we bu körgezme biz üchün bir bashlanghuch bolsun." Türkiye medeniyet ministiri ertugrul gunay ependi mexmut qeshqiri heqqide medeniyet ministiri qiliwatqan paaliyetler heqqide toxtulup mundaq dédi: "mexmut qeshqirining turkiy tillar diwani namliq esirining qol yazmisini ikki kün burun istanbuldiki milliyet kutupxanisida körgezmige qoyduq. Türkiy tillar diwani namliq eserning milli kütüpxanidiki nusxisi dunyada birla nusxa bolup, kütüpxanida mexsus bir öy ayrip u yerde körgezme qiliwatimiz.

Hemmenglerge melum eli emiri ependi diwani lughatit türkni tapqan kishi, u bir kitappurush bolup putun ömri boy toplighan 10 ming etrapida kitabni milliyet kutupxanisigha béghishlighan. Eger éli emiri ependi bu eserni tapmighan bolsa, türkiy tillar diwani dunyada bolmighan bolatti. Eli emiri ependining türk medeniyet tarixigha qoshqan bu töhpisi üchün yéqinda istanbul sheherlik hökümet éli emiri medeniyet merkizi namliq bir medeniyet merkizini achmaqchi. Eli emiri ependining sayisida biz hazir türkiy tillar diwani namliq bu eserge ige." Türkiye medeniyet we sayahet ministiri ertugrul gunay ependi türkiye jumhuriyiti dölitining mexmut qeshirining yurti bolghan qeshqerdiki qebrisini qaytidin rémont qilduridighanliqini éytip mundaq dédi:"biz qiliwatqan xizmetler yuquridikilerdin ibaret emes.

Mexmut qeshqirining yurti bolghan qeshqerdiki meqberesini rémont qildurush ish pilanimiz bar. Mexmut qeshqiri heqqide résim körgezmisi échish pilanimiz bar. Bu yil birleshken döletler teshkilati teripidin mexmut qeshqiri yili élan qilinghan bolghachqa bu yilning axirida fransiyining paytexti parizhta yépilish murasimi süpitide yene bir xelqaraliq mexmut qeshqiri ilmiy muhakime yighini chaqirishni oylawatimiz. Mexmut qeshqiri pütün türk dunyasining ortaq simwoli shunga pütün türkiy jumhuriyetlerning 2008-Yili ichide mexmut qeshqiri heqqide köplep paaliyetler élip bérishini ümid qilimen."

Mexmut qeshqiri we u yashighan dewri` mawzuluq bu ilmiy muhakime yighininini türkiye medeniyet we sayahet ministirliki, tika we türkiye til tetqiqat idarisining iqtisadiy yardimi bilen enqere hajettepe uniwersitéti türkologiye tetqiqat merkizi uyushturghan bolup, yighin 5-Ayning 28-Kunidin 30-Kunigiche enqere hilton méhmanxanisida dawam qilmaqchi.

Yighingha köp sanda uyghur ilim ademlirimu qatnashmaqta bolup, bu ilmiy muhakime yighinida ege uniwersitéti oqutquchisi prof. Dr. Alimjan inayet ependi, türkiy tillar diwanidiki tughut heqqidiki örp-Adetler témisida, hajettepe uniwérsititi tarix oqutquchisi dr. Erkin ekrem qaraxanilar dölitining ismi mesilisi témisida, dr. Dolqun qambiri bolsa mexmut qeshqiri we uning yurti témisida, ürümchi 14- Ottura mektep oqutquchisi yüsüpjan yasin ependi bolsa mexmut qeshqiri we türklerde urush témisida söz qilmaqchi.

http://www.rfa.org/uyghur/xewerler/tepsili_xewer/mexmut-qeshqiri-soygusi-turkiyide-05292008065727.html/story_main?encoding=latin