Xitay Ottura Asiyadiki Uyghurlarghimu Hujum Qilishni Oylawatamdu?
Muxbirimiz Weli
2009-07-24

Xitay bilen rusiyining birleshme herbi meshqi dawamlishiwatidu. Bu herbiy meshqni köriwatqan xitay armiyisining bash shtap bashliqi chén bingdé bügün 'sherqiy türkstan térrorchiliri'gha zerbe bérish üchün ottura asiyagha esker chiqirishni oylishidighanliqini ipadiligen.


Xitayning shinxua agéntliqi bügün ürümchidiki tor gézitlirida ottura asiya döletliri burun sherqiy türkstan musteqilliq herikiti nahayiti ewj alghan jaylar ikenlikini gewdilendürüp maqalilar élan qildi. 'Boshün tor géziti' bolsa ürümchi weqesi arqiliq ashkarilanghan mili mesile we diniy mesililerning yiltizi heqqidiki mulahizilerni, shundaqla wang léchuenning xitaydiki eng chong xiyanetchilerning biri ikenlkkige dair pakitlarni élan qildi.

'Térrorchiliqqa zerbe bérish meshqi'
Xitay bilen rusiye 7‏ - Ayning 20 ‏ - Künidin bashlap, rusiyining yéraq sherqtiki xabarowiski shehiride we xitayning jilin ölkisining jawnen rayonidiki herbiy telim bazisida birleshme herbiy meshq ötküzüshke bashlighan idi.

Xitay bu herbiy meshiqni 'térrorchiliqqa zerbe bérish meshqi' dep jakarlidi. B b s ning bayan qilishiche, bu herbiy meshq 27 ‏ - Chislaghiche dawam qilidiken.

Xitay armiyisining bash shtap bashliqi ottura asiyagha esker chiqirishni oylishidiken
Xongkongda chiqidighan 'mingpaw' gézitining bügün bayan qilishiche, bu herbiy meshqni körüwatqan xitay armiyisining bash shtap bashliqi chén bingdé 'sherqiy türkstan térrorchiliri'gha zerbe bérish üchün, shangxey hemkarliq teshkilati nami bilen ottura asiyagha esker chiqirip, sherqiy türkstan musteqilchilirige zerbe bérishni oylishidighanliqini ipadiligen.

Shinxua agéntliqi dunyaning her qaysi jayliridiki uyghur teshkilatliri heqqide ighwa toqidi
Shinxua agéntliqi bügün ürümchidiki tor gézitlirida élan qilghan maqaliliride, dunyaning her qaysi jayliridiki uyghur teshkilatlirini yamanlap körsetti we 'sherqiy türkstanchilar hazir dunyaning her qaysi jaylirida, anche - Munche namayish qilip qoyup turuwatidu, ular buningdin kéyin, junggoning chetellerdiki elchixanilirigha hujum qilishi we pütün dunyada urush, chéqish, bulash, yushurun öltürüsh, zeher bérip öltürüsh herikitini yolgha qoyushi mumkin' dep ighwa toqighan.

Tigh uchini biwaste türkiye, qazaqstan, qirghizstan, üzbékstanlardiki uyghur teshkilatlirigha qaratti
Xitayning shinxua agéntliqi bügün élan qilghan xewerliride, ottura asiya döletlirini, burun sherqiy türkstan musteqilliq herikiti nahayiti ewj alghan jaylar idi, dep teswirligen. Tigh uchini biwaste türkiye, qazaqstan, qirghizstan, üzbékstan qatarliq döletlerdiki uyghur teshkilatlirigha qaratqan.

Bu maqalide yene 'türkiyidiki sherqiy türkstanchilar 997‏1 - Yili 3‏ - Aydin bashlap, junggoning türkiyide turushluq elchixanilirigha hujum qilishqa bashlighan idi. Deslep junggoning bayriqini köydürdi, kéyin yene qol bombisi qollinip hujum qildi؛' 'qazaqistanda sherqiy türkistanchilar wezipe ötewatqan ikki neper qazaqistan saqchisini öltürgen we qazaqstan déplomatlirini görüge éliwalidighanliqini jakarlidi؛' 'qirghizstandimu béshkektiki junggo bazirigha ot qoydi, shinjang wekiller ömikige qarita pilimut atti؛ qirghizstan uyghur yashliri birleshmisi dégen teshkilatning reisi néghmet bosaqufni öltürdi' dep teswirler bar.

Xitay hökümiti sherqi türkstanchilar bilen uzun muddetkiche urush qilidiken
Shinxua agéntliqi bügünki xewiride yene, sherqi türkistan teshkilatliri bu qétim 7‏ - Ayning 5 ‏ - Küni ürümchide yene urush, chéqish, bulash jinayiti ötküzdi. Sherqi türkistan teshkilatliri, yeni térrorchilar, diniy radikallar we bölgünchilerdin ibaret 'üch xil küchler' shiinjangning bixeterlikige nésbeten bir balay - Qaza bolupla qalmay, u asiya - Tinch okyan rayoni, hetta pütün dunya üchünmu chong apet.

U dunya tinchliqi, bixeterliki we tertipige nésbeten bir chong tehdit bolghanliqi üchün, junggo hökümiti bu sherqi türkistanchilar bilen axirqi ghelibini qolgha keltürgiche uzun muddetlik urush qilidu' dep jakarlidi.

Wang léchuen xitaydiki eng chong xiyanetchilerning biri
Ürümchi weqesi yüz bergendin buyan, 'boshün tor géziti' bu weqede ashkarilanghan milli we diniy mesililerning yiltizi heqqidiki mulahizilernila emes, belki wang léchuenning xitaydiki eng chong xiyanetchilerning biri ikenlkkige dair pakitlarnimu élan qilip kéliwatidu.

Bu tor gézitide élan qilinghan 'ley changshing bilen wang léchuenning mexpi alaqisi' dégen maqalide bayan qilinishiche, xitayning guangxuy öy - Zémin shirkiti 1998‏ - Yili uyghur aptonom rayonining öktebir téraktor zawuti, mashinisazliq zawuti qaatarliq 40 shirkiitini özige qoshuwalghandin kéyin, uning pay chékining 30%i wang léchuenning shexsiy mülkige aylanghan. Wang léchuenning mushu bir xiyanitila, bir nechche on milyon yuen para élip xitaydiki eng chong xiyanetchi dep ölüm jazasi bérilgenlerningkidin bir nechche hesse köp. Wang léchuen igiliwalghan bayliq menbeeliri we uningdin sendungdiki tughqanlirigha, tonushlirigha bérish arqiliq para alghan pulning sani ademni chöchütidu.

Bu maqalide bayan qilinishiche yene, ürümchide 2000‏ - Yili 9‏ - Ayning 8‏ - Küni, bingtuenning aptomobilliri herbiy rayonning waqti ötken partlatquch dora we bombilirini qachilap kochigha chiqip, aptomobil weqesi peyda qilip 73 adem ölgen, 300 adem yarilanghan idi. Pütün memliketke 'xiyanetchilerge jeset sanduqi yasitip qoydum' dep jakarlap, fujyendiki 'yuenxua délosi'ni tekshürüshke bashlighan xitay bash ministiri ju rungji, bu weqedin kéyin, xiyanetchilerni jazlashni wang léchuengiche kéngeytishke juret qilalmighan.

Menbe: http://www.rfa.org/uyghur/xewerler/tepsili_xewer/xitay-uyghurgha-tehdit-07242009195100.html/story_main?encoding=latin