Azadliq Bizdin Qanchilik Uzaqta?


Aptori:Tarimyolwisi



Xitayning milli zulimidin qutulushni oylimaydighan birmu uyghur bolmisa kérek. Emma tajawuzchi xitayning küch-qudritining küchlükliki, shundaqla bizning nechche yüz qétimliq chong-kichik qarshiliqlirimizning özlüksiz meghlub bolushi nurghunlighan xitayperes munapiqlargha özining yashash sepsetisining «toghra»liqini téximu bek bildürse, yene nurghunlighan kishilirimizni ümidsizlikning chongqur hanglirigha ittermekte. Yene shundaqtimu, yolning shunchilik müshkül, shunchilik egri-toqayliqini bilip turup, xelqning heqiqi hör-saaditini özining bexti, dep bilidighan qehrimanlirimizmu milli inqilab sépimizge özlüksiz qétiliwatidu.



Démek, uyghur xelqi hélihem ümid bilen ümidsizlik, wetenperwerlik bilen pursetpereslikning tinimsiz köreshliride nahayiti éghir tiniqlarni éliwatidu. Inqilapning yolluqliqi, heqliqliqi bizge köresh qilish asasini teminlep bizni özlüksiz algha intilishke yiteklise, inqilap jeryanidiki meghlubiyet, uzun muddetlik netijisizlik yene kishilerning gheyritige qarshi halda ümidsizlik bexsh etmekte.



Bu inqilapning ayighi qachan chiqidu? Biz zadi qachan hör bolimiz? Biz zadi qachan erkinlikke, parawan, saadetlik turmushqa érishimiz?



Bu suallar yenila nurghunlighan kishilerni üntinsiz qiynimaqta. Beziler diyishi mumkin, biz choqum azad bolimiz.



Ulardin qaysi yol bilen qandaq waqitta, dep sorisingiz béridighan jawabi herxil. Ulardin sewebini sorisingiz, peqet logikisiz, asassiz bir perezgila tayinidu. Démisimu, biz mana azad bolimiz, héli azad bolimiz, 10 yildin kéyin, 20 yildin kéyn, dep mana nurghunlighan yillar ötüp ketti. Xelqning qeddi pükülse püküldiki hergiz ruslanmidi.



Netijilik inqilap inqilapchilirimizgha küch, jasaret, ümid béghishlaydu. Netijisiz inqilap, pursetpereslerge téximu jiq purset yaritip béridu. Shunglashqa inqilapning herdewr, her basquchliridiki nishanliri we netijilirini ölchep turidighan ölchem bolush, inqilabimizning her basquchlardiki yönilishi, netijisini belgileshte, shundaqla eng axirqi üzül-késil ghelbini qolgha keltürüsh-keltürelmeslikimizni belgileshte intayin muhim.



Inqilabimizning yönilishi qandaq kétip baridu? Inqilabimizni ghelbige érishtüridighan qandaq teshebbus, yol, stratégiyiler bar. Buni bilish hemmeylenning inqilabimizning bundin kéyinki yüzlinishini, qedem-basquchlirini, netijisini bilishke zor derijide yaridem qilidu.



Undaqta wetenning azadliq yolida yene qandaq teshebbuslar, stratégiyiler bar? Bu teshebbus, stratégiyilerning emeliylishish mumkinchiliki qanchilik? Bu bizning inqilabimizning adaqqi ghelbisi bilen zich munasiwetlik.



Töwende biz inqilab yolidiki herxil köz-qarash, stratégiyiler bilen tonushup baqayli we ularning emelge éshish mumkinchiliki üstide muhakime yürgüzüp baqayli.



Hazirghiche bolghan inqilap yol-stratigyiliri toghrisida muhakime



Birinji: xitay choqum démokratlishidu. Xitay ichki jehettin parchilan'ghanda biz choqum musteqil bolimiz.



Bu xil qarashtikilerning sewebini sorisingiz. Jawabi, intayin addi: sowét ittipaqi parchilandi, xitaymu choqum sowétke oxshash parchilinidu. Chünki sowétmu, xitaymu oxshash sotsiyalistik dölet,



Yuqariqi seweb, put tirep turalamdu?



Méningche sowét ittipaqining parchilinish sewebini töwendiki nuqtilargha yighinchaqlash mumkin:



1. Sowét ittipaqining iqtisadi jehette intayin ajizlap, amérika qatarliq gherb kapitalistik döletlerning yaridimige muhtaj bolishi.



2. Iqtisadi muhtajliqtin sowét ittipaqining gherb döliti bilen yéqinliship démokratlishish yoligha qedem qoyushi.



3. Rus nopusining pütün sowét ittipaqtiki nisbitining mutleq yuqiri emesliki.



4. Rus emes milletlerning ittipaqtiki nisbitining asasen ruslar bilen tengliship qélishi.



5. Ruslarning özige shexsi tewe bolghan rusiye zéminining chongliqi, rusiye zéminigha nisbeten rus puxralirining nisbitining yenila intayin töwen ikenliki.



6. Sowét ittipaqi armiye terepning gorbachéw, yeni kommunistik partiyini emes, belki bölünüsh terepdarliridin bolghan yilitsinni qollishi.



7. Sowét ittipaqining parchilinishtin ilgirimu uningdiki ittipaqdash jumhuriyetlerning ayrim jumhuriyet ismi, jumhuriyet bayriqi qatarliqlar bolup, ularning jumhuriyet salahiyitide atalghanliqi.



8. Amérika bashliq gherb döletlirining yilitsinni qollishi.



9. Sowét ittipaqida burundinla tartip parchilinish terepdarlirining xéli zor salmaqni égellishi.



Bu toqquz asasliq amil sowét ittipaqining parchilinishida kem bolsa bolmaydighan asasliq amillardur. Yuqariqilardin shuni körüwélishqa boliduki, 1- amildin bashqilirining héchqaysisida xitay bilen sowét ittipaqining oxshashliqi yoq. Xitayda parchilinishni teshebbus qilidighan yilitsindek birmu yuqiri derijilik emeldar yoq. Hem bu emeldarni himaye qilidighan birmu armiye-saqchi yoq.



Démekki, xitayning démokratlishishini, parchilinishini xam-xiyal qilish hem uningdin artuqche ümid kütüsh, aqilanilik emes.



Xitay démokratlishishi üchün, xitayning armiye-saqchiliri hakimiyetke arilashmasliqi, xitay kompartiyisini himaye qilmasliqi kérek. Emma bu mumkinmu?



Yuqiri derijilik généraldin tartip, töwen derijilik eskergiche, saqchi, ishpyonlarning hemmisi kompartiyining meqsidi üchün xizmet qilidighan sistéma. Kompartiye del shulargha tayinip hakimiyetke chiqqan, del shulargha tayinip hakimiyetni dawamlashturiwatidu. Démek, xitay kompartiyisi hakimiyettin uzaqlishishi üchün choqum qoral küchidin uzaqlishishi kérek.



Tolimu epsus, xitayning armiye, saqchilirining bashqa puxralargha qarighanda kommunistik étiqadi, xitay chong milletchiliki eng éghir. Démek, xitay kompartiyisining hakimiyettin uzaqlishishi yéqin kelgüside yüz béridighan ish emes.



Mubada yene bir xil éhtimalliqni yoq dimey, heqiqeten kompartiye yoqilip, hakimiyet démokratlarning qoligha ötse, bizge musteqilliq tigemdu?



Yaq.



Chünki:



1. Xitaylar wetinimizdin ghayet zor milli menpeetke érishidu.



2. Xitay chong milletchilik ghoruri buninggha yol qoymaydu.



3. Yurtimizdiki xitaylarning nopusi xéli zor salmaqni égelleydu.



4. Yurtimizdiki xitay armiye-saqchiliri pütünley xitaylarning menpeetini asas qilidu we qoghdaydu.



5. Biz xitay bilen ittipaqdash jumhuriyet emes. Belki xitayning mustemlikisi.



6. Biz musteqil bolsaq, tibetmu, teywanmu, ichki mongghulmu musteqilliq dawasi qilidu, shunglashqa xitay milliti hergiz bizni musteqil qilishqa unimaydu, hem bizni musteqil qilidighan rehberlirini qollimaydu.



Undaqta xitay démokratlar bizge heqiqi aptonomiye biremdu?



Yaq.



Chünki:



1. Aptonomiye hoquqida erkin sözlesh, erkin pikir bayan qilish, maarip, iqtisad, yerlik saqchi qatarliqlar bizning qolimizda bolishi kérek. Halbuki, özi mustemlike qiliwalghan xelqning özining burunqi hörlük, musteqilliq tarixi we mustemlike, qulluq tarixini öginishi, özining medeniyitini saqlishi, özining maaripini tereqqi qildurishi, karxanilirini tereqqi qildurushi, özining yerlik saqchilirini peyda qilishi xitaylar üchün zor xewp. Bu xil xewpni aztola siyaset oqughan herqandaq xitay bileleydu.



Chünki bizge oxshash, xitayning tajawuzigha uchrighan, xitaydin yat millet bolghan, xitay medeniyitidin yat medeniyetke tewe bolghan xelqning özining milli, dini kimlikini saqlap turiwérishi, haman bir küni purset bolghanda bizning qulluq tariximizni axirlashturushqa ashkare heriket qilishimizgha küchlük asas bolidighanliqi xitaylarghila emes, belki dunyaning herqaysi jayliridiki herqandaq kishige intayin éniq.



Aptonomiye bolsa, tarix bizning qolimizda, saqchi bizning qolimizda, yer-zémin bayliq bizning qolimizda, kan-karxana bizning qolimizda bolidu. Bular del xitay millitining bizning ériship kélishimizni yoshurun cheklep turidighan heq-menpeetlirimiz. Bular del, purset yar berse, bizning musteqilliq élan qilishimizgha asas bolidighan tayanchlar.



Shunglashqa, xitaylar meyli gomindang, meyli kommunist, meyli démokrat bolsun, héchqandaq xitaylar bizge heqiqi aptonomiye hoquqini bermeydu.



Xitay démokratlirimu oxshashla dölet armiyisige tayinip döletni parchilash jinayitige qarshi turimiz, dégendek bahanilar bilen bizning heq-menpeetlirimizni depsende qiliwéridu.



Meyli xitay kommunistliri bar bolsun-yoqalsun, xitay démokratliri bolsun-bolmisun, bizning heqiqi insandek yashash heq-menpeetlirimiz özlüksiz xitay armiyisi, xitay milliti, xitay medeniyitining depsende qilinishigha uchrawéridu.



Xitay armiyisi purset bolsila, aptonomchilar yaki musteqilchilar bolsun, öz xelqining insani heq-menpeetliri üchün köresh qilidighan herqandaq qehrimanlirimizni, alimlirimizni, siyasyonlirimizni beribir burunqidekla döletni parchilash jinayiti sadir qildi, dep tutqun qiliwéridu. Weten satquch xainlarni, munapiqlarni östüridu. Bu munapiqlar xitay ghojisi üchün öz millitini söyidighan wetenperwerlerni bölgünchi qilip chaqidu. Démokrat xitaylarmu xitay kommunistlirigha oxshash ashkare sorunlarda, xelq'alem aldida «aptonomiye berduq» dégen bilen, astirittin wetenperwerlerni birmu-bir mexpi, keng-kölemlik tazilaydu.

Mubada heqiqeten aptonomiye hoquqigha érishkendin kéyin, xitaylar mushundaq yalghanchiliq bilen bizni xupiyane tazilashni bashlisa, biz némige tayinip özimizni qoghdaymiz?

Özimizning xitay hökümet-armiyisige béqinmaydighan milli qoralliq qoshunimiz arqiliq özimizni qoghdaymiz. Démek, eng axirida yenila xitay armiyisi bilen milli qoralliq qoshunimiz arisida muqerrer qoralliq toqunushtin saqlinalmaymiz.



Yuqariqi tehlillardin shuni yekünlesh mumkinki: xitayning parchilinishi we yaki démokratlishishi sewebidin bizning musteqilliqqa we yaki heqiqi aptonomiyige érishishimiz esla mumkin emes!



Biz xongkong, teywen, awminlargha oxshimaymiz. Biz xitay emes. Xitay biz üchün tajawuzchi. Xitay armiyisi bizning wetinimizde bolidiken, biz hergizmu xongkok, teywen, awminlar érishkenchilikmu heqiqi démokratiye, heqiqi aptonomiyige érishelmeymiz.



Démek, birinji köz-qarashqa nisbeten bolghan muhakimidin yekün shuki:



1. Xitay kompartiyisi pat arida texittin chüshmeydu.



2. Xitay kompartiyisi texttin chüshken teqdirdimu, dölet parchilanmaydu.



3. Meyli démokratlar, meyli kommunistlar bolsun bizning musteqilliq, aptonomiyilik hoquqlargha érishishimizni ashkare, mahiyetlik chekleydu.



4. Ular wetinimizdiki xitaylarni we xitay armiyisini özi xalap élip chiqip ketmeydu.



5. Birinji közqarashqa asasen, yéqin kelgüsidila emes belki uzun kelgüside wetenning azadliqi qolgha kelmeydu.



Emdi biz ikkinji xil köz-qarashqa qarap baqayli.



Ikkinji, xelq'ara jem'iyet ariliship bizning özimizning teqdirimizni özimiz belgilesh hoquqimizni béridu.



Bu rastmu?



Öz teqdirini özi belgilesh heqqi, dégenlik musteqilliq dégenning yene bir xil atilishi. Mubada biz özimizning teqdirimizni özimiz belgileymiz, yeni musteqil bolushni xalaymiz, dések. Kim bizni qollaydu?



Eng chong éhtimalliq, birleshken döletler teshkilati.



Bu xil éhtimalliqning ishqa éshishi üchün, birleshken döletler teshkilatidiki yérimdin jiq döletler bizni qollishi. Eng kemide, asasliq küchlük döletler bizni qollishi kérek. Yeni ottura asiya siyasi jughrapiyisige tesir körsiteleydighan üch küchtin ikkisi bizni qollishi kérek. We yaki bizni qollaydighan küchlerning herbi, siyasi, iqtisadi küchi bizni qollimaydighan terepning herbi, siyasi, iqtisadi küchidin köp éship chüshishi kérek.



Undaqta bizning nöwettiki weziyitimizde, qaysixil küchning herbi, siyasi, iqtisadi tesiri wetinimiz, ottura asiyani kontrol qilip turiwatidu. Bu kontrolluq del xitay. Andin qalsa rusiye. Andin qalsa amérika.



Bizni qollishi mumkin bolidighan küchler, amérika we yaki rusiye bolishi mumkin. We yaki amérika bilen rusiye tengla qollishi mumkin.



Undaqta bu üch xil mumkinchilikning rialliqqa aylinishi nisbiti qanchilik?



Biz eng awwal amérikining bizni qollishi toghrisida muhakime qilip baqayli.



Birinji mumkinchilik, amérikining bizni qollishi



Amérikining öz armiyisi arqiliq bizning öz teqdirimizni özimiz belgilesh heq-menpeitimizge érishishimizni qollishi üchün:



1. Wetinimizge chigridash bolghan döletlerdiki amérikining herbi, iqtisadi, siyasi küchi xitay, rusiyining herbi, siyasi, iqtisadi küchini köp arqida qaldurushi we yaki ularni bu rayonlardin pütünley siqip chiqirishi kérek. Özining bu rayonlardiki herbi, siyasi, iqtisadi tesirini kücheytish kérek.



2. Weten sirtida uyghurlarning herxil shekildiki özlüksiz küchlük dawamlashqan siyasi, teshwiqat paaliyetliri bolushi, dunyaning hisdashliqini qolgha keltürüshi kérek.



3. Wetinimizde xitaygha qarshi qanliq toqunush, qanliq inqilab partilishi kérek.



4.. Amérika rusiye, xitayning herqandaq shekildiki yadro orushi, sinared urushi, hawa urushliri, iqtisadi urush, siyasi urushlirigha biwaste taqabil toralaydighan bolushi.



5.. Amérikining bizni qollash arqiliq bizdin érishidighan herbi, siyasi, iqtisadi paydisi rusiye we xitayning amérikigha keltüridighan ziyinidin köp yuqiri bolushi kérek.



6. Xitaylar uyghurlarning qoralliq qarshiliq herikitini bastursa, amérikining bésimi bilen bizning öz teqdirimizni özimiz belgilesh heqqimizni bermise, amérika armiyisi ashkare xitaygha qarshi hujumgha ötüshi kérek.



Mana bu alte shert-sharait birleshkendila andin bizning öz teqdrimizni özimiz belgilesh heqqimizni, amérika, xelq'ara jem'iyet étirap qilidu. We bizni qollaydu. Andin tinchliqni saqlash qisimlirini ekirip, diplomatik sehnilerde öz teqdirini özi belgilesh heqqimizni tilgha élishi mumkin.



Halbuki yuqariqi alte amildin hazirche ikkinji amilni anche-munche shekillendi, dégen tüzük. Qalghan besh amil asasen shekillenmidi.



Ikkinji mumkinchilik, rusiyining bizni qollishi



Rusiyining bizning öz teqdirimizni özimiz belgilesh heqqimizni qollishi üchün:



1. Xitay rusiyige éghir herbi, siyasi, iqtisadi tehdid élip kelgen bolushi.



2. Uyghurlarning rusiye we dunyagha qarita élip baridighan siyasi-teshwiqatliri küchlük bolushi kérek.



3. Rusiyining omumi herbi, iqtisadi, siyasi küchi xitaydin köp üstün bolushi kérek.



4. Uyghurlarning wetinide xitaylargha qarshi toqunush, inqilab partilishi kérek.



5. Rusiye amérika we xitayning barliq siyasi, herbi, iqtisadi zerbilirige berdashliq béreleydighan bolushi kérek.



6. Biz rusiyige xitaylarning rusiyige béridighan menpeetliridin jiqraq menpeet bérishimiz. Shundaqla tartqan ziynidin jiq menpeet bérishimiz kérek.



7. Yurtimizdiki qoralliq toqunushni xitaylar bastursa, rusiye ashkare xitaygha qarshi hujumgha ötüshi kérek.



Démek yuqariqi 7 shert hazirlinishi kérek. Halbuki bu 7 shertlerning héchqaysisi hazirlanmidi.



Üchinji mumkinchilik, amérika we rusiyining bizni birliship qollishi



Amérika we rusiyining bizni qollishi üchün:



1. Xitay amérika we rusiyige éghir herbi, iqtisadi, siyasi tehdid élip kelgen bolushi.



2. Xitayning herbi, siyasi, iqtisadi omumi küchi amérika we rusiyidin köp töwen bolishi.



3. Amérika we rusiye xitayning barliq herbi, siyasi, iqtsadi zerbilirige berdashliq béreleydighan bolushi kérek.



4. Uyghurlarning xelq'aragha qarita siyasi teshwiqati küchlük bolushi.



5. Wetende xitaygha qarshi keng kölemlik toqunush we yaki qoralliq inqilab partilishi.



6. Amérika we rusiye bizni qollash arqiliq bizdin érishidighan paydisi xitayning amérika we rusiyige béridighan paydisidin jiq bolushi kérek. Shundaqla amérika we rusiyining chiqimidin jiq menpeet bérishimiz kérek.



7. Wetende xitaylargha qarshi toqunushni xitaylar bastursa amérika we rusiye xitaygha qarshi ashkare herbi hujum qilishi kérek.



Bu shert-sharaitlarmu hazirlanmidi. Emma nöwettikidek sharaitta amérika we yaki rusiyining birliship we yaki ayrim-ayrim xitaygha qarshi ashkare keng kölemlik herbi heriket qollinishi esla mumkin emes.



Chünki:



1. Hazir xitaylar amérika we rusiyige zor miqdarda iqtisadi jehettin menpeet bériwatidu.



2. Amérikimu, rusiyimu xitay bilen ashkare keng-kölemlik qoralliq toqunushqa ötüshni xalimaydu.



3. Amérika, rusiye, xitaylar otturisida ziddiyet bolghan teqdirdimu, bular hergiz bir-birige keng kölemlik hujum qilghudek derijide éghir emes.



Yuqariqi üch xil mumkinchilik toghrisida yürgüzgen tehlilimizdin shuni bileleymizki:



1. Rusiye we yaki amérika yéqin kelgüside biz uyghurlar üchün mahiyetlik yaridem qilmaydu.



2. Ular uyghurlarni kozir qilip, xitaydin téximu zor iqtisadi menpeet élish meqsidide.



3. Amérikining ottura asiydiki herbi, siyasi, iqtisadi tesiri xitaydin töwen.



Egerde ular bizge hisdashliq qilghan, yaridem qilghan teqdirdimu yuqariqi tehlillerde éytip ötkinimizdek özimizning qoralliq körishimizning derijisini, we öz dölitining menpeetini muhim aldinqi shert qilidu. «Xeqning jéni, itning jéni. »



U üch chong ejderha bir-birini chishleshse hergiz yaxshi aqiwet körmeydighanliqini bilishidu. Ular dunyaning herqaysi jayliridiki bizge oxshash ajiz milletlerni iqtisadi, ijtimai, herbi jehettin talan-taraj qilip özini semritidu. Bu bir emeliyet.



Yekün shuki:



1. Tinch yol bilen öz teqdirimizni özimiz belgilesh heqqimizni qolgha keltürüsh yéqin kelgüside ishqa ashmaydu.



2. Bizning yurtimiz we ottura asiyadiki küch sélishturma tengpungliqida xitayning küchi hemmidin zor.



3. Amérika, rusiye bizge yéqin kelgüside mahiyetlik yaridem bermeydu.



Emdi biz yene bir teshebbusni közdin kechürüp baqayli.



Üchinji, xitayning ichide aptonomiye qanunini ijra qilishni qolgha keltürüsh körishi.



Xitay démokratliri qisimida aptonomiye toghriliq alliqachan sözliduq. Bizning nezirimizde aptonomiye qanuni, xitayning özining ilan qilghan qanuni bolghini bilen, emma bu aptonomiye qanunining mahiyitini xitaylar bizdin bekrek chüshinidu.



Xitayning neziride musteqilchilarmu, aptonomchilarmu beribir. Ularning arisidiki perq: musteqilchilar ashkarilan'ghini, aptonomchilar ashkarilanmaqchi bolghini.



Démekki, bizning weten ichide aptonom qanunini ijra qilip bersun, diyishimizge xitay ashkare qarshi chiqmaydu. Maqul, deydu.



Kéyinche bizge hertürlük qismaq quridu. Aptonomchilarni yinik bolghanda quruq östengge mirap qilidu. Éghir bolghanda ijtimai, iqtisadi jehette rijimgha alidu. Hettaki türmilerge tashlaydu. Démek, herqandaq aptonomchi, xitayning neziride xeterlik unsur. Herqandaq aptonomchi, nazaret astigha élinidighan unsur. Herqandaq aptonomchi, ashkare we yoshurun zerbe bérilidighan unsur.



Bu yerde shuni qisturup ötüsh kérekki, 80- yillardiki aptonomchilar himaye qilidighan ismail ehmed bilen xitaylar himaye qilidighan tömür dawametning kimning aptonom rayon'gha reis bolush meslisining hel bolush shekli, del xitay kompartiyisining aptonomchilargha bolghan siyasitining shekli. Tömür dawamet reis boldi. Ismail ehmed béyjingda milli ishlar komitétigha reis boldi. (Bularning tepsilatini ding léchünning eslimisidin körüng.)



Démek, weten ichide aptonomiye hoquqini qolgha keltürüsh teshebbusining birdin-bir netijisi shu teshebbuschilirimizning siyasi-iqtisadi jehette zerbige uchrishi, xitay türmisige kirishi, hayatidin ayrilishi.



Xitay hökümiti adem öltürgen'ge hérip qalidighan hökümet emes. Bir ademni öltürüshning herxil shekli bolidu. Beziliri qatnash hadisiside ölidu(meslen, wetinimizdiki ataqliq dini erbab, mujahid qaghiliq jamiesining imami hörmetlik abdulkerim mexsum). Beziliri dawalash jeryanida ölidu. Bular peqet sel reng bérilgenliri. Emdi ashkarilirigha qaraydighan bolsaq, yeni, peqet nechche somliq tapancha oqidin birni étipla, nechche on milyun uyghurning ghémini qiliwatqan, biz üchün hayatini teqdim qilalaydighan, biz üchün neqeder söyümlük bir wetenperwerni u dunyagha uzitidu. Téxi xitaylar shu oq pulighimu qosiqi aghrip, uni shu wetenperwerning öyidin alidu. Bu wetenperwerlerni kéyinki ewlatlargha intayin jiq qarilitidu.



Hazirghiche 60 yilliq tariximizgha qaraydighan bolsaq, ichimiz qan-zerdablargha toluq kétidu. Shuni késip éytishqa boliduki, xitaylarning 60 yildin bériqi bizning wetenperwerlirimiz, adettiki awam puxralarni siyasi seweb, zulum bilen öltürgen sani 500 mingdin kem emes. Türmide qéyin-qistaqlargha uchrighanlar sani nechche milyun.



Shunchiwala qirghinchiliqning héchbir is-busini xelq'aragha chiqarmighan, xelqimizning ésini shunchiwala jiq yuyiwételigen xitaylar. Emdi bügünki aptonomchilargha adil muamilide bolarmu? Xitaygha nisbeten namayish qanche jiq bolup berse shunche yaxshi. Aptonomchi qanche jiq bolup berse shunche yaxshi. Ularni böshükidila tonuwélip, öz waqtida is-busini chiqarmay ojuqturiwetkili bolidu.



Xitayning herqandaq shekildiki armiyisi herqandaq bahane-seweb bilen yurtimizdila bolidiken. Herqandaq uyghurning hayati, mal-mülki, medeniyiti kapaletke ige emes. Bolupmu uyghurning medeniyitini, iqtisadini, bixeterlikini qoghdimaqchi bolghan wetenperwer uyghurlar xitaylarning aldi bilen zerbe bérish ubyékti.



Démek, weten ichide ashkare aptonom dewasi qilish inqilabchilirimizni zerbigila uchritidu.



Bulardin shuni yekünliyeleymizki:



1. Xitay kommunistliri uyghur aptonomchilargha qarita ashkare qarshiliq bildürmeydu.



2. Xitay kommunistliri uyghur aptonomchilargha qarita mexpi böhtan chaplash, tazilash paaliyetlirini élip baridu.



3. Aptonom iddiyisining téximu jiq kishilerning kallisigha séngishige xitay kommunistliri hergiz yol qoymaydu.



4. Xitay kommunistlirining neziride uyghur aptonomchilar bilen musteqilchilarning mahiyetlik perqi yoq. Perqi peqet shekilde we derijiside.



5. Xitay ichide aptonom dewasi qilip heqiqi aptonomiye hoquqini qolgha keltürüsh emelge ashmaydu.



Emdi yene bir xil köz-qarashqa öteyli.



Tötinji, ya istiqlal, ya ölüm yoli.



Birinji basquchta, wetenni azad qilish niyitige kelgen herqandaq kishi xitay köchmenlirige herxil hujum qilish arqiliq xitay köchmen nopusining köpiyishini tizginlesh, xitaylargha wehime sélish.



Ikkinji basquchta, xitaylar bilen biwaste urush qilalaydighan haletke kélish.



Üchinji, basquchta, milli armiye teshkillep xitay bilen köresh qilish yoli.



Bu yolning toghra-xataliqigha höküm qilishtin ilgiri bu xil teshebbusning emelge éshish mumkinchiliki toghrisda tehlil yürgüzüp baqayli.



Yuqariqi teshebbus emelge éshishi üchün:



1. Wetenni azad qilish niyitige kelgen ademler intayin jiq bolushi kérek.



2. Wetenperwerler öltürülüp tursimu choqum bu köresh üzülüp qalmasliqi kérek.



Weten ichide wetenni azad qilish niyitige kelgen ademler jiqmu?



Hazirche, wetenning azad bolishini ümid qilidighan adem jiq. Lékin heqiqi adem öltürüsh, ot qoyush jasaritige kelgen adem jiq emes. Bu jasaretke kelgen ademlerning düshmen'ge küchlük zerbe bérish iqtidari asasen yoq diyerlik. Düshmen'ge zerbe bérilip bolghandin kéyin, özini qoghdash iqtidari we sharaiti yoq. Shundaqla bulargha téximu zor derijide yaridem béridighan yaki ularning herikitige qétilidighan küch we ademler intayin az. Düshmen herbir adem, herbir öy, herbir mehelle, herbir yéza, herbir nahiye sheherlergiche nazararette.



Shunglashqa emeliyet nuqtisidin élip éytqanda bu xil teshebbus téxi birinji basquchqimu ulashmidi. Mubada 2008- yili qeshqer, kuchadiki qehrimanlirimiz düshmen qoligha chüshmigen bolsa, ulargha egiship yene nechche minglighan qérindashlirimiz herjay-heryerlerde düshmen'ge zerbe bérishni bashlap ketken bolsa, belkim bu xil teshebbusning birinji basquchi emdila bashlandi déyish mumkin idi.



Démek bu köz-qarashtin we emeliyettin shuni yekünliyeleymizki:



1. Nöwettikidek herbi, siyasi, iqtisadi jehette ajiz halettiki xelqning ichide düshmen'ge zerbe béreleydighanlar az.



2. Yuqariqi qehrimanlarning ish-herikitini dawamlashturulaydighanlar yoq diyerlik.



3. Dimek yéqin kelgüside buxil köz-qarashning ishqa éshishi mumkin emes.



Biz yuqarida wetenning azadliq yolidiki töt xil teshebbus, köz-qarashlar toghrisidiki ilmi seweblik, pakitliq mulahizilirimizni bir qur bayan qilip öttuq.



Yuqariqilardin shular ayanki, wetenning heqiqeten azad bolush-bolmasliq meslisi we qachan, qandaq yol bilen azad bolush meslisi téxighichila qarangghu halette. Emma ilmi pakitlardin we tehlillerdin shuni yekünliyeleymizki:



1. Xitaylar bizning herqandaq shekildiki oyghinishimizni, aptonomiye we yaki musteqilliq telep qilishimizni xalimaydu we bu heriketlirimizni küchining bariche chekleydu.



2. Xitaylar özining qoralliq eskerlirini wetinimizdin hergiz özi xalap élip chiqip ketmeydu.



3. Bizning yurtimiz we ottura asiyadiki asasliq herbi, siyasi, iqtisadi küchlerning ret tertipi 1) xitay. 2) Rusiye, 3) amérika.



Amérikining gerche yershari nuqtisidin élip éytqanda iqtisadi, herbi, siyasi küchi yuqiri bolsimu, emma uning biz bilen biwaste chigrilinidighan döletlerdiki herbi, siyasi, iqtisadi tesiri yenila xitay we rusiyidin köp töwen.



4. Amérika yéqin kelgüside uyghurlarning musteqilliqini mahiyetlik qolliyalmaydu.



5. Amérika biz seweblik, xitay bilen ashkare qoralliq toqunushqa ötmeydu.



6. Rusiyimu biz seweblik, xitay bilen ashkare qoralliq toqunushmaydu.



7. Uyghurlarning herbi, iqtisadi, siyasi küchini nezerde tutqanda yéqin kelgüside herxil tashqi sewebler bilen azad bolishimiz mumkin emes.



Undaqta azadliqtin ümidni üzüsh kérekmu?



Yaq!



Azadliq, hörlük bizning eng ulugh arminimiz. Eng eqelli yashash telipimiz. Qulluq bizning hemme nersimizdin ayriydu. Bizni tügmes-pütmes jebri-zulum, xaru-zebunliq, haqaret we chetke qéqishlargha duchar qilduridu. Shunglashqa qulluqqa hergiz boy bermeslikimiz kérek!



Meyli düshmen qanchilik küchlük bolishidin qet'iynezer, meyli aldimizdiki köresh qanchilik japaliq bolishidin qet'iynezer hörlük üchün haman köresh qilishimiz, azadliqning yollirida izdinishimiz kérek.



Undaqta inqilabni zadi qaysi xil waqitta qandaq yolda, qaysi shekilde, qaysi derijide élip barsaq inqilabimiz üzül-késil ghelbilik bolidu?



Töwende özimizning inqilab yoli, shekli, basquchi toghrisidiki köz-qarashlirimizni we bularning emeliylishish mumkinchilikini bayan qilip ötimiz.





Inqilab yoli



Netije, hemmimiz asan bilidighan, közge asan chéliqidighan hadisidur. Emma netijini hasil qilidighan hertürlük, shert-sharait, basquch-jeryanlar, közge biwaste chéliqmighini bilen u netijining hasil bolishida intayin muhim rol oynaydu. Yeni, shert-sharait, basquch-jeryan özgerse, eslidikige oxshimighan netije hasil bolidu.



Inqilabining netijisi néme? Azadliq. Hörlük.



Undaqta bu netijige qaysi jeryan-basquch bésip, qaysi shert-sharaitlarni hazirlap barimiz?



Mana bu, del herikitimizning ghelbe qilish-qilmasliqi, ünümlük bolush-bolmasliqidiki eng halqiliq amildur.



Beziler, diyishi mumkin, allah namidin jihadqa chiqsanglar, allah özi kapirlarni jazalap béridu, dep.



Bu geplerni burun anglighan bolsaqmighu, bu bid'edlikni bilmeptu dések. Bügünkidek islam dinining heqiqi telimatlirini toluq, erkin-azade öginish imkaniyitide turghan kishiler allahning seweb qilmisa netije bermeydighanliqini bilmemdikine? Muhemmed peyghemberningmu ghazad jengliride qatmu-qat sawut-dobulgha kiyip jengge chiqidighanliqini bilmemdikin?



Seweb amili hemmidin muhim. Seweb del netije hasil qilish üchün hazirlashqa tigishlik bolghan shert-sharait, qedem-basquch.



Undaqta inqilapning netijisige érishish üchün qaysi shert-sharaitlar hazirlinishi kérek? Inqilapning netijisi qaysi jeryan-basquchlarni bésishi kérek?



Démek, bu shert-sharait, jeryan-basquchlar qanche burun tamamlansa, netije amilimu shunche burun qolgha keltürülidu. Yeni, shert-sharait, jeryan-basquchlarni tamamlashqa kétidighan waqit, bizning inqilab ghelbimizning bizdin qanchilik yiraqta ikenlikini bildüridighan körsetküch, dések xatalashqan bolmaymiz.



Undaqta inqilapning netijige érishishi üchün qaysi xil jeryan-basquchlarda, qaysixil shert-sharaitlar hazirlinishi kérek?



Inqilap ghelbisi üchün hazirlashqa tigishlik shert-sharaitlar



Inqilapni biz kim üchün élip barimiz? Xelqimiz üchün. Xelqimizning hörlük, saaditi üchün. Hergizmu bashqa el-xelqler üchün emes. Démek, inqilapning asasliq paydisi biz üchün. Inqilapning asasliq meqsidi bizning heq-menpeetlirimizni qolgha keltürüsh. Inqilap qilish arqiliq özimizning heq-menpeetlirimizni qolgha keltürüsh we uni menggülük qoghdash.



Undaqta biz asasliq qaysi küch-hoquqimizgha tayinip heq-menpeetlirimizni qolgha keltürimiz? Bizning azadliqimizgha éniq kapalet béreleydighan héchqandaq küch-hoquqimiz yoq.



Démekki, bizning inqilap yolimiz del milli küch-hoquqqa érishish yolidur.



Milli küch-hoquq dégen néme? Ular némilerni körsitidu?



Milli küch-hoquq, shu milletning özige xas bolghan, shu milletning iqtisadi, ijtimai, medeniyi heq-menpeetlirini qoghdaydighan tayanch küchtur. Ular töwendikilerdin ibaret:



1. Milli qoralliq qoshun küchi



Yeni, milli qoralliq qoshunimizning süpiti, sani, düshmen'ge zerbe bérish iqtidari, düshmendin mudapie qilish iqtidari qatarliq amillar milli qoralliq qoshunimizning qanchiliklikini belgileydu.



Undaqta bizning milli qoralliq qoshunimiz barmu? Bar bolsa ularning sewiyisi qanchilik?



Hazirghiche weten-ichi sirtidiki égelligen melumatlargha qarighanda weten sirtida hazirghiche partizaniski haldiki qoshunlirimiz texminen birer yüz miltiqliq ademge yitip bérishi mumkin. Weten ichide, pütünley yoq.



Yuqariqi mujahidlarning jasaritige heqiqeten apirin éytmay turalmaymiz. Ulargha maddi-meniwi jehetlerdin yardemlerde bolushimiz hemmimizning eng eqelli insani burchimiz.



Halbuki, oylap baqayli qérindashlar, on milyundin köprek uyghurni 100 ge yéqin mujahid, miltiq bilen muntizim 200 ming kishilik yadro, tanka, broniwik, zembirek, herxil éghir-yinik qorallar bilen qorallan'ghan düshmendin mudapie qilalamdu?



Bizning mujahidlirimizning jesurliqi, qorqmasliqi hemmimizni heqiqeten söyündüridu. Lékin biz bu mujahidlarning sanini köpeytishke, qoral-yariqini yaxshilashqa, düshmen'ge zerbe bérish sewiysini östürüshke, yashash, turmush ehwalini yaxshilashqa qanchilik küch bilen yaridem qilalaymiz?



Méningche yaridem ikki xil bolushi mumkin.



Birinji xili, özimizning milli iqtisad, milli sanaet, milli teshkilat, uyghurche herbi-téxnika kitablar arqiliq yaridem bérish.



Bu xil yaridem eng muqim kapaletlik, eng ishenchlik yaridem bolup. Yat milletlerning bizdin paydilinish, bizge buyunturuq sélishidin qutulalaymiz.



Ikkinji xili, yat millet, yat döletlerning yaridimi.



Meslen, amérika, nato, rusiye... Qatarliq döletler. Bu xil yaridemning bizge qachan kélidighanliqi, néme sewebtin kélidighanliqi, biz üchün paydiliq-paydisiz terepliri intayin müjimel, tutruqsiz, qarangghu bolghan, ishenchsiz yaridem.



Démek yuqariqilardin körüwélishqa boliduki, bizning mujahidlirimizgha yaridem bérishtiki eng ishenchlik yol yenila özimizge tayinish asas, chetning yaridimini eng zor derijide qolgha keltürüsh qoshumche bolushi kérek.



Démek barliq uyghurlar hazirqi milli qoshunimizni yoshurun eng küchlük qollap quwwetlishi zörür.



Undaqta qandaq qilghanda milli qoshunimizgha zor derijide yaridem bergili bolidu?



1) Tinchliq shekildiki ashkare diplomatiyilik paaliyetler arqiliq chet'ellerning uyghurlarni chüshinishi, qollishini, hisdashliq qilishini qolgha keltürüsh arqiliq, chet'ellerdiki qoralliq jengchilirimizge kélidighan herbi, siyasi, iqtisadi jehettiki bésimlerni yéniklitish.



Tinchliq shekildiki ashkare diplomatilik paaliyetler belki diplomatiye nuqtisidin, hem özimizning küchimizning ajizliqi sewebidin qoralliq köreshni ashkare qollaydighanliqini ipade qilmaydighanliqi, tebii. Emma bu hergizmu ikki xil köreshning bir-birisige qarshi bolushigha seweb we asas bolalmaydu. Belki bular bir-birini toluqlaydu hem bir-birini ilgiri süridu.



2) Mexpi yollar arqiliq weten-ichi sirtidiki barliq uyghurlar jengchilirimizge özlüksiz iqtisadi, siyasi, herbi-téxnika, dawalash, qoral-yaraq jehetlerde yaridem bérish.



Qarimaqqa yuqariqi ikki xil yaridem bérish yoli toghridek, emma shu dimekke bek asan. Lékin qilmaq tes. Chünki...



Mana, meslining yenimu bir qedem chongqurlishish basquchigha öttuq.



Démek biz üchün eng eziz bolghan jengchilirimizge qollash bolush üchün yenimu bir xil küch-hoquq bolushi kéreklikini tonup yettuq.



2. Teshkilat küchi we iqtisadi küch.



Bular: 1) tinchiliq shekilde ashkare diplomatiyilik teshwiqatlarni qilip, xelq'araning qollishini ilgiri süridighan teshkilat.



2) Mexpi pütün dunyadiki uyghurni bir-birige maddi-meniwi jehettin baghlap turidighan teshkilat we yaki alaqe tori.



3) Melum derijidiki éghir-yénik sanaet karxanilirigha ige uyghur karxanichiliri we karxanichilar hemkarlashmisi.



Yuqariqilarning teshwiqat, diplomatiye küchi, iqtisadi hemkarliq küchi del qehriman jengchilirimizge özlüksiz tirek bolidighan küchtur. Bu xil küch qanchilik küchlük bolsa jengchilirimizge kélidighan yaridemlermu shunchilik küchlük bolidu.



Undaqta, teshkilat we iqtisad küchini qandaq kücheytish kérek?



Teshkilat ademdin terkib tapidu. Pulni adem tapidu. Sewepni toghra qilsaq, allah béridu.



Démek teshkilattiki ademning iqtidar küchi, karxanichining bilim-sapasi küchi del, bu teshkilat we iqtisad küchini kücheytishtiki eng halqiliq amil.



Iqtidarliq ademler qanche jiq bolsa teshkilat shunche ronaq tapidu. Talantliq karxanichilar qanche jiq bolsa, milli iqtisadi küchimiz ashidu.



Démek, bu teshkilat we iqtisadi küchning qandaqliqini belgileydighan iqtisas igiliri, deydighan bir amilnimu bilduq.



3. Iqtisas igiliri küchi.



Iqtisas igiliri küchi qandaq küch? Bu adem küchi. Yeni yekke adem küchi.



Teshkilatqa nisbeten shu teshkilatning herxil zörür ishlirini eng wayigha yetküzüp qilalaydighan ademler, karxanigha nisbeten, qiyinchiliqni ongushluq yéngip karxanini özlüksiz payda élishqa özgerteleydighan ademler del mana shundaq iqtisas igiliridur.



Undaqta biz qandaq iqtisas igilirige eng muhtaj:



1) Muntizim herbi telim terbiye alghan ashkare-mexpi wezipilerni üstige alalaydighan jengchiler.



Bular beden sapasi, siyasi sapasi, herbi telim-terbiye sapasi... Qatarliq sahelerde düshmenlerdin nechche hesse bésip chüshidighan iqtisas igiliridur. Ular nöwette ghayet zor derijide téxnikilashqan, uchurlashqan dewr urush teliwining höddisidin chiqalaydighan, éghir, qiyin wezipilerning höddisidin bixeter chiqalaydighan kishilerni körsitidu.



2) Jengchi we alahide xadimlarni terbiyileydighan kishiler:



Bular xitay qomandanlardin nechche hesse talantliq bolup, bular xitay eskerliridinmu sezgür, munewwer jengchilerni, köplep yétishtürüsh wezipisini orundiyalaydighanlar. Herbi stratégiye, qomandanliq... Qatarliq jehetlerde mol bilimgha ige kishiler.



3) Karxanichilar, iqtisadshunaslar.



Wetenperwerlik éngi yuqiri, öz millitining bext saaditi üchün mal-mölük hettaki hayatinimu atiyalaydighan, quruq qol milyadirlargha aylinalaydighan karxanichilar.



4) Diplomatiye, siyasi teshwiqatlarda aktipliq bilen rol oyniyalaydighan siyasyonlar:



Siyasyonlirimiz, dunya we xelqimiz weziyitini etrapliq közitip mangalaydighan, xelqni yétekliyeleydighan, dunya siyasi, iqtisadi, herbi weziyitini aldin közitip mangalaydighan siyasyonlar.



5) Yuqariqilarni terbiyilesh üchün tigishlik zörür, chet'el kitablirini uyghurchigha terjime qilip bireleydighan til sewiyisi yuqiri iqtisas igiliri:



In'giliztiligha pishshiq nechche yüz minglighan qérindashlirimiz bolishi choqum zörür.



6) Yuqariqi ashkare we mexpi teshkilatlarni oyushturalaydighan, yol körsiteleydighan rehber, teshkilatchilar, kompyutér uchur mutexesisliri:



Bular herxil zaman, herxil sharaitqa yarisha, milli inqilabimiz üchün paydiliq shert-sharaitlarni yaritip, köpchilikke yol körsiteleydighan, emeli ijra qilalaydighan xadimlarni körsitidu.



Démek milli inqilabimizning ghelbe qazinishi üchün biz yuqariqi 6 türlük iqtisas igilirini terbiyileshke alahide küch serp qilishimiz zörür.



Undaqta, iqtisas igiliri küchini qandaq qilghanda téximu zor kücheytkili bolidu?



Iqtisas igiliri küchini biz bilim bilen kücheytimiz. Xitaylar del bizning maaripimizni bizning qolimizgha bermeywatidu.



Iqtisas igiliri adette töwendiki amillar arqiliq terbiyilinidu:



1) Aile terbiyisi.



2) Muntizim mektep terbiyisi.



3) Özlikidin kitab oqush arqiliq érishken terbiye.



Yuqariqilarning ichide aile terbiyisi bilen özlikidin kitab oqush arqiliq érishken terbiye adem hayatining asasen hemme qisimini belgileydu.



Beziler otturigha qoyushi mumkin, muntizim mektep terbiyisichu?



Bir ademning yoshurun qabiliyiti cheksiz. Bu yoshurun qabiliyetni urghutushqa muntizim mektep terbiyisi anche zor tesir körsitelmeydu.



Néme üchün? Undaqta yoshurun qabiliyet néme arqiliq urghutilidu?



1) Dunya qarash.



Dunya qarash sizning némini eng muhim, deb bilishingizdur. Mubada siz öz qelbingizde kichingizdin tartip ailingizni, qérindashliringizni, xelqingizni eng muhim orun'gha qoysingiz. Siz del ular üchün bir ömür izdinidighan, wetenperwer inqilabchi bolisiz.



Mubada sizning neziringizde sizning bashqilarning aldidiki abroyingiz, mensep-mertiwingiz, eng muhim orun'gha qoyulgha bolsa, éniqki siz pursetperes emeldar bolisiz.



Mubada sizning neziringizde ilim-penning sirini échish, eng muhim orun'gha qoyulghan bolsa, éniqki siz pen-téxnika alimi, keshpiyatchi bolisiz.



Mubada sizning neziringizde sen'et eng muhim orunda bolsa yaki sehnide güldiras alqishqa érishish eng muhim orun'gha qoyulghan bolsa, éniqki siz, sen'etchi, ussulchi bolisiz.



Mubada sizning neziringizde iqtisad arqiliq bashqilargha yaridem qilish eng muhim orun'gha qoyulghan bolsa, éniqki siz nurtay hajimgha oxshash, bilgeytiske oxshash karxanichi we saxawetchi bolisiz.



Démek, adem özi üchün eng muhim, dep bilgen nersini qoghlishidu. Shuning üchün izdinidu. Shuning üchün pilan tüzidu, shuning üchün heriket qilidu we eng axirida shuninggha érishidu.



2) Nishan.



Könglingizde néme eng muhim orun'gha qoyulghan bolsa, siz hayatingizda ashu dunya qarishingizni pirinsip we yönilish qilisz. Bu jeryanda dunya qarishingizning türtkiside siz melum bir meqset bilen birer ish bilen shughullinisiz. Sizdiki ashu meqsed, qilmaqchi bolghan ish, del nishandur.



Siz qilmaqchi bolghan ishning némilki, nishandur. Nime sewebtin qilmaqchi bolghiningiz, dunya qarishingizdur.



3) Nishanni qandaq ishqa ashurushni bilish.



Siz dunya qarishingiz sewebidin nishan turghuzisiz. Emdiki gep, ashu nishanni qandaq qilip, qaysi usul qaysi basquch bilen birmu-bir ishqa ashurushta qaldi.



Démek yuqariqi üch amil bir ademning qanchilik ademlikini, qanchilik ish qilalaydighanliqini belgileydu. Halbuki bularning héchqaysisi, muntizim mekteplerde ötülmeydu.



Kishiler yuqariqi üch amilning pirinsipigha istixiylik emel qilidu. Yeni, dunya qarashni ata-anisidin, belki jem'iyettin, belki kitabtin, belki dostliridin alidu.



Dunya qarishi alijanab bolmighan ademning nishanimu chakina bolidu. Nishan chakina bolghanken, nishanni ishqa ashurush jeryani téximu bek pes bolidu.



Shunglashqa iqtisas igilirini terbiyileshtiki eng halqiliq amil, del bizning inqilab meqset nishanimizgha paydiliq bolghan dunya qarashni inqilabchilirimizgha bildürüsh. Ularda nishan peyda qildurush we nishanni qandaq ishqa ashurush usuli-jeryanliri toghrisida mol kitabi bilimler bilen ularni terbiyilesh.



Démek, iqtisas igiliri küchini terbiyileshte tayinidighan yene bir küchimiz bar. U bolsimu biz üchün eng zörür bolidighan kitabi bilimler küchi.



Bu kitabi bilimler xelqimizde alijanab dunya qarash we shuninggha munasip nishan peyda qilidu. Téxnikiwi kitablar ulargha qandaq qilishni, özining rehberlik iqtidarini qandaq östürüsh, iqtisadi ehwalini qandaq ongshashni, karxanini qandaq bashqurush, düshmen'ge zerbe bérish iqtidarini qandaq östürüsh, özini qandaq qilip ünümlük qoghdash... Qatarliq nurghun bilimlerni öginidu.



Démek bizning bir eng muhim tayanch küchimiz bar. U bolsimu biz üchün eng paydiliq bolidighan bilim küchi.



4. Bilim küchi.



Bizning milli qed kötürishimiz üchün eng zörür bolidighan bilim küchi, bizning eng muhim tayanch küchimizdur.



Biz özimizning dunya qarash, nishanimizgha asasen qaysi bilimlerni öginishimiz kéreklikini, we u bilimlerni qandaq öginish kéreklikini bileleymiz.



Bolupmu bizning milli inqilabimiz eng éhtiyajliq 6 türlük iqtisas igilirini terbiyilesh üchün zor miqtarda öz ana til-yéziqimizdiki kitab-maqalilarni bésip chiqishimiz zörür.



Démek, milli azadliq inqilabimizning qanchilik derijide élip bérilishi del bizning yuqariqi 6 türlük iqtisas igilirini terbiyilesh matériyal sewiyimiz, miqdarimiz, süpitimizge baghliq.



Undaqta biz qandaq bilimlerge eng éhtiyajliq:



1) Herbi telim-terbiye bilimliri.



2) Iqtisad, karxanichiliq bilimliri.



3) Siyasi bilimler.



4) Uyghur tarixi bilimler.



5) Til öginish matériyalliri.



6) Teshkilatchiliq, rehberlik bilimliri.



7) Uyghurlarning tartiwatqan échinishliq azab-oqubetliri.



8) Kompyutér bilimliri.



9) Doxturluq bilimliri.



10) Waqit bashqurush, keypiyat bashqurush, yoshurun iqtidarini qézish bilimliri







Bularning ichide til öginish bilimlirini chiqiriwétip, qalghanliri 9 türlük bilim bolidu.



Undaqta oylap baqayli. Herbir sahe boyiche 100 parche kitab bolsa jem'iy 900 parche kitab bolidu.



Démek, toluq ottura mektep sewiyisidin yuqiri adem ulargha ulap 100 kitabni toluq oqup, hezim qilip tügetse, shu sahede baklawérliq sewiyisige ige bolidu. Mubada uninggha yene 100 ni qoshsaq, 200 bolidu. Magistirliq sewiyige ige bolidu. Uninggha yene 100 ni qatsaq dokturluq we yaki shu kesipning mutexesisi bolushqa tigishlik haletke kélidu.



Mubada bir adem 300 parche kitabni yiligha 30 parchidin oqusa, on yilda oqup bolidu. Mubada yiligha 50 parichidin oqusa 6 yil kétidu. Uninggha yene til öginish waqti 2 yilni qatsaq, texminen 8 yildin 12 yilghiche waqit kétidu.



Biz 9 tür boyiche 2700 parchidin artuq eng muhim, eng nadir eserlerni terjime qilishni bashlishimiz hemmidin muhim.



Yuqarida biz milli heq-menpeetlirimizni qolgha keltürüshte tayinidighan ichki milli küchimizning töt xil sheklini éytip öttuq.



Démek yekün shuki inqilabni üzülkésil ghelbige érishtürimiz deydikenmiz töwendiki shert-sharaitlarni yaritishimiz zörür:



1. Inqilabimiz üchün eng zörür bolghan kitablirimiz, ün-sin buyumlirimiz mol bolushi kérek.



2. 50 Mingdin yuqiri karxanichimiz bolushi kérek. 10 Mingdin yuqiri eng yuqiri ölchem, süpette terbiyilen'gen jengchimiz bolushi kérek.



3. Sirtqi dunyaning eng köp hisdashliqini, yaridimini qolgha keltüridighan diplomatiyilik teshkilatimiz bolushi kérek.



4. Amérikining ottura asiyadiki herbi, siyasi, iqtisadi tesir küchi xitayni siqip chiqiralishi kérek.



5. Héchqandaq döletke béqinmighan musteqil jengchilirimizni, karxanichilirimizni, teshwiqatchilirimizni teshkilliyeleydighan hökümitimiz yaki orginimiz bolushi kérek.



Yuqariqi shert-sharait ichide peqet 4- sherttin bashqilirining hemmisi bizning ichki xizmitimiz bolup hisablinidu.



Undaqta bu shert-sharaitlarni qaysi usul, qaysi basquch boyiche orunlash kérek?





Inqilap qedem-basquchliri



Ichki shert-sharaitni hazirlash basquchiliri



Birinji basquchta:



1. Weten-ichi sirtida inqilabning shert-sharaitlirini hazirlash xizmetlirini qilidighan guruppa qurulush.



2. Weten-ichi sirtida texminen eng kemide bir milyun ademning alaqilishish adrési, weten-ichi sirtidiki barliq tor betlerning alaqilishish adrésini toplash.



3. Töwendiki bilimlerning herbirsidin eng kemide 300 parchidin artuq bolghan nadir kitablarni chet'el tilliridin toplash we terjime qilish.



1) Herbi telim-terbiye bilimliri.



2) Iqtisad, karxanichiliq bilimliri.



3) Siyasi bilimler.



4) Uyghur tarixi bilimler.



5) Én'giliztili öginish matériyalliri.



6) Teshkilatchiliq, rehberlik bilimliri.



7) Uyghurlarning tartiwatqan échinishliq azab-oqubetliri.



8) Kompyutér bilimliri.



9) Doxturluq bilimliri.



10) Waqit bashqurush, keypiyat bashqurush, yoshurun iqtidarini qézish bilimliri



Bolupmu bularning ichide:



1) Herbi telim-terbiye. 2) Iqtisad, karxanichiliq. 3) Siyasi bilimler. 4) Teshkilatchiliq bilimliri. 5) Kompyutér bilimliri hemmidin nuqtiliq muhim.



4. Bu bilimlerni bir milyundin jiq uyghurgha ibertip bérish yaki ular bilen uchrashturush.



Yeni bir milyun uyghurning herbiri eng kemide muntizim 100 din jiq kitab oqushni qolgha keltürüsh.



5. Chet'eldiki herxil siyasi teshkilatlarning dunyagha bolghan teshwiqatini kücheytish.



Ikkinji basquchta:



1. Keng-kölemde herxil chong-kichik kölemdiki uyghur karxaniliri, doxturxaniliri qurulushi.



2. Uyghur karxanichilar ittipaqi qurulushi.



3. Uyghurlarning ottura asiyadiki iqtisadi, siyasi ornini kötürüsh.



4. Uyghur karxanichilirining himayiside bolghan mexpi alahide xadimlar guruppisi qurulushi.



Üchinji basquchta:



1. On mingdin jiq alahide jengchi-xadimlarni muntizim terbiyilesh arqiliq ularni eng ésil qorallar bilen qorallandurush.



2. Herbi stratégiyilik, iqtisadi we siyasi, tashqi yaridem jehetlerde eng etrapliq, eng ötkür tehlil mulahiziler arqiliq herbi küchimizning düshmenning wetendiki armiye-saqchilirini tarmar qilishqa qurbimiz yétidighanliqigha shert-sharaitlarning pütünley hazirlan'ghanliqini jezim qilghan haman wetenni azad qilish jéngige atlinish: xitay armiye-saqchilirigha biwaste hujum qilish.



Yuqariqi herbir chong basquchning ichidiki herbir kichik basquchlarning özimu biz üchün intayin japaliq, müshkül ötkeller.



Mushu qatmu-qat ötkellerdin ötelisek ishinimizki, wetinimiz choqum azad bolidu. Xitay armiyisining pachaqlap tashlan'ghanliqini körgen xitaylar yaki ichkirige jan-jehli bilen keng-kölemde köchidu. Yaki bizning körishimizni qollashqa mejbur bolidu. Bular ichki shert-sharaitlar hisablinidu.



Tashqi shert-sharait hisabida biz amérikining ottura asiyadiki herbi, siyasi, iqtisadi tesiri xitay we rusiyini siqip chiqirishi kérek diduq. Undaqta amérika yuqariqi rayonlarda qandaq qilip özining herbi, siyasi, iqtisadi tesirini kücheyteleydu?



Buning üchün:



1. Xitay we rusiye ikki döletning omumi herbi küchi köp ajizlishishi kérek.



2. Xitay we rusiyining iqtisadi ghayet zor böhran'gha yoluqishi kérek.



3. Xitay we rusiye ghayet zor ichki siyasi dawalghushqa yoluqishi kérek.



4. Xitay we rusiyining omumi éghir-yénik sanaet küchi amérikidin töwen bolushi.



5. Xitay we rusiyining maarip, telim-terbiye, tetqiqat apparatlirining sewiyisi amérikidin köp töwen bolishi kérek.



6. Uningdin sirt amérikining ottura asiyagha qarita ajratqan herbi, siyasi, iqtisadi küchi, xitay we rusiyining ottura asiyagha qarita ajratqan herbi, siyasi, iqtisadi küchidin köp éship chüshishi kérek.



7. Amérikining ottura asiya döletlirige qarita ajratqan herbi, siyasi, iqtisadi xirajiti uning bu döletlerdin érishken paydisidin köp töwen bolushi kérek.



Tashqi shert-sharaitning yéqin kelgüside hazirlinish mumkinchiliki tamamen bar. Démek milli inqilab ghelbimizning qanchilik uzaqta bolushi bizning ichki shert-sharaitlarni qanchilik burun hazirlap bolushimizgha munasiwetlik.



2009- Yili 8- ayning 12- küni
 
http://www.wetinim.org/forum/viewthread.php?tid=2615&extra=page%3D1