Amérikida "Olimpiktin 9 Kün Burun" Namliq Axbarat Élan Qilish Yighini Ötküzüldi

Muxbirimiz Shöhret Hoshur xewiri
2008-07-30

Bügün yeni 30 ‏ - Iyul küni amérikining xelqaraliq diniy erkinlik komitéti, "olimpiktin 9 kün burun" namida axbarat élan qilish yighini ötküzdi. Yighinda amérikining insan heqliri xizmitige mesul palata ezaliri we amérikida paaliyet élip bériwatqan insan heqliri paaliyetchiliri qatnashti.


Yighinda, tibet, uyghur we falungung muritlirining izchil zerbige uchrap kéliwatqanliqi tekitlinip, xitay hökümiti, insan heqliri mesiliside yene bir qétim agahlanduruldi.

Yighinda amérika palata ezaliridin Sheila Jackson Lee xanim söz qilip mundaq deydu: men uzun yilliq insan heqliri paaliyetchisi, men xitayning insan heqliri weziyitidin endishe qilimen. Men bu pursette, xitayning olimpik ötküzüshini qollaydighanliqimni bildürüsh bilen bille, xitayning öz dölitide we dölet sirtida insan heqlirige hörmet qilishini ümid qilimen.

Yighinda söz qilghan kéngesh palata ezasi Chsitopher Smith, mundaq deydu: "xitay olimpik wediside turmidi. Olimpikqa 9 kün qalghan mushu künlerdimu, tibetlik rahiblar, uyghur musulmanlar, falungung we xristian muritliri yenila zulum chékiwatidu. Zulum bashqa sewebtin emes, peqetla olimpik sewebidin."

Bügünki yighingha uyghur milliy herikitining rehbiri rabiye qadir xanim, xitay démokiratchiliridin yang jyenli qatarliq bir türküm xitaygha qarshi öktichi rehberler qatnashti we yighinda söz qildi. Yang jyenli sözide mundaq deydu: "tarix shuni ispatlidiki, küchini xelqtin almighan, xelqning iradisige tayanmighan bir hökümet dunyawiy lidér bolalmaydu." Yang jyenli bu sözliri arqiliq, xitay hökümiti öz döliti ichide xelqige wekillik qilalmighini üchün, xelqaraliq mesililerde, jümlidin sudan we bérma mesiliside xelqning iradisige emes, diktatorlarning iradisige wekillik qiliwatqanliqini eskertken.

Yang jyenli sözide yene, xitay démokratik bir dölet bolmighanliqi üchünla, xitaydiki az sanliq milletlerning we diniy guruppilarning zulumgha uchrawatqanliqini, axbarat erkinliki we ipade erkinlikining boghuluwatqanliqini, xitayda démokratik bir hakimiyet tiklengen teqdirde bu mesililerning özlükidin hel bolidighanliqini bildürgen. Yang jyenli xitayning shendung ölkiside tughulghan, béyjing uniwérsitétida oqughan, 1986 ‏ - Yilidin bashlap amérikida oqush, ilmiy tetqiqat we siyasiy paaliyet bilen shughullanghan. 2002 ‏ - Yili xitaygha qaytip, yer asti partiye qurghanliqi üchün qolgha élinghan. U, 2007 ‏ - Yili amérika dölet mejlisi, b d t ning alaqidar qararliri bilen türmidin qoyup bérilgen. Yang jyenli nöwette amérikidiki nopuzluq kishilik hoquq paaliyetchisi, shundaqla uyghur milliy herikitining qollighuchisidur.

Yighinda yene, amérika xelqara diniy erkinlik komitétining bashliqi Felice D. Gaer Söz qilip mundaq deydu: " eslide biz olimpik sewebidin xitayning insan heqliri weziyitide sekresh xaraktérlik ilgirilesh bolushini kütken iduq, undaq bolmidi, eksiche, weziyet téximu yamanlashti, bolupmu diniy zatlargha zulum téximu éghirlashti.

Yighinda u prézidént bushqa xitap qilip, xitaygha barghinida, diniy erkinlik mesilisini otturigha qoyushni we amérikining bu meydanini xitaygha bildürüshni telep qildi. Andin xitay hökümitige xitap qilip bir qanche türlük teklip pikir otturigha qoydi. Bu teklip pikirler, uyghur milliy herikitining rehbiri rabiye qadir xanimning türmidiki ikki oghlini qoyup bérish, uyghur siyasiy öktichilirige qarita basturushni toxtitish؛ tibetlik rahiblargha qarita wetenperwerlik terbiyisini toxtitish؛ dalay lama bilen xitay merkizi hökümiti biwaste söhbet ötküzüsh qatarliq mezmunlarni öz ichige alidu.

Menbe:http://www.rfa.org/uyghur/xewerler/tepsili_xewer/olimpiktin-9kun-burun-07312008053009.html/story_main?encoding=latin