Kommunist Xitayning Bayramni Hazigha Aylanduridighan Enenisi Bar
Muxbirimiz Weli xewiri
2008-08-04
Radiomiz muxbirlirining xewer qilishiche, kommunist xitay hökümiti olimpik musabiqi üchün 2002 ‏ - Yili 28 milyard yüen xamchot pilanlighan idi. 2003‏ - Yili bu pilanni köpeytip 95 milyard yüenge yetküzdi. 2008 ‏ - Yili 3 ‏ - Ayda yene bu pilandiki xamchotni köpeytip 400 milyard yüenge yetküzdi.

AFP Photo

Xitayning olimpik saqchiliri béyjingning kochilirini patrol qilmaqta.

Xitay hökümiti béyjinggha azadliq armiyidin 34 ming esker yötkep keldi
Kommunist xitay hökümiti bundaq iqtisadiy pilanning kapaliti astida, olimpik musabiqisi bashlinishqa bir nechche kün qalghan hazirqi waqitta, 'olimpikni qoghdash' dégen nam bilen béyjing shehirige azadliq armiyidin hawa, déngiz, quruqluq qatarliq her xil esker türliri buyiche 34 ming esker yötkep keldi.

Hazir béyjing shehiridiki chong - Kichik kochilarning hemmiside azadliq armiye soldatliri we saqchilar güzet qilidu, yoldin ötken dölet puqralirini resmiyetsiz tosup soraq qilidu yaki yénini axturidu.

Béyjing shehiride ötkellerge yene 300 ming foto apparati békitti
Buningdin bashqa yene, kommunist xitay hökümiti dölet puqralirini nazaret qilish üchün, béyjing shehirige 300 ming dane foto apparati orunlashturdi. Téléfonlarni oghurluqche xatirileydighan - Anglaydighan éléktronluq sistéma qurdi. Hetta taksilarghimu jasusluq foto apparatliri we süniy hemrah arqiliq jughrapiyilik tochkilarni körsitidighan uchur üsküniliri békitti.

'Meydan tazilash' dégen atalghu yene peyda boldi
Radiomizning obzorchisi chén kuydé ependi xitayning hazir olimpik musabiqisi ötküzüshke qarita qiliwatqan her xil teyyarliqigha we xitayda peyda bolghan 'meydan tazilash' dégen atalghuning yene peyda bolghanliqigha asasen, buni 'xitayning olimpik késili' dep atidi.

- Xitayning her qandaq uchur wastilirini axturup körse, 'olimpikni qetiy qoghdaymiz' deydighan herbiy shuar (urush shuari) uchraydu, - Dep obzorini bashlaydu chén kuydé ependi, - Xitay hökümiti béyjingda ötküzilidighan olimpik musabiqisini 'qoghdash' dégen nam bilen 11 diwiziye qoralliq saqchini we 60 ming saqchini ishqa séliwatqan idi.

Yéqinda yene bumu yétishmey, bashqa ölkilerdinmu saqchi yötkep keldi. Ashkarilinishiche, olimpik musabiqisi bashlinidighan waqitta béyjing, tyenjin, sendung, shangxey qatarliq jaylarda asmanda ayropilan uchmaydu, yoldin ötidighan aptomobillar qosh belge ésip, her xil ötkellerdin tekrar - Tekrar tekshürüp ötküzilidu. Qurulush élip bériwatqan ish orunlirida ish toxtaydu.

- Bu alametler arqiliq xitay hökümiti özining, bayramni hazigha, hazini bayramgha aylanduridighan enenisini xelqqe esletmekte, - Deydu chén kuydé ependi obzorida. U kishilerni töwendiki weqelerni eslep qoyushqa chaqirdi:

1976 ‏ - Yili 4 ‏ - Ayning 5 ‏ - Küni béyjing shehiride, xelq gülchembirek kötürüp we mersiye oqup tyenenmén meydanigha toplanghan idi. Xitay hökümiti kéchide chiraqni öchürüp, 'meydan tazilash' dep jakarlidi. Eyni waqitta besh batalyon azadliq armiye, 3000 saqchi, on minglighan 'xelq eskiri' yétip kélip xelqni urup, qoghlap, qolgha élip 'meydan tazilash' élip barghan idi.

1989‏ - Yili 6 ‏ - Ayning 4 ‏ - Küni seherde, xitay hökümiti yene tyenenmén meydanidiki chiraqlarni öchürüp 'meydan tazilash' élip bardi. 'Polat kaskiliq bed - Beshire haywanlar' bu meydanni cheylidi, démokratiye heqqidiki hayajanliq sözler toxtidi, minglighan oqughuchilar qangha mélendi.

2008 ‏ - Yili 3 ‏ - Ayning 14 küni, kommunist xitayning qoralliq qisimliri yene tibette meydan tazilash élip bardi. Xitay hökümitining diniy siyasitige naraziliq bildürüp namayish qilghan tibet lamalirini basturdi. Weqeni körgen chetel muxbirlirini tibettin qoghlap chiqardi.

Xitayning uyghurlargha 'térrorluq' qiliwatqanliqigha bérilgen jawab
Siyasi mulahizichi lin bawxua ependi bügün özining tor bétide élan qilghan 'xitay kommunist hökümitining közige hazir yer yüzidiki adem yaki del - Derexning hemmisi qoral kötürgen jengchi bolup körüniwatidu' dégen obzorida bayan qilishiche, xitayda hazir uyghurlarni 'térrorchi' qilip körsetmekchi bolup yézilghan maqaliler kalining tükidinmu köp.

Emma bügün qeshqerde yüz bergen xitayning chégra mudapie qisimlirigha hujum qilghan weqe, kommunist xitayning uyghurlargha 'térrorluq' qiliwatqanliqigha bérilgen jawab boldi.

Uchur wastiliri bügün qeshqerde yüz bergen weqeni'térrorluq' démidi
Bügün xelqarada qeshqerde yüz bergen weqe heqqide élan qilinghan xewerlerning mezmunida burunqi xewerlerdiki atalghu qollinilmidi. Birleshme agéntliqi, roytérs agéntliqi, fransiye agéntliqi qatarliq chong uchur wastiliri bügün qeshqerde yüz bergen weqeni 'xitayning chégra mudapie qisimlirigha hujum' qilinghan weqe dep atidi.

Xitayning shinxua agéntliqi, xelq géziti, hetta xitayning ürümchidiki 'tengritagh tor béti'mu, qeshqerde yüz bergen bu weqeni, gerche beziliri 'zorawanliq heriket'dégen bolsimu, emma 'térrorluq heriket' dep atiyalmidi.

Menbe:http://www.rfa.org/uyghur/xewerler/tepsili_xewer/xitay-olimpik-harpisi-haza-08052008101243.html/story_main?encoding=latin