Haber İzlenim] 'Gözaltındaki Uygurlardan haber alınamıyor'


Uygur Türkleri, yaşanan kanlı olaylar sonrası Çin yönetiminin devam eden baskısına rağmen normal hayatlarına dönmeye çalışıyor. FOTOĞRAF: CİHAN, OSMAN EROL
Uygur Bölgesi'nde tutuklananlardan bir daha haber alınamadığı ifade ediliyor. Çin basınının olayları tek taraflı göstermesinden yakınan UygurTürkleri, "Asıl zayiat bizde. Binlercesi öldü bizden. Askerler taradı evlerimizi. Kalabalığa ateş açtılar." diyor. Han Çinlisi bir taksi şoförü isebölgeye son dönemde gelen Çinlileri suçlayarak "Eskiden burada yerleşmiş Hanlarla Uygurlar arasında sorun yoktu." şeklinde konuşuyor.



Çin'in Uygur Özerk Bölgesi'nin merkezi Urumçi'de 5 Temmuz'da patlak veren kanlı olayların ardından Uygur Türklerinin gergin bekleyişi sürüyor. Çinli haber kaynaklarının gerçekleri manipüle ettiğini belirten Uygurlar, en çok güvenlik güçlerinin gençleri tutuklamasından korkuyor. Çünkü götürülen Uygur, bir daha geri dönmüyor.

Resmî rakamlara göre, en az 197 kişinin öldüğü olaylarla ilgili Uygurlarda korku ve endişe hakim. Sokaklardan Çince ve Uygurca anonslar yükseliyor. Askerlerin yaptığı bu anonslarda, Pekin'in olayların arkasındaki isim olarak gösterdiği Rabiye Kadir aleyhine sesler yükseliyor. Duvarlara asılan afişlerde, Çin yönetiminin 'üç kötülük' olarak nitelendirdiği, terörizm, ayrılıkçılık ve aşırı uçlarla mücadele etmek gerektiği belirtiliyor. Söz konusu afişlerdeki "Üç Kötülükle Mücadele Edelim", "Vatanın Birliğini Koruyalım" ve "Etnik Gruplar Arasında Dayanışmayı Koruyalım" yazıları dikkat çekiyor. Camilerin duvarlarına da bu afişler asılmış.

MEDYA HEP ÇİNLİ ÖLÜLERİ GÖSTERİYOR

Yaralarını sarmaya çalışan Uygurlar, Çin medyasında hep Uygurların verdiği zararlar ile öldürülen Han Çinlilerinin gösterilmesinden yakınıyor. İsimlerinin yayımlanmasını istemeyen Uygurlar, Zaman'a verdikleri demeçlerde, "Asıl zayiat bizde. Binlercesi öldü bizden. Askerler taradı evlerimizi. Kalabalığa ateş açtılar. Neden bizlere verilen zarar ve öldürdükleri Uygurlarla ilgili en ufak bir haber yapılmıyor medyada? Sürekli Rabiye Kadir yaptı diyorlar. Bu olayları Kadir organize etseydi, saldırılar taş ve bıçakla olmazdı. Bomba ve silahlarla olurdu. Zayiat da daha fazla olurdu. Bu olaylar, Çin'in bize yıllardır yaptığı kötü uygulamalarının dışa vurmasıdır. İnsanlar öfkelerini yansıttı." diyorlar.

Urumçi'de taksi şoförlüğü yapan bir Han Çinlisi de, "Olaylar nasıl oldu, Uygurlara nasıl bakıyorsunuz?" şeklindeki sorumuza, "Ben de anlayamadım nasıl oldu. Eskiden burada yerleşmiş Hanlarla Uygurlar arasında sorun yoktu. Tepki, yeni gelenlere." şeklinde cevap veriyor. Urumçi sakinlerinden bir Uygur, "Bizim Çinlilerle bir sorunumuz yok. Sorunumuz halkla değil, bize uygulanan kötü politikalarla." diyor. Başına bir iş gelir korkusuyla fotoğrafa girmek, konuşmak ve kayıt altına alınmak istemiyor.

Bir başka Uygur da, "Başbakanımız Wen Jiabao, acaba burada yaşananları biliyor mu? Devlet Başkanımız Hu Jintao'nun, gerçekten burada olup bitenlerden haberi var mı? Biz onlara güveniyoruz. Gelip bizleri görüp, yaşadıklarımızı dinleyebilecekler mi acaba? Sincan'ın Komünist Parti Sekreteri Wang Le Quan'in bizlere yaptıklarını keşke bilselerdi." diye seslerini duyurmaya çalışıyor.

Caddelerde ilerlerken, olayların başladığı Nanmen bölgesine geliyoruz. Trafiğe kapalı bu cadde de eski günlerini arıyor. 3 Uygur'un, Çin polisinin açtığı ateş sonucu öldüğü Ak Cami'ye geliyoruz. Bu cami açık tutuluyor. Her yerinde güvenlik kameraları var. Havadan askerî helikopterler geçiyor. Caddenin hemen her yerinde bulunan silahlı askerler, uzaktan bile olsa kameramızı görünce 'çekmeyin!' uyarısını yapıyor. Şehrin her yerinde olduğu gibi, caminin yanındaki duvarlara da Çin Komünist Parti Bölge Sekreteri Wang Lequan'ın olaylarla ilgili yaptığı konuşmanın metinleri asılmış.

Bu caddedeki elbise pazarına varıyoruz. "İşler nasıl?" sorusuna esnafın cevabı, "Nasıl olsun ki? 7 Temmuz'da askerler burayı bastı. Herkesin kollarını bağlayarak karakola götürdü. Hiçbir şey sormadan bizi dövdüler. 24 saat sonra da bıraktılar." oluyor. Devriye gezen polisler, özellikle Hanların yaşadıkları yerlerde gördükleri Uygurları durdurup kimliklerine bakıyor.


NUR BEKRİ, BÖLGE VALİSİ: Olayların bu boyuta ulaşmasını beklemiyorduk

Çin'in Uygur Bölgesi Valisi Nur Bekri, en az 197 kişinin öldüğü ve binlerce kişinin yaralandığı bölgedeki şiddet olaylarının bu boyutlara ulaşmasını beklemediklerini açıkladı. Nur Bekri, 5 Temmuz'da başlayan kanlı olayların bu kadar yayılacağını ummadıklarını belirterek, Guangdong'daki fabrikada 26 Haziran'da 2 Uygur işçinin ölümüyle sonuçlanan kavgayla ilgili olarak, zamanında gerekli girişimlerde bulunduklarını savundu. Uygur halkı ise, yönetimi, bu olayda "pasif kalmakla" suçluyordu. Ölen kişilerin 2 erkek Uygur olduğunu ve bunlardan her biri için 500 bin yuan (74 bin dolar) tazminat ödendiğini anlatan Bekri, cenazelerin özel bir uçakla Kaşgar'a getirildiğini söyledi. Bu olayın olmasından üzüntü duyduklarını da kaydeden Bekri, fabrikadaki olaylarda 60 kişinin öldüğü söylentilerinin de asılsız olduğunu öne sürdü.

5 Temmuz olaylarının eyaletin ekonomisini olumsuz etkilediğini, özellikle turizmi vurduğunu söyleyen Nur Bekri, ekonomik kaybın 10 milyar doları aştığını belirtiyor.

Bölgede istikrarı koruma gücüne sahip olduklarını kaydeden Bekri, "Suçlular kararlılıkla cezalandırılacak. Olaylar, yurtiçi ve dışında faaliyet gösteren, terörizm, bölücülük ve aşırıcılıktan oluşan 'üç güç'ün planladığı bir şiddet ve suç olayıdır." iddiasında bulundu. Uygur Bölgesi'nin merkezi Urumçi'de 5 Temmuz günü meydana gelen olaylara karışan 1.000'den fazla şüpheliyi teşhis etme çalışmalarının sona erdiği ve ilk sorguların tamamlanarak tutuklama işleminin başlatılacağı da bildirildi. ZAMAN

OSMAN EROL URUMÇİ
21 Temmuz 2009, Salı
http://www.zaman.com.tr/haber.do?haberno=871635&title=haber-izlenim-gozaltindaki-uygurlardan-haber-alinamiyor
Menbe: