4 - Awghust Qeshqer Weqesi Metbuatlarning Qiziq Témisigha Aylandi
Muxbirimiz Jüme xewiri
2008-08-05
4 - Awghust qeshqerde, ikki uyghur yashning etigenlik chéniqishqa chiqqan xitay chégra mudapie qisimlirining eskerlirige hujum qilip 16 eskerni öltürüp, yene 16 eskerni éghir yarilandurghanliqi heqqidiki xewer, dunyaning her qaysi jayliridiki metbuatlirida her xil shekilde orun élishqa bashlidi.
Radiomizgha iane qilinghan bu sürette, xitay qoralliq saqchilirigha qilinghan hujum yüzbergen qeshqer shehirining ali méhmanxanisining partilitiwétilgen aldi ishiki aldida charlash élip bériwatqan xitay saqchiliri we bir sayahetchining körünüshi.
Uyghur aptonom rayonluq j x nazaritining bügün élan qilghan axbaratigha qarighanda, 4 - Awghust xitay chégra mudapie qisimlirigha hujum qilghan yashlarning her ikkilisi qeshqerlik uyghur iken.
Melum bolushiche, 4 - Awghust qeshqerde etigenlik chéniqishqa chiqqan xitay chégra mudapie qisimlirining esker sani 70 neper bolup,, bularning ichide 16 nepiri ikki neper uyghur yash élip barghan hujumda ölgen we 16 nepiri éghir yaridar bolghan.
Emma, axirida her ikkili uyghur yash xitay eskerlirining qoligha chüshüp qalghan.
5 - Awghust qeshqerdimu mezkur weqe heqqide axbarat élan qilish yighini ötküzülgen bolup, qeshqer wilayitining partkom sékrétari shi dagang, sherqiy türkistan islam herikiti teshkilatining uyghurlar ichide intérnét tori arqiliq yerlik bombini qandaq yasash, hujumni qandaq teshkillesh toghrisida terbiyilesh élip barghanliqini ilgiri sürgen.
B b s radio téléwiziye shirkitining xongkongdin chiqidighan dagong gézitide bu heqte bérilgen xewerlerdin neqil élip körsitishiche, 4 - Awghust qeshqer weqeside qolgha chüshken gumandarning birsi abduraxman azat 33 yashliq köktatchiliq qilidighan tijaretchi, yene birsi qurbanjan hémit, 28 yashliq taksi shopuri iken.
Xewerde körsitilishiche, axbarat élan qilish yighinida shi dagang yene, weqe sadir qilghuchilarning qilmishlirida térrorluq xaraktéri barliqini bildürgen we: "shunga bu heriketni zorawan térrorluq herikiti dep atashqa bolidu. Buningda mesile yoq" dégen.
Engliyide neshr qilinidighanSkyNews sama xewerliri torida neqil qilinishiche, shi dagang yene: "buningdin shuni körüwalalaymizki, bu küchler olimpikke qarshi psixologiyilik we zorawanliq tüsidiki hujum qilishqila urunmaqta" dégen hemde: "ular 2008 - Yilni xitayning haza yiligha aylandurmaqchi" dégen.
Halbuki, aptonom rayonluq j x nazariti naziri lyu yawxua, 5 - Awghust ürümchide élip bérilghan axbarat élan qilish yighinida, 4 - Awghust qeshqerde yüz bergen weqening sherqiy türkistan islamiy herikiti teshkilati bilen chétishliq ikenlikini ispatlaydighan héchqandaq yip uchi yoq ikenlikini bildürgen.
5 - Awghust engliyidin chiqidighan Times Online taymis gézitide bu heqte bérilgen bir parche maqalide: " bu hujum, yerlik uyghurlar xitay köchmenliridin xélila köp bolghan qedimi yipek yolidiki bostanliq qeshqerde yüz berdi" dep yézilghan hemde muxbir qeshqerdiki bezi kishilerni ziyaret qilish pursitige ige bolghan.
Xitay dairilirining öch élishidin endishe qilghanliqtin nam - Sheripini ashkarilashni xalimighan bir uyghur bu weqe heqqidiki pikirini mundaq bayan qilghan: " men hem xushal hem perishan boldum. Xushal bolushum, bu bir baturane hujum bolup, bu uyghur xelqining öz musteqilliqini qolgha keltürüshte hökümetke qarshi turalaydighan jasariti barliqini namayan qilidu ." Bu uyghur yash yene özining perishan bolushidiki seweb heqqide toxtilip, bu weqeni bahane qilip xitay hökümitining yerlikler ustidin basturushni téximu éghirlashturidighanliqini otturigha qoyghan.
Melum bolushiche, hazir xitayning bixeterlik tarmaqliri qeshqerning muhim yol éghizlirini qamal qilip we doqmushlargha tekshürüsh ponkitlirini qurup qeshqer sheherge kirip - Chiqiwatqan barliqi aptomobillarni toxtitip tekshürüshke bashlighan.
Asiya xewerler Asian News Agencies torining xewer qilishiche, düshenbe küni qeshqerde yüz bergen weqedin kiyin, mezkur weqe heqqide uchur igilesh üchün qeshqerge kelgen ikki neper yaponiye muxbiri, yerlik qoralliq saqchi qisimlirining tosqunluqigha uchrighan.
Netijide xitay saqchiliri mezkur yapon muxbirlirini tutqun qilghan we urup yarilandurghan.
Bu weqe yaponiye hökümet dairilirining diqqet - Étibarini qozghighan. Yaponiye hökümet dairiliri xitay hökümitige jiddiy étiraz bildürgen.
