Ilhamlandurushning Ehmiyiti Heqqide ikki Egiz Söz

Aptori:Tarimyolwisi

Bir milletning qudret tépishidek chong uqum u milletning herbir ezasining yoshurun iqtidarini tunup we uni téximu tereqqi qildurup, milliti üchün köplep xizmet qilishigha chemberchas baghlan’ghandur. Bir milletning ichide jem’iyet üchün heqiqi töhpe qoshushni niyet qilghan talant igiliri qanche köpeyse, u milletning qismitining yaxshilanmaydighanliqigha héchkim ishenmeydu.

Milletni qudret tapturush meslisi kichiklitilgende, millet ezalirining yoshurun talantini tunush we urghutush, uni jem’iyet üchün ishlitish sewiyisini ashurushtur.

Qandaq qilghanda millitimiz ichidiki millet üchün küch chiqirishni xushalliq we özining muqeddes wezipisi dep bilidighan talant igilirini köplep terbiyligili bolidu? Bu mesle toghriliq ma’aripchi ziyaliylirimiz mexsus timida sistémiliq tetqiqat élip barsa bolghidek.

Emma özümning pisxologiyilik dawalash, jem’iyetshunasliq, ma’arip qatarliq nurghunlighan sahelerge a’it köpligen konkrét mesillerni közütüsh, öginish jeryanida his qilghan bir addi emma eng muhim qanuniyetni köpchilik bilen ortaqlashmaqchimen. U bolsimu del ilhamlandurush.

Ilhamlandurush- qarshi terep yaki özidiki ijabi, jem’iyet üchün paydiliq bolghan yaxshi artuqchiliq, nuqtilarni bayqash we uni teshebbuskarliq bilen mu’eyyenleshtürüsh. Bu yaxshi artuqchiliq, nuqtilarni maxtash, uningdin ülge élish, u artuqchiliq igisining bu artuqchiliqni téximu jari qildurushigha semimiylik bilen heqiqi rohi medetkar bolushtur.

Rohi medetning küchi intayin küchlüktur. Adem rohi medet, ilhamlandurushqa érishkende adem méngisi alahide ménge suyuqliqi ajritip chiqirip shu kishide mu’eyyen rohi teselli peyda qildurup, shu kishining tepekkur qabiliyiti, herket küchi, ijadi qabiliyitini téximu ashuridu. Özlüksiz semimi köyüm, righbetlendürüsh u kishining artuqchiliqini eng yuqiri jari qildurup, ularni jem’iyet üchün téximu köp töhpilerni qatalaydighan ésil kishilerge aylanduridu.

Eger ademdiki yaxshi niyet, yaxshi artuqchiliq, ijabi heriket ilhamlandurushning ornigha, bihude guman, zerbe, haqaretke uchrighanda bu halet u kishining bedinide ziyanliq maddilarni ishlepchiqarghuzup, u kishining rohi we jismani saghlamliqigha tesir yetküzidu. Özlüksiz orunsiz haqaret, zerbe u kishini bu yaxshi artuqchiliq, ijabi herikettin waz kechtürüshi, éghir bolghanda u kishini éghir rohi we jismani késelliklerge giriptar qildurup, hayatini axirlashturushi mumkin.

Adem bedini semimi köyüm, chin méhir-muhebbet, heqiqi ilhamlandurush, rohi memnuniyetke éhtiyajliq. Yuqariqilar kishi hayati küchini urughutup ademde hayatqa, turmushqa bolghan qizghinliqni peyda qilduridu. Qizghinliq kishide uzun mezgillik heriket we adet peyda qilduridu. Uzaq mezgillik qizghin, hayati küchke tolghan heriket jem’iyet üchün köpligen muwappiqiyet, netijilerni yaratquzidu.

Mubada yuqariqi tebi’iy éhtiyajlar qandurulmisa, ademde qizghinliq suwup, hayati küch töwenleydu. Qizghinliq bolmighan herqandaq heriket uzaqqa dawamlashmaydu. Héchqandaq hayati küch yoq, qizghinliqqa tolmighan hayat eng axirida özini tügeshtürüshke qarap tereqqi qilidu.

Semimi köyüm, chin méhir-muhebbet, heqiqi ilhamlandurush, rohi memnuniyetning deslepki menbesi tashqi muhittur. Yeni, ata-ana, mektep, kitab, jem’iyettur. Kishi eng awwal tashqi muhittin yuqariqilarni qobul qilish derijisi boyiche özide mu’eyyen heriket haliti, adet shekillendürgüzidu. Adet dunya qarash we belgilik netije yaritidu.

Uyghurlarda nöwette millet üchün xizmet qilishni niyet qilghan talant igilirimiz bekla az. Bularning sani qanche köpeyse hemmimiz üchün shunchilik paydiliq. Eksche bolidiken, milli tiragidiyimiz hergizmu ayaghlashmaydu.

Shunglashqa, herqandaq qérindishimizning millet üchün oylighan, qilghan herqandaq artuqchiliqini, talantni teshebbuskarliq bilen bayqishimiz. Ulargha semimiylik bilen ilham bérishimiz kérek. Del bundaq bolghanda ularning ichidiki atom bombisidinmu küchlük qizghinliq, hayati küchning piltisige ot yaqqan bolimiz. Piltige ot yéqilip, hayati küch özlüksiz urghutulsa, nechche yilgha barmay, bir talant igisige irishimiz. Eksche bolidiken, bir talant igisidinla emes, belki jem’iyetning zenjirsimanliq tesir munasiwet qa’idisi boyiche texminen 200 che kelgüsi yoshurun talant igisidin ayrilip qélishimiz mumkin.

Millitimiz üchün xizmet qiliwatqan bir alimni chüshürüp, yoqitish meqsitining ré’alliqqa emeliylishishi emeliyette bir emes, 200 alimni yoqatqanliq bilen netijilinidu. Bir wetenperwerning pakitsiz, chektin ashqan orunsiz zerbige uchrap milli septin yiraqlashturulishi emeliyette bir emes, eng kemide 200 wetenperwerni millettin uzaqlashturduq dégenlik.

Oylap baqayli, nechche yilliq öz-ara zerbe, köreshte qanchilighan wetenperwerlirimiz, alim-ziyalilirimizdin ayrilip qaptuq?

Uyghur akadimiysiining qurulup, millitimizning asasi gewdisi bolghan wetendiki xelqimizge ma’arip saheside xizmet qilishni bashlighanliqning özila meyli ular siyasigha arlashmaymiz dégen bolishidin qet’iynezer, mutleq ilham bérishke, qollap quwwetleshke tigishlik ishtur. Buninggha oxshash ashkare, mexpi xelq üchün bir kishilik paydiliq oylighan, qilghan ademler béshimizgha élip kötürsek, iqtisad, rohi yölenchük bolsaq bolghidek, ulardin pexirlensek bolghidek ademlirimizdur.

Hazirgha qeder köpligen pikir éqimidiki ziyalilar yazghan millitimiz qismitini yaxshilash toghriliq kitab-maqallarni körüp chiqtim. Emeliyette, ilgiriki we bashqa tepekkur igilirining tepekkur miwiliri méning nöwettiki xiyallirimning melum derijidiki menbeliridur.

Del yuqariqi ilgiriki we nöwettiki pikir igiliri, wetenperwerliri bolghachqila ular mining xiyali dunyarimdiki meslekdishim, pikirdishim, munazirdishim boldi. Millitimiz üchün qilchilik oylighan herqandaq ziyali, tepekkur igilirige chongqur hörmitim, rehmitimni bildürimen. Ularning tepekkur yolidin hergiz toxtap qalmasliqini chin dilimdin ümid qilimen. Siler xelqimizning ustazi, munaziridishisiler. Biz silerge herqachan éhtiyajliqturmiz. Bolupmu ayrim kishilerning orunsiz chektin ashqan haqaretlirige uchrighan pishqedem yolbashchilirimiz, wetenperwerlirimizge deydighinim shuki, silerning tepekkuringlarni kéyinki ewlatlar örnek, yaki eynek qilghachqila millet öz bextini tépish yolida tedriji ilgirleydu. Emgikinglar heqiqeten qimmetliktur. Elwette pikirde melum yitishsizlik, cheklimilik bolushi, ayrim kishiler qobul qilalmasliqi mumkin. Emma bular hergizmu silerning milletni söygen qelbinglarni jarahetlendürüshke bahane-seweb bolalmaydu. Oylanglar. Yézinglar. Herxil mesillerni hel qilish yolini izdeshtin waz kechmengler. Semimi yürek haman bir küni öz tingshighuchisini tapidu. Millitimizning eng söyümlük kishiliridur semimi wetenperwerlerdur.

Millitimiz iqtisas igilirini yitishtürüshtiki eng addi emma ünümlük usul qérindashlirimizgha semimiylik bilen köyünüsh. Ularning 10 artuqchiliqining ichidiki 1 sehwenlikini sap qiliwélip, qarshi terepni chüshürüsh emes belki, 100 sehwenlikning ichidiki 1 artuqchiliqni bayqash. Ashu bir artuqchiliqni étirap qilish. Eng awwal ashu bir artuqchiliqni jari qildurushqa ilhamlandurush. Andin, qalghan sehwenlikni ayrim-ayrim semimiylik bilen körsitish. Qarshi terepni artuqchiliqni téximu yaxshi jari qildurulaydighanliqigha ishendürüshtur.

Yeni, bashqilarning artuqchiliqini awwal mu’eyyenleshtürüsh, andin yétishsizlikni otturigha qoyush. Mesle bilen shexske ayrim-ayrim mu’amile qilish. Meslini mesle boyiche diyish. Emma shexstiki artuqchiliqqa asasen u kishining shexsiyitini hörmetlesh kérek.

Bu usulni bala terbiylesh, a’ile munasiwiti, shexsi turmushimizda qollansaqmu bolidu. Herqandaq ademde öz artuqchiliqni eng yaxshi jari qildurush, hayati küchini ashurup, yuqiri qizghinliq bilen jem’iyette öz qimmitini yaritishtek küchlük arzu bolidu.

Halbuki, buxil arzu bizning özimizgila emes, bashqilarghimu ishinishimizge, özimizni
Hem bashqilarni özlüksiz ilhamlandurushni herqachan untup qalmasliqimizni telep qilidu.

Peqet ilhamlandurushla bashqilarni yaxshi terepke özgerteleydu. Peqet ilhamlandurushla ademdiki heriketni dawamlashturghuzalaydu. Ilhamlandurushla, hayatta qizghinliq peyda qilduridu.

Millitimizge heqiqi köyünsek, qérindashlirimiz we özimizdiki herqandaq ijabi artuqchiliqni herqachan teshebbuskarliq bilen mu’eyyenleshtürüp, ilhamlandurup turayli. Qérindashlirimizni ilmi asassiz kelse-kelmes xa’in, düshmen, satqin qatargha chiqirip, chektin ashqan zerbe bérish, mazaq qilish ubyéktlirigha aylanduriwalmayli.

Özimizning semimi könglimizge chin ishinishimiz. Qérindashlirimizning semimi ilhamlandurushigha rehmet éytish bilen birge, bashqilarning bizge bergen zerbisini emeliyette téximu bek algha bésishimgha bolghan telep dep chüshinishimiz. Herqandaq qérindishimizgha bolghan tenqid we zerbini pütünley toxtitip, ularning artuqchiliqigha righbet, yétersizlikige tenqid emes teklip bérishni özimizge adet qilishimiz kérek.

Ademdiki qilchilik artuqchiliq özlüksiz ilhamlandurush, yéteklinishke érishelise, bu artuqchiliq tedriji heriketke aylinidu. Heriket yene qizghinliq we ilhamgha érishelise, özlüksiz dawamliship adetke aylinidu. Adet yuqiri qizghinliqta téximu yüksilip küchlük talant-iqtidargha aylinidu.

Insanlarning fizologyilik beden qurulmisi asasen oxshaydu. Emma ulardiki talant-iqtidarlarning yitilish, jari qildurulush ehwali oxshimaydu. Asasi seweb, artuqchiliqning öz waqtida yitilish, ilhamlandurushqa ériship, heriket we uzun mezgillik adetke aylinalmighanliqidur.

Kiyim kiyish, qorsaqning toyishi, mektepke bérip derske qatnishish talantliqlarni terbiyleshning qoshumche sherti, muhim sherti emes. Emma muhim – toluq sherti shuki artuqchiliqning uzaq mezgil özlüksiz ilhamlandurushqa érishishidur.

Emeliyette tuxumdin tük ündürüsh, bir ishqa bahane izdesh dunyadiki eng asan ishning birsi bolghinigha oxshash, mubada tepsili közetsek qérindashlirimizda köpligen artuqchiliqlarni tépishmu unchiwala tes emes. Biz peqet ulargha semimi righbet bersekla bolidu. Bashqilardiki yitishsizlikni awwal körüp, artuqchiliqini pütünley inkar qilip, qarshi terepni chektin éship tenqidlesh peqet özige ishenchi yoq kishilerningla ishi. Özimizning we bashqilarning artuqchiliqni awwal körüshke we ilhamlandurushqa hergiz pixsiqliq qilmayli.

Tenqidlesh, haqaretlep zerbe bérish mesillerni ijabi terepke burashta héchqandaq ünüm bermeyla qalmastin, eksche mesillerni téximu qatmallashturup, buzghunchiliq terepke qarap yüzlendüridu. Shunglashqa chong pirinsipalliq mesiller bolmisila qérindashlar arisdiki herqandaq mesle toqunushni hel qilghanda, qarshi terepke awwal semimi righbet we mu’eyyenleshtürüsh, andin teklip bérish kérek. Mubada qarshi terepning sizge bergen tenqididiki niyiti toghra, usuli xata bolghan teqdirde qarshi terepni epu qilish. Mubada undaq bolmighanda herqachan «it hürer, karwan yürer» lik qa’idisi boyiche, öz-özini özlüksiz algha bésishqa righbetlendürüsh kérek.

Rehberlikning eng addi, ünümlük usuli shuki, qol astidikiler, etrapidiki qérindashlirining herqachan özlüksiz algha bésishigha yol körsitip bérish. Ularning öz artuqchiliqini eng yaxshi jari qildurushigha medet birish. Ularning yoshurun qabiliyitini heqiqi urghutushqa maddi we meniwi imkaniyetlerni yaritip bérish. Shundaqla öz egeshküchilirining herqachan ilham we eqil menbesi bolushtur.

Mubada bir dahi, rehber yuqariqi addi rehberlik pirinsipidin mehrum halda, qérindashlirini chüshürüp, ulargha pakitsiz yaki namuwapiq zerbe bérish arqiliq özi hoquqini gewdilendürmekchi bolsa, eksche bu rehberlik emes, mustebitlik bolidu.

Rehberlik emeliyette a’ile-qérindashlirimiz, dost-buraderlirimiz, özimizge ijabi tesir körsitishtek turmush pa’aliyitidur. U tamgha-hoquqsiz, öz iddiyisi, qizghin righbetlendürüshi arqiliq etrapidikilerge herjehettin chongqur tesir körsitishtur.

Ilhamlandurushtek bu addi rehberlik pirinsipini, kishilik yoshurun küchni urghutushtiki bu ünümlük usulni hemmimizning bilip qoyishimizgha heqiqeten erziydu. Qedemning addiysi, qérindashlirimizdiki toghra niyet, yaxshi heriket, özgiche artuqchiliqni körgende qilche ikkilenmey ularni righbetlendüreyli.

2010- yili 21- iyun

http://www.wetinim.org/forum/redirect.php?tid=8929&goto=lastpost#lastpost