Orta Asiyadiki Ot Sherqi Türkistan’gha Tutashsa…

Aptori: Yarqin





Qirghizstanning Osh we jalalabat sheherliri shuan süküt ichide,biraq weqede ölgen adem sani 2000 din artuq ikenligini Qirghiz hökümitei itirap qildi.

Osh sheherningn sheher bashlighi, bbc özbekche radiosigha

Osh shehiridiki binalarning 70% küyüp xarabiliqqa aylan’ghanlighini etti.



Gerche Özbekistan'gha qechip kelgen qachqunlarning sani 500 ming etirapida bolghanlighi sözlensimu,bularning hemmisi ayal,bala we yaridarlar.

Özbeksitanda 20 yildin beri tonglutup qoyulghan ijtimaiy kirizisning qachan partlishini tesewwur qilish qiyin.shunga Özbek hökümiti,Özbek chigirisigha toplishiwalghan Qirghizistanliq Özbek erlerning özbekistan'gha kirishini birdek men'i qilip kelmakte.



Özbeklernimu,Qirghizlarnimu herbiy kiyim keygen kishiler oqqa tutqan.u kishilerning kim ikenligi sir bolup turiwatidu.



ikki qerindash Qirghizlar bilen Özbeklerning arsida tökülgen qan mesilini sölhi yoli bilen hel qilish derijisidin eship ketken weziyette.



Her ikki tereptiki xelq özini qoghdash üchün tiz qorallanmaqta.

Yengi bir toqunushning qachan yüz berishini texmin qilish tes.



Özbekler ,Qirghiz armiyesining Özbeklerge oq chiqarghanlighini dunya metbuatlirigha anglitishqa bashlidi.



Qirghiz hökümiti,diloni özliri tekshürüp bir terep qilish terepdari ikenligini bildürishi bilenla,Amerika, xelqaraliq bir tekshürüsh ümigi teripidin tekshürülishi kerekligini tekitlidi.



Eger,urush oti Özbekistanning ichige kengeyse,orta asiya yengi ottora sheriqqe aylinip ketish xewipi mewjut.



Türkmenistandin Xitayning ichkiri ölkilirige tutashqan 7000 kilomitirliq tebiy gaz turobbisi Özbekistandin ötkenligi üchün,Xitay hökümiti intayin teshwish ichide.



Yeqinqi yillardin beri Xitay Öbekistanni köp miqtarda qural bilen teminlepla qalmay,eskiri qumandan we xeqchi qisimlirini pulsiz xitayda terbiyelep birish wezipisini üstige elip kelmekte.

Eksiche Qazaqistan eskiri yardemlerni Russiyedin almaqta.



Aqsarayning,Apghanistan,Pakistan alahide wekili Richard Holbrooke, bu yil 2.ayda Qirghizistanni ziyaret qilghanda,Qirghizistandin her ay 35000 amerika eskirining kirish-chiqishta boluwatqanlighini eytqan idi. dimek yilda 420.000 NATO eskiri bu dölettin tiranzit ötüp toridu digen gep.

Manas herbiy bazisidin ayda 5000 ton yük yawropa tereptin kelip Apghanistan terepke yötlep ketilmekte.



Qirghizistan'gha Xitaymu,,Russiyemu,Amerikimu qolda tutquchilik meblex salghini yoq.



Qirghizstan puxrasi bolghan 1 milyon adem Russiyede ishlewatidu. Ular teripidin ailisige ewetilgen pullar,Qirghizistan dölet kiriming 50%nini teshkil qilidu.

Qirghizistan Orta asiyadiki eng demokiratik we eng yoqsul dölet.kishi beshigha toghra kelidighan milliy daramet 550 dollar.



Qirghizistan,Sewitler ittipaqidin qalghan kalashnikop qural zawodinimu bashqa döletlerge parchilap setip xejliwetkenligi üchün dölet ichide yirik sanaetmu yoq diyerlik.



Qirghizistanda Amerika,Russiyening herbiy bazisi bar.

Özbekistanning Tirmizi shehride Girmaniyening herbiy bazisi bar bolup,Apghanistanning Qunduz wilayitide turiwatqan 4300 girman eskiri bu bazidin paydilanmaqta.



Gherbiy Türkistan 1926.yili 3 ge ayrighan idi .1934.yili Öbekistanning ichidin Tajikistan chiqirildi. 1936.yil Özbekistanning bir qismi we Qazaqistanning bir qismidin kesip Qirghizistan quruldi.

Mesilining murekkeplik we chongqurluq derijisi İstalin'gha tutishidu.



Amerika ikki aydin keyin Apghanistanning Qendihardiki Taliban küchlirige umumi yüzlük hüjüm qilish üchün Manas herbiy bazisidiki paaliyetlirini ashurmaqta.Shuan Manas herbiy bazisidin Amerika,İspaniye,Firansiye herbiy qisimliri paydiliwatidu.



Apghanistanda 43 döletning eskiri bar bolup,NATO ezasi bolmighan Hindistan,Okrayna,Giroziye,Monggholiye qatarliq Amerikigha dos döletlerningmu eskerliri bar.



Orta asiyaning weziyiti,orta asiyaning bir qismi bolghan sherqi Türkistan'gha tesir körsetmesligi mumkin emes.



Qazaqistan,Qirghizistan we Özbekistanda 1 milyon etirapida Uyghur bar bolup,özini men Uyghur millitidin dep tizimlatqan We Uyghurche shiwide sözlishidighan 500.000 Uyghur bar.ularning yürigi dawamliq ana weten'ge telpünidu.



Pakistandin Qirghizistanghiche sozulghan ot linyesi,eger sherqi Türkistan’gha tutashsa,Uyghurlargha hem jiddiy xewip,hem tarixi purset yaritilishi mumkin.



Her ihtimal üchün Uyghurlar segek turishi lazim.



2010.6.21



http://www.bbc.co.uk/uzbek/multi ... ;bbcws=1&news=1





http://www.mondialisation.ca/

2010.6.2



http://www.bbc.co.uk/turkce/habe ... an_otunbayeva.shtml
 
*****
 
http://www.wetinim.org/forum/viewthread.php?tid=8938