Uluschilar kimler ular öz millitige qandaq xiyanet qilidu

Ehmetjan Qasimi

Xelqimizning azadliq herikiti we uninggha uluschilarning qilghan xiyaniti Mes'ut, eysa, we ular bilen bille qurday, chinggiz, ghulam hamidke oxshash in'gliz tamakisini chekken, amérika piwisini ichken, mustemlikichiler kiyimini kiygen, ikki adem sözleshkili tursa qulaqliri ding turidighan bir türküm shübhilik unsurlar ürümchige kelgen waqitliridila xelq ularning yürüsh – turushigha qarap ulardin qattiq nepretlen'gen idi. U waqitlarda xitay mustemlikichilirining qamchiliridin témip turghan qan téxi qurumighachqa ulardin éhtiyat qilghan xelqning derdi ichide idi. Bitim boldi, xewp ketti.

Tunjuqturup turghan mustemlikichilik türmisining ishiki qiya ichilishi bilen, uninggha kirgen sap erkinlik hawasidin nepes alghan esirlerde yéngi roh yéngi quwwet peyda boldi. Ular bashlapqi kündila pütün qehri ghezipini xitay mustemlikchiliridin artuqraq goya ming bir qiyinchiliqta uzaq méhnet qilip, nurghun terlirini aqquzup ozuq térip, uni éghir musheqqetler bilen pushurup, andin yeymiz dep turghan ashqa ogha salidighan xa'in ene shular dep bilip pütün wujudi bilen ulargha qarishi chiqti. Heqiqette mustemlikichilerdin aldi bilin ene shular xewplikrek ikenlikini özlirining nurghun yilliq küresh tejribisi we tebi'iy sezgüsi bilen xelqimiz bashtila bilgen idi: lékin ghulja terep milliy azadliq küresh sépige ixtilap chüshmisun dégen meqsette mes'ut, eysalar bilen muresse qilghinini körgen xelq özini birla toxtatqan idi. Bir tereptin mes'ut, eysa we ularning shaykilliri inqilabi wilayetler bilen merkizi hökümet tinchliq bitim toghruluq muzakire yürgüzülüwatqan waqitlirida, ghulja wekillirini xitayning ichki ehwali bilen tonushturghan bolup, ularning ichige kirip ularning teleplirini bilip élip xitay terepke yetküzüsh wezipisini orundisa ikkinchi tereptin munapiqlarche inqilabchilarni maxtap, ularning ishenchige ige bolushqa tirishtiler. Ghulja wekilleri aldida yilanche tolghinip, qanjuq ittek erkilep, tülkilik qilip „biz yurt, millet qayghusida yürduq emdi bizni bu yerdin siler qoghlimisanglar, biz milletning paydisi üchün padichiliq xizmiti bolsimu artquzsaq“ dégen yumshaq sözlirige qarap ghulja wekillirimu heqiqette bularda millet, weten muhebbiti bar bolsa bular köp yillardin béri wetendin ayrilip emdi yene uninggha xiyanet qilmas dégen pikrige kélip, ötken 10-15yil bulargha bir nerse ögetkendur dégen oyi netijiside ular bilen muresse qilishqa bashlidi, bularning: „biz milletchimiz“, „biz xelqchimiz“,“biz insaniyetchimiz“ dégen sho'arlirini körüp heqiqette bular bilen heriket birlikini temin étip kételeymiz dégen ümidni qildi.

Ghulja wekillirining ular bilen bashta muresse qilghinining asasi sewebi ene shu idi. Lékin bir yil ular bilen birge ishlesh netijisi ularning héch nerse ögenmigenlikini qarighularche yurtni halaketke ilip mangidighanliqini we ularning öz muqeddeslirige érishish üchün millet qénining deryalap éqish bilen héch kari yoq ademler ikenlikini ispat qildi. Ularda qanchilik prinsip, zerriche wijdan yoqluqini, ularning heriket tejribisi emelde körsetti: dunyaning qaysi burjikini almang, qaysi milletning meslek igisi erbablirini almang ular milliy azadliq mesilisige kelgende ézilgen millet azadliq herikiti utuq qazinip kétip barghan peytte milliy azadliq küresh sépining birlikini temin qilmaq üchün barliq küchni serp qilidu. Hetta, özini qurban qilishqa razi bolidu. Egerde bu „milletchiler“de millitige muhebbet bolghanda elwette ular öz millitining milliy azadliq herikiti muweppeqiyet qazinip kétip barghanda u heriket qandaq shekilde barmisun shu chong utuq qazinip kétip barghan sepni mustehkemleshke, we barliq talash mesililerni shuning yoligha birlikini temin étish üchün sélip bergen bolar idi. Ular emelde néme qildi? Eksinche xitay mustemlikchilirining bölgünchilik duttarigha usul oynap, mensepni dep milletni chong halaketchilik xewpi astigha qoydi. Xelqimizning utuqluq azadliq herikitige chong xiyanet qildi.


Mustemlikichiler milliy azadliq herikitini boghush we pütünley yoqitish üchün bir tereptin mustemlikichilerning tüp négizlik siyasitidin bixewer bolghan nadan ademlerni aldap, öz xelqingdin bashliq berduq dep bir türküm xelqni uning arqisidin egeshtürüp xelqimizning mustehkem milliy azadliq birlik sépige bölgünchilik sélish meqsiti bilen bolsa ikkinchi tereptin öz menpe'etige qaychi kelsimu milliy azadliq heriket muweppeqiyitidin qorqup böre yep ketse ketsun, sanga bolmisun dégen prinsipni aldigha qoyup özige ziyan bolsimu, bizning xelqimizge héch nerse bermeslik prinsipini qattiq tutqan, mustebit xitay mustemlike da'iriliri nurghun yillar chong mustemlikichiler béqip asrap kelgen, jeligürlerdin paydilinish qattiq qararigha keldi. Jeligürlerning biri ölkining yuqiriqi hakimiyet ornini ishghal qilghandin kiyin özining kélechikidin qorqqan xelq halaketlikning aldini ilish üchün qarshiliq dolquni kötürdi.

Ghulja terep, xelqimizning bu herikitige biterep bolup yene xelq düshmenliri bilen muressechilik qilish mes'uliyitini öz üstige élishni muwapiq körmestin ular qanunsiz ishghal qilghan hökümet terkibige kirishni layiq tapmastin özlirining qarshiliqini bayan qildi.

Xelqimizning hemmisi ghulja terep wekillirining bu herikitini birdin – bir xelqning menpe'etini himaye qilish üchün qaritilghan heriket dep bilip ulargha bolghan, étiqadi, ishenchi, yenimu bir derije ashti. Ayrim qalaq ademlirimiz, xelqimiz arisigha bölgünchilik sélish üchün we éngini zeherlesh üchün héch nersidin tartinmay qiliwatqan teshwiqlirige we ular ixtiyarigha bérip qoyghan metbu'atta mustemlikichilirining sadiq itliri – mes'utqa oxshash xelq düshmenlirining, qoy térisini yépip körsitishke urunushliri. „Mes'ut ependim zamanida pütün yaxshiliq ishlarning asasi qorulushqa bashlidi. ....“: „Yurt xelqi, merkezge qarita bir qeder berding shéker!“ dégen'ge oxshash chirayliq sözler, shéker ornigha zeher bériwatqanliqini ayrip alalmighan éngimiz yéngilishqan. Ayrim ademlirimizning ghulja terep néme üchün bulargha düshmenlik qilidiken, alla tabarek weta'ala: «innema möhminine ehwa fesselamubin ehwane kum»dep tursa, bular musulman'gha düshmenlik qilishning ornigha ular bilen muresse qilsa bolmasmu? Dégen oygha kélishi mumkin biz ulargha shul ayetning yuqirisidiki ayetni yaki süre töwbediki, „ya'eyyuhal lezine ameno tenexxudu we aba ikum we ixwanikum ul banes tehbul kapiru elel iman wemen bedulehum méni kum pa'ilanike wumul zalimu,“dégen ayetni eslep ötüshni ötünimiz. Ular düshmen sépige ötkenlerdin bolghachqa, ular qarshi terepte turghan düshmenlerdinmu esheddiyrek düshmen bolup hésablinidu. Alla tabarek weta'ala, peyghemberlirimizge ulargha nisbeten rehimsiz bolushni buyruydu. „Ya'eyyuhal nebi jahizul kupparu wel munapiqine we eza eleyhim we qalu hum jehennem webih selmesir“ undaq bolghandin kiyin bul mustemlikichiler bilen bir sep teshkil qilip xelqimizning qan bedilige alghan erkinlik hoquqlirini qayta tartip élishqa qest qilghuchi munapiqlar bilen yene muresse qilish yene mumkinmu? Elwette mumkin emes. Zadi néme üchün ular sözide milletchimiz, xelqchimiz dep warqirap emelde xelqimizning azadliqigha qarshi we öz millitige qarshi, xelqchilliq siyasiyge qarishi heriket qilidu? Uni bilmek üchün „ependiler“ kimler? Kimning paydisi üchün xizmet qilidu? Kimlerning emiri bilen heriket qilidighanliqini yaxshi chüshinish we bilish lazim.
Ependiler kimler, we néme üchün ular öz xelqining menpe'etige qarshi ish qilidu?
Bu so'algha jawab bermek üchün ölkimizning jughrapiyiwi ehwali we kéyinki 70 - 80 yildiki xelq'ara ehwallar bilen bir tonushup chiqmaq lazim
Bizning ölkimiz, shimal, we gherbi shimalda s s s r (sowét sotsiyalistik résbuplikilar ittipaqi teyyarlighuchidin) bilen sherqi shimalda, mongghul xelq jumhuriyiti sherqte, gensu, sherqi jenubta chingxey ölkisi, jenubta, tibet, hindistan, gherbte afghanistan bilen chégridash ölkidur. Bizning ölkimiz xitaylar teripidin istila étilgen waqitlarda in'glizlar bilen fransuzlar hindistanni taliship madiras etrapida zembirekler étishmaqta idi, téxi bizning gherbi shimaldiki qoshnimiz ablay xan idi. Téxi xitay döliti mustemlike emes idi. Téxi afriqa qit'esining ichige yawropaliqlardin héchkim kirip baqmighan idi. Qisqisi dunya téxi mustemlikichiler teripidin bölünüp bolunmighan, téxi en'gliyige oxshash chong mustemlikichi döletning aldigha ötidighan héchkim yoq idi. Uningdin kéyin köp sular éqip ketti. Dunya ehwaligha nurghun özgirishler kirdi, in'glizlar hindistan'gha mustehkem orunliship bolmay turup uning chong mustemlikiliridin biri shimali amérika qoshma shtatliri, in'gliz mustemlikichilirige qarshi qozghilang kötürüp istiqlaliyet élan qildi. In'glizlar amérikida tartqan ziyanni qaplimaq üchün barliq küchi bilen afriqini ishghal qilishqa we bashqa jaylardin mustemlike élishqa aldiraydu. Awstraliye, kap, malta, giyuyana, malaya, natal, biju, nali'id, bérma, négiriye, sherqi afriqa, shimali borni'o, roduziba, uganda we bashqilarni u yerdiki yerlik xelqlerning qanlirini deryalap aqquzup in'glizlar tartip alidu. Fransuzlar, aljir, gherbi afriqa, madaghasqar, we hindi, xitaylarni tartip alidu.
Charrusiye hökümiti, qazaq yüzliri, qoqan, buxara, we xiwa xanliqlirini bésip alidu. 19-Esirning axirlirighiche yer kürisi jahan'gir döletler teripidin bölünüp bolidu. 19- Esirning axirlirida burunqi kona jahan'gir döletler bilen hésabqa qila'alarliq – yéngi jahan'gir döletler peyda bolidu. (Gérmaniye, amérika qoshma shtatliri, yaponiye) bular yer kürisini kona mustemlikichiler bölüp élip bolghanliqtin mustemliksiz qélishtilar. Yéngi jahan'gir döletler tereqqiy tapqanséri dunya mustemlikilirini qaytidin bölüp élishni telep qilidu. Kona mustemlikichiler öz mustemlikilirini saqlap qilishqa tirishidu. Kona mustemlikichilerdin qoral küchi bilen ularning mustemlikilirini tartip élish pilanini qurghan yingi jahan'girlardin biri yéngi tereqqiy tapqan gérmaniye jahan'girliki 20-esirning béshida özining urush hazirliqini körüp bolghan idi. U bir tereptin kona jahan'gir döletlirining öz –ara bolghan qarmu –qarshiliqidin paydilinip, ikkinchi tereptin ul téxi hazirliq körüp bolmighan fransiye we rusiye bilen tézlikte urush bashlap ularni yéngip bolghandin kiyin en'gliye bilen urush bashlash pilanini qurghan idi. Xususen 1914-yili urush bashlashtin awal, gérmaniye, en'gliyini derhal sekrep urushqa kiridu dep oylimighan idi. Chünki en'gliyining mustemlikiliride u waqitlirida xususen irélandiyide, ehwal éghir idi, shuning üchün gérmaniye, rusiye, fransiye, we en'gliye mustemlikiliride jasusluq ishlirini kücheytip aldini élip teyyargerlik körüshke bashlaydu. Rusiyining türkistan kirayigha, en'gliyining hindistan'gha qarita teyyargerlik ishini, ilip bérishqa eng qulayliq jay shinjang idi. Birinchi jahan urushi dewride gérmaniyining ittipaqchisi türkiye idi. Ene shul türkiye, gérmaniyige shinjangda turup yardemlishish xizmitini mes'utqa tapshuridu. Mes'ut qanche tiriship ishligen bolsimu birinchi jahan urushida gérmaniye tarmar bolghandin kéyin, u igisiz qalidu. Lékin aridin uzaq waqit ötmey, uni kona adrés bilen izdep kélip gérmaniyini meghlup qilghan, en'gliye tépip alidu. Chünki u mezgilide en'gliye üchün undaq – bir adem shinjangda zörür kérek bolup qalidu. Seweb birinchi jahan urushi dewride en'gliyige ittipaqchi bolghan nikolay ikkinchi 1917- yili texttin aghdurulup sabiq rusiye impériyisi ornigha yéngi sowétlar hökümiti peyda bolidu. Yer küresining herqandaq burjikide inqilab chiqsa derru basturushqa aldirighan en'gliye hökümiti, yingi peyda bolghan sowétlar hökümitini bashta peyda bolush bilen yoqitish meqsitide sowét hökümitige qarshi ish élip baridu. Sowét hökümiti tughulghan kündin bashlap pütün dunya jahan'gir döletlirining közige nahayiti set körünidu, seweb, sowét hökümiti, hakimiyetni qolgha alghan kündin bashlap, mustemlikichilik siyasitidin özining kéchishini, mustemlikichilik siyaset bashqilarning yerlirini bulap alidighan, na'adilliq siyaset ikenlikini élan qilidu. Bundaq siyaset jahan'girlarning siyasitige xewp yetküzidighan siyaset bolghanliqtin hemme jahan'gir döletler birliship uni yoqitish pilanini quridu. In'glizlar üchün hindistandin ayrilish özini – özi öltürüsh bilen barawer idi. Hindistan in'glizlar teripidin istila étilgendin tartip milliy azadliq qozghilang ghulghulisi bésilmay turghan hindistan'gha yéqin qoshna jayda mustemlikichilik siyasetke qarshi siyasetning tughulushi hindistandiki milliy azadliq heriketke chong tesir yetküzüshi éhtimal idi. Shuning üchün hindistanni sowét „zehiridin“ saqlashqa, mumkin qeder sowét „zehiridin“ hindistanni yiraqlashturush kérek idi, tebi'iy uninggha eng qulay jayi biwasite hindistan bilen sowét chégrisi ariliqigha orunlashqan qalaq ze'ip shinjang idi. Shinjang xelqi arisida sowét hökümitige qarshi herqandaq hékayilerni tüzüp tarqitish üchün adem kérek idi, sowét hökümiti yéngi qurulghan waqitlarda shinjangda „sowét hökümiti toghruluq shundaq hékayiler bar idi, mesilen: rusiyide sowét hökümiti quruluptu. Sowét hökümet dégenning menisi ularning béshining otturisida bir közi bar qoligha séwet kötürüp yüridiken, yalghuz yoluqqan ademlerni we kichik balilarni séwetke sélip élip bérip yeydiken, shuning üchün sowét hökümiti deydiken“ dégen oxshash! lékin xitay mustemlikichilirining qulluqidin qutulalmay turghan shinjang xelqige sen gérmaniyige yaki en'gliyige qul bolisen dése undaq ademlerge hergiz egeshmes idi.

Shuning üchün shinjang xelqining mustemlike asaritidin qutulush intilishige layiqraq, shuning bilen bille, sowét hökümitige qarshi kötürüshige masliship kélidighanraq sho'ar kérek bolup, andaq sho'arlarmu teyyarlan'ghan idi. «Rusiye tupriqidiki türklerni we shinjangdiki türklerni azad qilip osmanli türkler döliti asasida ulugh türk döliti qurimiz» dégen sho'ardin ibaret idi. Mustemlikichilerning menpe'etini himaye qilmaq üchün mana mushundaq epsaniwi awantyursitliq pilanini emelge ashurimiz dep yurtimizni urush meydanigha aylandurup xelqimizni xani – weyran, milletni halaketke élip baridighan xiyalda yürgen mes'utqa héchkim egeshmidi. Tarix tereqqiyat dolquni, mes'utni ölke qirghiqigha urup chiqirip tashlidi, u, öz xojayinlirining aldigha qachti, hindistanda u héchqandaq payda keltürülmeydighan bolghachqa, uning xojayinliri uni merkizi xitaygha berdi. Aldi bashqa derwazidin kirish pilanini qurghan xojayinliri uni merkezche qilip qoydi, lékin 2- dunya urushi pütün dunya xelq'ara ehwalgha yenimu, bashqa özgirish kirgüzdi. 2- Dunya urushida sowét armiyisi, ataqliq gitlér – gérmaniyining armiyisini we yapon jahan'girlikining ataqliq armiyisini tarmar qilin'ghandin kéyin sowét hökümitining abroyi ghayet derijide ösüp ketti, dunya insaniyetchilikining esheddiy düshmini gérmaniye fashizmi we sherqtiki „yejüj – mejüj“ yapon millitarizmi tarmar keltürülgendin kéyin, rohlan'ghan mustemlike ellerde küchlük xelq azadliq dolquni kötürüldi. Birinchi we ikkinchi dunya urushliri dewrliride anche küch chiqarmay düshmenler bilen, soda qilip kelgen, düshmen we bashqa yawropa döletlirining bayliqini bankilirigha solap alghan amérika qoshma shtatlar hökümiti amérika dölitining hemme jahan'gir döletlerdin ötüp ketkinini körüp öz – özini in'gliz mustemlikilirining qanuni mirasxori dep bilip, dunya hökümranliq pilanini qurdi. U urush dumbiqini chélip asasen sowétqa qarshi urush meydanliri hazirlimaq üchün, sowét döliti bilen chégridash türkiye, iran, we shinjanglargha qol sundi. 2- Dunya urushidin kéyin öz mustemlikiliride kötürülgen milliy azadliq qozghilangchilarni bésish bilen aware bolghan we 2- dunya urushida ze'ipleshken in'gliz hökümiti aldinqi teshebbuskarliqni a q sh gha tapshuridu. Shul jümlidin kéreklik jayda ishlitish üchün mes'utnimu qoshup amérika hökümitige tapshuridu. Mes'ut amérikiliqlar ixtiyarigha ötken waqitlirida amérikiliqlarning qoli yapon urush meydanliridin boshimastin mes'ut chünchünde (chungching teyyarlighuchidin) kütüp toxtap qalidu. Chünchünde turup bikar ayliq almisun dep mes'utqa amérika ofitsérlirige pahishe xotun tépip bérish wezipisini qoshumche yüklep qoyidu. Öz millitining bundaq töwen chüshüp ketkinige ghezeplen'gen eysa, sen türkistan uyushmisini pahishixana qilding dep orunduq bilen urup mes'ut oghli ertughrulning béshini yérip qoyidu. Shundaqtimu bu pes ketken ul wezipinimu ötep yüridu. Yaponmu teslim bolidu. Amérikiningmu qoli boshaydu. Bizning qehriman milliy azadliq qoshunimizning shixuni élip ürümchige méngiptu dégen xewirini anglighan mes'ut, özining oghli ertoghrulni yol bashlamchi qilip amérika ofitsérliri bilen shinjanggha qaritip yolgha salidu. Bu arida merkizi hökümet wekili bilen bizning wekillirimiz arisida tinchliq söhbet bashlinip tinchliq bitim imza qilinidu. Andin amérika hökümitining tapshuruqi bilen merkizi hökümet himayichisi bolup mes'utmu shinjanggha kélidu.

Mes'ut shinjanggha kélip xususen hökümet béshigha chiqqandin kéyin, uning ürümchi yénida olturghan, ili xelqining söngekliri bilen tikilip qanliri bilen sughurulup, chu siling östürgen abad béghi, amérika ofitsérlirining herbiy shtabigha aylinidu. Shinjangni amérikining urush bazisigha aylandurush pilani bashlinidu.

Dostimiz sowétlar hökümitige qarishi pitne pasatlar bashlinidu. Hetta amérikiliqning tamakisi, qutigha solan'ghan piwisi, zazhikalkasi (tamaka yanduridighan chaqmaq) xotunlar perdaz eswabliri bilen tolghan ürümchi bazirida sowét ittipaqidin chiqqan mallarni satqan sodigerlerning mallirigha kirsin töküp étish hadislirimu bolidu.

Ölke ehwalini sün'iy rewishte murekkepleshtürüp ölkige nurghun esker ilip chiqish meqsiti bilen ghulja terepke qarshi nurghunlighan ighwalar teshkil qilinip ghulja terepke yalghan böhtanlarni chaplap, shul munasiwet bilen ölkidiki, nurghunlighan, ilghar pikirlik ademlerni sizler ghulja tereplerge yardem qildingizler, dep türmilerge saldi. Merkizi hökümet bilen ghulja wekilliri otturisida tüzülgen bitimni qopalliq bilen buzup ili terepke ikki qétim qoralliq hujum qilidu. Amérika jahan'girlikige, shinjangni urush meydani qilish kérek deydu. Eger shinjang urush meydani bolup qalghan teqdirde bu yerdiki xelqning ehwali qandaq bolmaq? Millet halakiti dégen shu emesmu. Shuning üchün wetenning her bir eziz perzenti shinjangning urush meydanlirigha aylinishigha pütün wujudi bilen qarishi turidu.
Egerde mes'ut heqiqette milletni söygüchi we milletchi bolidighan bolsa ölke urush meydanigha aylinish xewpide we millet jeng meydanidiki atlarning tuyaq asti bolush xewpi astida turghanda, özini tartmasmidi? Lékin u, özini tartalmaydu. We tartmaydu. Lékin wetenning azadliqini söygüchi xelq, uninggha oxshash kona atxanining qighini tömür ara bilen élip tashlaydu.
Bügünki merkizi hökümet amérika jahan'girlikining tömür penjisige toluq we mehkem kirip ketkechke, mes'ut merkizi hökümet himayichisi bolup, shinjangda ish élip baridu. Eysaning terjimihali mes'utningkige oxshap kétidu. Lékin, eysa mes'uttin yaxshiraq bolghachqa u 1- dunya urushi aldida gérmaniye jahan'girlikige xizmet qilip ülgürelmidi. Bashqilarning „inqilabi heriketlirini „ tarixchilar yazar, her halda millitini söygüchi milletchi, öz milliti, milliy azadliq inqilab meydanida muweppeqiyet qazinip kétip barghan mezgilde uning utuqlirigha shadlinar. We uning milliy azadliq birlik sepni mustehkemlesh üchün barliq wujudi bilen xizmet qilar idi. Lékin, mustemlikichiler, «ependiler»ge tapshurghan asasi wezipisi sowét hökümitige qarishi küresh élip bérish bolghachqa özining milliy menpe'etidin ul shularning tapshuruqini orundashqa ular mejburdur .Bizning jughrapiye ehwalimiz bizdin nimini telep qilidu? Bizning jughrapiye ehwalimiz bizdin eng awal, bizning ölkimizni urush meydanigha aylandurushqa qet'iy yol qoymasliqini telep qilidu.
Xususen amérika jahan'girlikini sowét hökümitige qarishi urush bazisigha aylandurushigha yol qoymasliqimizni telep qilidu. Bizning jughrapiye ehwalimiz bizdin, biz bilen qoshna bolghan pütün döletler bilen xususen sowét hökümiti bilen dostane mu'amilide bolushimizni telep qilidu.
Bizning jughrapiye ehwalimiz, bizdin, bizning milliy azadliq herikitimizni pütün xelq'ara ehwal bilen hésabliship, xelqimizning menpe'etini mezmunen temin qilish asasida ish élip bérishimizni telep qilidu. Mushu prinsiplarning asasi bilen ish ilip barmighan herqandaq adem öz millitining ghemxori we himayichisi bolalmaydu. Ependiler biz bilen uzundin – uzun qurghaqliqta, biwasite chégridash bolghan ulugh sowétlar ittipaqi we mongghul xelq jumhuriyiti bilen düshmenlik pozitsiyide bolup, biz bilen héchqandaq munasiwiti bolmighan, bizdin 20mingge yéqin kilométir uzaqliqta turghan mustemlikichi amérika jahan'girlikige, bizni ularning öz yéridiki, bicharilerche yashawatqan hindilar we her sa'ette qul qilinish xewpi astida turghan négirlargha oxshash qul qilip bérish we belki shinjangni sowét hökümitige qarishi urush bazisigha aylandurup bérip milletni pütünley halaketlik yoligha bashlimaqchi bolghan we ulugh qoshnimiz sowétlar ittipaqigha qarshi tajawuzchiliq pozitsiyiside turghan ademlerdin öz millitige yaxshiliq kütkini bolamdu.? Amérika jahan'girliki ölkimizning mustemlike ehwalida saqlinishi we xelqimizning mehkum bolushini xalaydighanliqigha – ürümchide chiqqan „oyghan“gézitini abdulla ehet mexsum, amérika muxbirlirige élip bérip bergen waqtida „oyghan „gézitining üstidiki ay – yultuzni körüp „bizge bundaq musteqilliq gézit kérek emes!“dep irghitip tashlap bergen. Bu kichik hadise misal bolalmamdu.?

Hélighu umu ré'aksi'on mustemlikichi hökümetqu, eger undaq bolmighan teqdirdimu bizning ata- bowilirimizning „yiraqtiki tughqandin yéqindiki qoshna eziz“ dégen maqal bar emesmu, biz tinchliqni dunya xatirjemlikini söygen xelq shu tinchliqni dep istiqlalet dégen sözdin kéchip bitimge kelgenmiz. Bitim asasidiki, yürgüzülidighan xelqchilliq siyaset ölke xelqning telipige muwapiq kélidu.

Bizning ölkini amérika jahan'girlikining soqush bazisigha aylandurushigha héchqandaq asas qaldurulmaydu. Shuning üchün bitim urushperes millitaristlar ölümining hökümi bolghachqa ular her türlük yollar bilen, bitim shertlirini orundimasliqqa chidimasliq qilishqa urunidu. Shuning üchün ular özlirining agéntlirining yardimi bilen xelqimizge bitimge asasen bérilgen hoquqlarnimu az körsetmek we bitimning ehmiyitini yoqqa chiqarmaqqa urunidu. Xelqimizning erkinlik chamadanigha putli kashang bolimen dep xelqchilliq tereqqiyatini tosmaqchi bolghan mes'ut, eysalar kebi sétilma unsurlar jem'iyet tereqqiyat chaqining astida depsende bolup halak bolghusidur. Xelqimiz nurghunlighan aka -uka qedirdan ballirining qénining bedilige alghan erkinlik hoquqlirini hergiz chirayliq söz, quruq wedilerge tégishmigisidur. Uluschilarning qilghan xiyanetlirini xelqimizning mustehkem iradisige we erkinlik küresh yolidiki birlik sépige héchqandaq tesir yetküzelmigisidur ölkide xelqchilliq siyasitini turmushqa ashurush bitim shertlirini toluq orundash üchün xelqimiz tinch xatirjem turmushni temin étish üchün axirqi bir tamche qéni qalghan'gha qeder küresh élip barghisidur. Elwette xelqimizning bul kürishi utuqluq we ghelibilik bolghusidur. 1948-Yil (ittipaq zhurnili 3- sanidin)