Yawropa parlaméntida Rabiye Qadir xanimni qollash heqqide murajetname
2008.03.13
Muxbirimiz shöhret hoshurning bu heqtiki toluq melumati
Awaz köchürüsh
Yawropa parlaméntimizning 50 yilliqini xatirilesh paaliyitining bir qismi sichasburgda élip bérildi. Source: www.europarl.europa.eu
Bu yil 3 - Ayning 7 - Künidiki ayropilan weqesidin kéyin, xitay hökümiti uyghur musteqilliq herikiti we rabiye qadir xanimni térrorchiliq bilen eyibligen idi. Bu ehwal yawropa parlaméntining bir türküm ezalirining naraziliqini we endishisini qozghighan. Bu munasiwet bilen yawropa parlaménti ichide, uyghur milliy herikitining rehbiri rabiye qadir xanimni omumyüzlük qollash heqqide murajietname teyyarlanghan bolup, murajietnamige hazirgha qeder 100 din artuq parlamént ezasi imza qoyghan.
"Uyghur xelqighe qarita hésdashliq qilidighanliqimizni bildürimiz"
Uyghur rayonining nami ashkara halda sherqi türkistan dep atalghan murajietname mundaq bashlinidu: "biz, bu murajietnamige qol qoyghuchilar, sherqi türkistanda uzundin béri dawam qilip kéliwatqan xitayning zalimane réjimining qurbani bolup kéliwatqan uyghur xelqighe qarita hésdashliq qilidighanliqimizni bildürimiz."
Xitay tashqi ishlar bayanatchisi chén gang aldinqi küni, rabiye xanimni uyghur xelqining wekili emes, az sandiki térrorchilargha wekillik qilidu dep bayanat bergenidi, mezkur parlamént ezaliri chén gangning sözlirige qétilalmaydighanliqini murajietnamide mundaq otturigha qoyghan: "biz alim we ablikimdin ibaret ikki oghli hélihem türmide yétiwatqan, özimu xitay türmiside alte yil yétip chiqqan dunya uyghur qurultiyining tinchliqperwer reisi rabiye qadir xanimni izchil qollaydighanliqimizni yene bir qétim jakarlaymiz."
"Xitayni puqralarning we milletlerning xelqara qanunlarda belgilengen heqlirige hörmet qilishqa chaqirimiz"
Xitay, bultur yil béshida pamir téghida herbiy meshiq élip bériwatqan sherqi türkistan küchliri bilen öz qoralliq qisimliri arisida toqunush kélip chiqqanliqini ashkarilighan we ularni térrorluq bilen eyiblep, bultur yil axirida 6 nepirige ölüm jazasi bergen idi. Xitay yene, bu yil 1 - Ayning 17 - Küni sherqi türkistan küchliridin ikkini étip öltürgenlikini we 15 nepirini qolgha alghanliqini bildürgen, bularningmu olimpikke buzghunchiliq qilish qestide teyyarliniwatqanlar ikenlikini otturigha qoyghan idi.
Xitay dairiliri bügünmu, 7 - Mart künidiki ayropilan weqesige tepsiliy izahat bérip, weqe sadir qilghuchining 19 yashliq bir uyghur qizi ikenlikini ashkarilighan, weqeni uzun muddetlik bash qaturush we izdinishtin kéyin, nahayiti ustiliq we üstün maharet bilen pilanlanghan intayin xeterlik térrorluq herikiti dep bayan qilghan idi we bu sözlirige bir qatar pakitlarni körsetken idi.
Yawropa parlamént ezaliri, yuqurqidek qarshiliq heriketlerni keltürüp chiqiriwatqan terep uyghur milliti emes, belki xitay döliti ikenlikige, yeni uyghur rayonidiki insan heqliri depsendichilikining rayondiki toqunushlarning yiltizi ikenlikige isharet qilghan we bu qarishini murajietnamide mundaq ipadiligen: "her xil shekildiki térrorluq heriketlirige qarshi turushning eng ünümlük qorali xelqara insan heqliri bayannamisidur. Biz xitayni, öz hakimiyiti astida yashawatqan puqralarning we milletlerning xelqara ijtimaiy we siyasiy heqler kélishimide belgilengen heqlirige hörmet qilishqa chaqirimiz."
Xitay hökümiti pütün bir xelqni jinayetchi qilip teswirleydighan eyibleshliridin tamamen waz kéchishi kérek.
Murajietnamide xitayni riaye qilishqa chaqirghan mezkur xelqaraliq kélishim, 1966 - Yili 16 - Dékabir küni tüzülgen bolup, bu kélishimning birinchi bölümining birinchi maddisida, dunyadiki milletlerning öz teqdirini özi belgilesh hoquqigha ige ikenliki bildürülgen. We bu kélishimde, milletler öz teqdirini özi belgiligendila, kishilerning insaniy hoquqining heqiqiy türde kapaletke ige bolidighanliqi eskertilgen hem milletlerge öz teqdirini özi belgilesh hoquqi bérishni, döletlerde, rayonda we pütün dunyada ténchliqni emelge ashurushning charisi dep körsetken. Yawropa parlaméntining mezkur ezaliri yene , xitayning, ayrim we az sandiki weqelerni sherqi türkistan musteqilliq herikitining omumi éqimi qilip körsetmesliki kéreklikini eskertip, mundaq chaqiriq qilghan: biz xitay hökümitini, pütün bir xelqni jinayetchi qilip teswirleydighan eyibleshliridin tamamen waz kéchishke chaqirimiz.
Uyghur milliy herikitining rehbiri rabiye qadir xanim, bu yil béshidiki yawropa ziyaritide yawropa parlaméntining ezaliri bilen körüshken we uyghur mesilisini tepsiliy otturigha qoyghan idi. Rabiye qadir xanim, yawropa parlaméntida shekilliniwatqan bu uyghur hésdashliqini weten ichi - Sirtidiki milliy heriketlerning netijisi we qehriman uyghur oghul - Qizlirining ghelibisi dep körsetti. (Shöhret hoshur)
Uyghurche
© 2008 Radio Free Asia
Munasiwetlik maqalilar
Xitay saqchi dairiliri uyghur qizning meqsiti ayropilanni partlitish, dep élan qildi
Xitayning térrorluq hujum heqqidiki bayanati uyghurlar toghrisidiki yéngi mulahizilerge yol achti
Xitay tashqi ishlar bayanatchisi: "rabiye uyghurlarning wekili emes, térrorchilarning wekili"
"Yer shari xaraktérlik térrorluq we xelqara hemkarliq" mawzuluq xelqara yighin enqerede bashlandi
Barat hajining hayat kechürmishliri heqqide höjjetlik filim ishlendi
Türkiyining TV5 téléwiziyiside kosowa we sherqiy türkistan mesilisi munazire qilindi
Sherqiy türkistan birliki teshkilati gérmaniyining kölin shehiride teshwiqat paaliyet élip bardi
Xitay béyjing olimpik musabiqisining bixeterlikige kapaletlik qilalamdu?
Tajikistanliq alim sherqiy türkistan islam jumhuriyiti heqqide kitab yazdi
Sir tutulghan toqunush -- Shayar weqesi
Gérmaniye teshwiqat wasitilirida xitaylarning medeniyetsizliki
Rabiye xanim "birla inqilab - Yawropa üchün zorawansiz layihe - Libéralliq " yighinigha qatnashti (1)
Xéféy topchi qisimlar inistitotida yüz bergen oqughuchilar herikitining nishani saxta unwangha qarshi turush
" Xitay hökümiti insaniyet tarixidiki jinayi qilmishi eng éghir hoquqdarlar guruhidur"
Dostigha yollash
Xewerge mushteri bolush
Torda anglashqa yardem
Qoyghuchi köchürüsh
Dolqun süzgüch
Radio Free Asia
2025 M Street NW, Suite 300, Washington DC 20036, USA 202-530-4900 uygweb@rfa.org RFA Jobs
© 2005 Radio Free Asia
