Fransiyilik Muxbir Xitayning Olimpik Bixeterliki Üchün El - Qaide Bilen Uchrashqanliqini Ilgiri Sürdi
Muxbirimiz Erkin xewiri
2008-08-04
Muxbirimiz Erkin xewiri
2008-08-04
Fransiyilik xitayshunas muxbir rogér faligot teripidin yézilghan we 2008 - Yili 6 - Ayda fransuz tilida neshr qilinghan "xitayning mexpiy xizmet idarisi: maw zédungdin olimpik yighinigha qeder" dégen eserde, xitayning el - Qaide bilen mexpiy söhbet élip barghanliqi, xitay terep el - Qaidening olimpik mezgilide xitayda partlitish heriketlirini élip barmasliqini telep qilghanliqini ilgiri sürgen.
Photo: RFA
Xitayning 16 qoralliq saqchi xadimi öltürülgen qeshqer shehirining xeritidiki körünüshi.
Aptor kitabida xitay herbiy axbarat orginining yuqiri derijilik bir emeldarining 2006 - Yili mexsus pakistangha bérip, el - Qaide bilen béyjing olimpik yighinining bixeterliki, olimpik yighinida el - Qaidining xitaygha qarshi partlitish herikiti élip barmasliqi toghrisida söhbet élip barghanliqini, söhbetning baluchistanda élip bérilghanliqini otturigha qoydi. Eserde aptor 2006 - Yili pakistanning baluchistan ölkiside élip bérilghan söhbetke xitay herbiy axbarat idarisining génirali chén shawgungning qatnashqanliqini ilgiri sürgen bolup, chén shawgung hazir xitay armiyisi bash shtab bashliqining yardemchilik wezipisini atquriwatqan génirallarning biridur.
Faligot 600 betlik chong hejimdiki mezkur kitabida xitay bilen el - Qaide arisidiki söhbet 2006 - Yili pakistanda xitay inzhénérlarning öltürülüsh weqesi munasiwiti bilen élip bérilghanliqini, xitayning el - Qaide bilen pikir birlikige kelgenlikini we el - Qaidining xitay puqralirini öltürüshni toxtatqanliqini yazidu. Faligot eserde mundaq dégen ": xitay afghanistandiki mujahidlar bilen bolghan munasiwitini héchqachan üzüwetmigen idi. Hetta ular11 - Séntebir weqesidin kéyinmu bu munasiwetni dawamlashturdi. Shunga béyjing olimpikni muweppeqiyetlik ötküzüshke kapaletlik qilish üchün général chén shawgungni pakistangha yolgha salghan idi. Chén shawgung el - Qaide bilen yüz turane söhbet ötküzüp, xitay terep bezi "eqilge muwapiq shertlerni" qobul qilghandin kéyin, el - Qaide olimpik yighinigha hujum qilmasliqqa wede bergen."
Amérika sarakyuz uniwérsitétining xelqara munasiwetler doktor kandidati qilich qanat,xitay axbarat orginining el - Qaide bilen uchrashqanliqigha dair bu türdiki xewerlerni ispatlashning qiyinliqini bildürdi. Rogér faligot "xitayning mexpiy xizmet idarisi" dégen esiride, xitay mexpiy xizmet idarisining afghanistandiki mujahidlar bilen bolghan alaqisining sowét ittipaqi afghanistangha tajawuz qilghan yillargha qeder baridighanliqini ilgiri sürgen.
Aptor bu toghrisida mundaq yazidu: "xitayning diniy radikal heriketler bilen bolghan munasiwiti sowét ittipaqi 1979 - Yili afghanistangha tajawuz qilghan yillargha qeder tutishidu. Gerche xitay bilen sowét ittipaqi sotsiyalistik döletler bolsimu, lékin xitay dairiliri sowét ittipaqigha bolghan öchmenliki sewebidin gherb elliri bilen bir meydanda turup, afghanistandiki ghazat herikitini qollighan idi. Xitay asasliqi ghazatchilarni pilimot we aptomatlar bilen teminligen."
Rogér faligot, eyni chaghda afghanistandiki mujahidlarni qoral - Yaraqlar bilen teminlesh ishigha pakistandiki xitay elchixanisining herbiy meslihetchisi kung jiningning mesul bolghanliqini, kung jining bolsa maw zédongning newrisi ikenlikini ilgiri sürgen. U, "bu ishlargha kung jiningning tallanghanliqi afghanistandiki heriketning muhimliqini namayen qilatti. Bu munasiwet taki talibanlar dewrige qeder dawam qildi. 2001 - Yilning axirliri amérika afghanistangha mudaxile qilghanda talibanlar partlimay qalghan amérika bashqurulidighan bombilirini xitay dostlirigha bergen idi."
Amérika sarakyuz uniwérsitétidiki qilich qanat, 1970 - We 80 - Yillarning bashlirida xitay sowétke qarshi afghan mujahidlirini qollighan déyishning "mentiqighe uyghun" kélidighanliqini bildürdi. Lékin cheteldiki bir qisim xitay tor betliride élan qilinghan bu heqtiki bezi xewerlerde xitay mexpiy xizmet orginidiki ismini ashkarilashni xalimaydighan mutexessislerning rogér faligotning kitabidiki qarashlarni ret qilip, "junggo el - Qaidige qanchilik menpeet berse uning hujum qilmasliqigha kapaletlik qilalaydu ? eng muhimi junggo bin ladinning wedisige ishinemdu?" dep sorighanliqini, "xitayning pakistangha oxshash yat elde bu xeterge tewekkül qilmaydighanliqi"ni ilgiri sürgen.
Lékin rogér faligot xitaychini yaxshi bilidighan, uzun yillar engiliye we shimaliy irlandiyide xizmet qilghan fransiyilik zhurnalist bolup, bezi bahalighuchilarning mezkur kitabni 20" - Esirning 20 - Yilliridin dewrimizge qeder bolghan ariliqtiki kompartiyining axbarat we mexpiy herikitige dair yirik eser," dep bahalighanliqi tekitlenmekte. Mezkur kitab neshr qilinishi bilen fransiye we yawropadiki bezi metbuatlar "xitay el - Qaidige zadi néme menpeetlerni berdi ? buninggha izahat bérishi kérek " dep tekitligen idi.
