Muxbirimiz Shohret Hoshur
2009-06-26
26 - Iyun küni seher saet 2 de, guangdung ölkisining shawgüen shehiridiki bir oyunchuq zawutida, uyghur ishchilar bilen xitaylar arisda qanliq toqunush yüz bergen. Hazirgha qeder ölgüchiler we yaridarlar sani heqqide perqliq melumatlar mewjut. Emma weqening zorluqi we jiddiyliki weqege ölkilik hökümettin, merkizi hökümetke qeder jiddiy arilishiwatqanliqidin melum bolmaqta.
www.uighurbiz.net Din élinghan bu süret, toqunush yüz bergen binaning aldidiki neq meydandin körüsh.
Shawgüen sheherlik hökümetning weqe heqqidiki dokilatida körsitilishiche, weqede jemiy 120 kishi yarilanghan؛ bulardin 81 kishi uyghur, qalghan 39 nepiri xitay؛ weqede 2 kishi ölgen؛ ölgüchiler uyghur. Boshün qatarliq uchur wastilirida körsitilishiche, weqede ölgüchiler sani 18 neper bolup, bulardin 12 nepiri uyghur, 6 nepiri xitay. Hökümet terepning doklati weqening kélip chiqish sewebi heqqide toxtalmighan.
Peqet weqeni bir terep qilish üchün, 400 neper saqchi, 152 neper jiddiy qutquzush xadimi, 48 qétim jiddiy qutquzush aptomobili heriket qilghanliqi bildürülgen. Xitayche tor betlerdiki inkaslarda, toqunushning bir qanche qétimliq basqunchiliq weqesi bilen munasiwetlik ikenliki, basqunchilarning uyghurlar ikenliki bayan qilinmaqta؛ bayan qilinishiche, axirqi qétimliq basqunchiliq weqesidin kéyin, zawuttiki xitay ishchilardin 200 - 300 Kishi uyghur ishchilar yataq binasigha hujum qilghan. Uyghur ishchilarmu kaltek - Chomaq bilen qarshiliq körsetken.
Toqunush seher saet 2 din 6 ge qeder 4 saet dawam qilghan. Deslepki saetlerde saqchi terep weqege arilashmighan. Weqe adem ölüsh derijisige kötürülgendin kéyin, sheher bashliqi jéng jintawning buyruqi bilen, saqchilar weqege arilashqan. Saqchilar yaridarlarni doxturxanigha orunlashturghandin bashqa, zawuttiki qalghan 600 neper uyghur ishchini zawuttin bashqa jaylargha yötkigen. Taziliq ishchiliri weqe meydanidiki qan izlirini 2 saet etrapida yuyup tazilighan.
Weqedin kéyin merkizi hökümetning bixeterlik we jamaet xewpsizlik ishliri mesulliridin juw yungkang, méng jyenju qatarliqlar, sheherlik hökümetke yolyoruq bérip, weqening kéngiyip kétishining aldini élishni, yaridarlarni yaxshi orunlashturushni we ölgüchiler aile tawabatidin hal sorashni tapilighan. Ular yene weqedin yaman niyetlik kishilerning paydilinip kétishining aldini éliishqa chaqirghan.
Weqening sewebi heqqide hazirghiche melumat bergüchiler toqunushning bir teripi yeni xitay terep bolup, uyghurlardin élinghan héchqandaq melumat yoq. Sheherlik hökümetning orunlashturush buyruqida, uyghurlarning örp - Adetlirige hörmet qilish, yimek - Ichmek qatarliq turmush sharaitlirini yaxshilash tekitlengen. Mana bu, weqening kélip chiqish sewebliridin birining uyghurlarning örp - Adetlirining dexli - Terüzge uchrighanliqi ikenlikidin bisharet bermekte.
Uyghur közetküchilirining qarishiche, uyghurlar bilen xitaylar arisidiki milliy ziddiyet yillardin béri oxshash bolmighan sahelerde, oxshash bolmighan shekillerde ipadilenmekte. Bu qétimqisigha tarixiy mesililerdin bashqa, uyghur qizlirining xitaygha yötkilishi we xorlinishi, yéqinda yekende yüz bergen nariside qizning basqunchiliqqa uchrash weqesi qatarliqlarmu seweb bolghan bolushi mumkin.
Nöwette, xitay tor betliride mezkur weqe qizziq tima bolup munazire qilinmaqta. Munazirilerde uyghurlarni kemsitidighan irqchi ibariler qollinilmaqta.
Bu ehwalgha qarita bügün, musteqil tetqiqatchi ilham toxti uyghurbiz torida ochuq xet élan qilip, shawguen sheherlik hökümetni, weqening heqiqiy seweblirini tézdin ashkarilashqa, uyghur ishchilarning hayati we izzet - Hörmitini qoghdashqa chaqirdi. U yene hökümet orunlirining, bu pursette uyghur éshincha emgek küchlirini ichkirige yötkesh siyasitini qayta közdin kechürüshke, emgek qanunini uyghurlar arisida toghra ijra qilishqa chaqirdi.
Ilham toxti ochuq xétide yene, uyghur tordashlarni, mesile éniqlanmighiche héssiyatqa tayinip pikir bayan qilmasliqqa, lékin mesilining bir terep qilinish jeryanini izchil közitishke we mesilining adil bir terep qilinishini qanuniy yol bilen telep qilishqa chaqirdi.
Menbe:http://www.rfa.org/uyghur/xewerler/tepsili_xewer/guangzhuda-uyghur-xitay-toqunushti-06262009195834.html/story_main?encoding=latin
