Xitay, Chetellerdiki Uyghurlargha Siyasiy Bésim Ishlitishke Urunmaqta
Muxbirimiz Eqide
2009-06-25
Chetellerde uyghurlarning siyasiy we kishilik hoquq paaliyetlirining üzlüksiz küchiyishige egiship, xitay hökümitining uyghurlarning bu xil paaliyetlirige tosqunluq qilish, bésim ishlitish heriketlirimu ewjige kötürülmekte.
Uyghurlarning bolupmu siyasiy paaliyetchilerning inkas qilishiche, xitay hökümiti weten ichi we sirtidiki uyghurlargha, bolupmu siyasiy paaliyet bilen shughulliniwatqan paaliyetchilerge bolghan bésimini yillardin buyan dawam qilip kelgen bolup, weten ichide yashawatqan uyghurlar nöwette xitayning asasiy qanunlirida, aptonumiye qanunlirida békitilgen hoquqlardin paydilinip, namayish qilish, sözlesh, diniy erkinlik hoquqliridinmu behrimen bolush imtiyazliridin pütünley mehrum qaldurulghan, uyghurlarning xitayning qanun - Nizamnamliri boyiche élip barghan eng kichik heriketlirimu, öch élish we qirghinchiliq xaraktérlik her xil shekilde basturulup kelgen.
Uyghur teshkilatchiliri, xitay hökümitining uyghurlar wetinining sirtidiki sherqiy türkistan milliy herikitini ajizlashturush üchün bolsa, her xil shekildiki tehdit, her xil shekildiki süyiqest shuningdek diplomatiye usullirini ishqa sélip kéliwatqanliqini, bolupmu xelqara jamaetchilikige uyghur herikitini térrorchiliq bilen zich munasiwetlik dep körsitip, öz meqset - Muddiasigha érishmekchi bolghanliqini, emma bu jehette héchbir netijige érishelmigenlikini bildürmekte.
Uyghur teshkilatchiliri yene, bolupmu xitay hökümitining uyghur dawasini yéqitish üchün özining diplomatik, iqtisadi küchlirini ishqa sélish, dunyadiki nopuzini ishqa sélish we birleshken döletler teshkilatidiki ornini ishqa sélish taktikilirini qollanghan bolsa, yene bir tereptin her qaysi döletlerde siyasiy panahliq telep qilghan uyghurlarni yaki her xil sewebler bilen chetellerde olturaqliship qalghan uyghurlarni siyasiy paaliyet hetta medenyet paaliyetlirigimu qatnashturmasliq, bu arqiliq uyghur teshkilatliri, uyghur milliy herikitini yétim qaldurush üchün türlük usullarni qollinip kéliwatqanliqini inkas qilmaqta.
Dolqun eysa ependi sözide, gérmaniye hökümitining gérmaniyide siyasiy panahliq telipi ret qilinghan bir qisim uyghurlargha,gérmaniyide turush roxsiti bérish üchün xitay elchixanisidin pasport élishni telep qilghanliqini, bu xil mejburiyet astida qalghan uyghurlargha xitay elchixanisining xadimliri ochuq halda özliri üchün jasosluq qilish telipini qoyghanliqini ashkarilidi.
Dolqun eysa ependi sözide, xitay hökümitining ishletken bu xil taktikiliri uyghur milliy dawasini ajizlitalmighanliqini, emma xitay nahayiti az sandiki bir qisim kishilerni özige tartish, ular arqiliq az bir uchurlargha ige bolush meqsitige yetken bolsimu, xelqaradiki uyghur milli siyasiy dawasining asasi huligha zerrichilik tesirini körsitelmigenlikini bildürdi. Bolupmu gérmaniyide yashawatqan zor köpchilik uyghurlarning dunya uyghur qurultiyining meyli siyasi yaki medenyet paaliyetlirige, xitay hakimyitige qarshi élip bérilghan namayishlargha aktip qatnishiwatqanliqini, bu xil paaliyetlerge qatnishishni bayqut qilidighan ehwallarning sadir bolmighanliqini éytti.
Kanada uyghur jemiyitining reisi ruqiye turdush xanim, dolqun eysa ependi otturigha qoyghan ehwallarning kanadadimu yüz bergenlikini bildürdi.
Ruqiye xanim sözide, gerche xitay hökümitining her xil hile - Mikir we charilirini ishqa sélip uyghurlarni siyasiy paaliyetlerge qatnishishtin waz kechküzüshke urunup chong bir netijige érishelmigenlikini, yenila heq - Hoquqlirini qolgha keltürüsh yolida bedel tölewatqan uyghurlarning köp sanni igileydighanliqini, buning bilen birge xitayning tehditlirige ajizliq körsitiwatqan uyghurlarningmu yoq emeslikini éytti. Ruqiye xanim weten sirtidiki her bir uyghurning xitayning bésimigha taqabil turush rohini kücheytish kéreklikini teshebbüs qildi.
Dunya uyghur qurultiyining bash katipi dolqun eysa ependi, dunya uyghur qurultiyigha wakaliten pütkül uyghur jamaetchilikidin xitay hökümitining bésimigha taqabil turush jasaritige ige bolushini telep qildi.
25 - Iyun küni xitay tashqi ishlar ministirliqining bayanatchisi ching gang muxbirlarni kütiwilish yighinida, shiwitsiyide turushluq xitay diplomatining jasosluq sewebidin shiwitsiye chégrisidin qoghlap chiqirilghanliq weqesi heqqide ipade bildürüp, her qandaq bir xitay diplomatining turushluq dölet qanunigha emel qilishini, bolupmu tashqi diplomatiye munasiwet qanunlirigha hörmet qilishini, junggoning qanunigha xilapliq qilghan bashqa dölet diplomatiye xadimliriningmu oxshashla jazagha tartildighanliqini bildürdi.
Menbe:http://www.rfa.org/uyghur/xewerler/tepsili_xewer/xitayning-besimi-chetelde-06252009231921.html/story_main?encoding=latin
Muxbirimiz Eqide
2009-06-25
Chetellerde uyghurlarning siyasiy we kishilik hoquq paaliyetlirining üzlüksiz küchiyishige egiship, xitay hökümitining uyghurlarning bu xil paaliyetlirige tosqunluq qilish, bésim ishlitish heriketlirimu ewjige kötürülmekte.
Uyghurlarning bolupmu siyasiy paaliyetchilerning inkas qilishiche, xitay hökümiti weten ichi we sirtidiki uyghurlargha, bolupmu siyasiy paaliyet bilen shughulliniwatqan paaliyetchilerge bolghan bésimini yillardin buyan dawam qilip kelgen bolup, weten ichide yashawatqan uyghurlar nöwette xitayning asasiy qanunlirida, aptonumiye qanunlirida békitilgen hoquqlardin paydilinip, namayish qilish, sözlesh, diniy erkinlik hoquqliridinmu behrimen bolush imtiyazliridin pütünley mehrum qaldurulghan, uyghurlarning xitayning qanun - Nizamnamliri boyiche élip barghan eng kichik heriketlirimu, öch élish we qirghinchiliq xaraktérlik her xil shekilde basturulup kelgen.
Uyghur teshkilatchiliri, xitay hökümitining uyghurlar wetinining sirtidiki sherqiy türkistan milliy herikitini ajizlashturush üchün bolsa, her xil shekildiki tehdit, her xil shekildiki süyiqest shuningdek diplomatiye usullirini ishqa sélip kéliwatqanliqini, bolupmu xelqara jamaetchilikige uyghur herikitini térrorchiliq bilen zich munasiwetlik dep körsitip, öz meqset - Muddiasigha érishmekchi bolghanliqini, emma bu jehette héchbir netijige érishelmigenlikini bildürmekte.
Uyghur teshkilatchiliri yene, bolupmu xitay hökümitining uyghur dawasini yéqitish üchün özining diplomatik, iqtisadi küchlirini ishqa sélish, dunyadiki nopuzini ishqa sélish we birleshken döletler teshkilatidiki ornini ishqa sélish taktikilirini qollanghan bolsa, yene bir tereptin her qaysi döletlerde siyasiy panahliq telep qilghan uyghurlarni yaki her xil sewebler bilen chetellerde olturaqliship qalghan uyghurlarni siyasiy paaliyet hetta medenyet paaliyetlirigimu qatnashturmasliq, bu arqiliq uyghur teshkilatliri, uyghur milliy herikitini yétim qaldurush üchün türlük usullarni qollinip kéliwatqanliqini inkas qilmaqta.
Dolqun eysa ependi sözide, gérmaniye hökümitining gérmaniyide siyasiy panahliq telipi ret qilinghan bir qisim uyghurlargha,gérmaniyide turush roxsiti bérish üchün xitay elchixanisidin pasport élishni telep qilghanliqini, bu xil mejburiyet astida qalghan uyghurlargha xitay elchixanisining xadimliri ochuq halda özliri üchün jasosluq qilish telipini qoyghanliqini ashkarilidi.
Dolqun eysa ependi sözide, xitay hökümitining ishletken bu xil taktikiliri uyghur milliy dawasini ajizlitalmighanliqini, emma xitay nahayiti az sandiki bir qisim kishilerni özige tartish, ular arqiliq az bir uchurlargha ige bolush meqsitige yetken bolsimu, xelqaradiki uyghur milli siyasiy dawasining asasi huligha zerrichilik tesirini körsitelmigenlikini bildürdi. Bolupmu gérmaniyide yashawatqan zor köpchilik uyghurlarning dunya uyghur qurultiyining meyli siyasi yaki medenyet paaliyetlirige, xitay hakimyitige qarshi élip bérilghan namayishlargha aktip qatnishiwatqanliqini, bu xil paaliyetlerge qatnishishni bayqut qilidighan ehwallarning sadir bolmighanliqini éytti.
Kanada uyghur jemiyitining reisi ruqiye turdush xanim, dolqun eysa ependi otturigha qoyghan ehwallarning kanadadimu yüz bergenlikini bildürdi.
Ruqiye xanim sözide, gerche xitay hökümitining her xil hile - Mikir we charilirini ishqa sélip uyghurlarni siyasiy paaliyetlerge qatnishishtin waz kechküzüshke urunup chong bir netijige érishelmigenlikini, yenila heq - Hoquqlirini qolgha keltürüsh yolida bedel tölewatqan uyghurlarning köp sanni igileydighanliqini, buning bilen birge xitayning tehditlirige ajizliq körsitiwatqan uyghurlarningmu yoq emeslikini éytti. Ruqiye xanim weten sirtidiki her bir uyghurning xitayning bésimigha taqabil turush rohini kücheytish kéreklikini teshebbüs qildi.
Dunya uyghur qurultiyining bash katipi dolqun eysa ependi, dunya uyghur qurultiyigha wakaliten pütkül uyghur jamaetchilikidin xitay hökümitining bésimigha taqabil turush jasaritige ige bolushini telep qildi.
25 - Iyun küni xitay tashqi ishlar ministirliqining bayanatchisi ching gang muxbirlarni kütiwilish yighinida, shiwitsiyide turushluq xitay diplomatining jasosluq sewebidin shiwitsiye chégrisidin qoghlap chiqirilghanliq weqesi heqqide ipade bildürüp, her qandaq bir xitay diplomatining turushluq dölet qanunigha emel qilishini, bolupmu tashqi diplomatiye munasiwet qanunlirigha hörmet qilishini, junggoning qanunigha xilapliq qilghan bashqa dölet diplomatiye xadimliriningmu oxshashla jazagha tartildighanliqini bildürdi.
Menbe:http://www.rfa.org/uyghur/xewerler/tepsili_xewer/xitayning-besimi-chetelde-06252009231921.html/story_main?encoding=latin
