Amérika 2009 - Yilliq Adem Bédikchiliki Heqqide Doklat Élan Qildi
Muxbirimiz Jüme
2009-06-16
Amérika tashqi ishlar ministirliqi 16 - Yun 2009 - Yilliq adem bédikchiliki heqqide doklat élan qildi. Doklatta dunyadiki barliq döletlerdiki adem bédikchilik ehwali tonushturulghan we 2008 - Yili jeryanida biri qisim uyghur qizlirining hökümetning qoli arqiliq adem bédikchilik qurbanigha aylanghanliqi körsitilgen.
www.state.gov Din élindi.
Amérika dölet ishliri bash katipi klinton xanim bübün gollandiyining hagda ötküzülgen afghanistangha yardem bérish yighinida sözde. Amérika xelqara diniy erkinliki komitéti élan qilghan bu doklat klinton xanimning xitay sepiridin anche uzun ötmey élan qilinghan.
Klinton xanim :" adem bédikchiliki hazirqi zamandiki qulluq tüzüm "
Doklatni tashqi ishlar ministiri hilariy klinton xanim We mezkur doklatni teyyarlash komitétining diréktori lusi débaka qatarliqlar imza qoyup tarqatqan bolup, hilariy klinton xanim mezkur doklatqa qoshumche qilghan ilawiside adem bédikchilikini " hazirqi zamandiki qulluq tüzüm " dep süretligen we " biz adem bédikchilikini yiltizidin qomurup tashlashta dunyadiki barliq hökümetlerni ortaq küch chiqirishqa chaqirimiz," dégen.
Klinton xanim nöwette dunya miqyasida ewj alghan iqtisadi krizis sewebidin köpiyishi mumkin bolghan köchmen ishchilarning adem bédiklirining qoligha chüshüp jismaniy we rohi jehette ékspilatatsiyige uchrash xetiri ashqanliqi, shu sewebidin adem bédikchilikige qarshi turushning bu yil téximu zor diqqet telep qilidighanliqini otturigha qoyghan.
Doklat 16 - Iyun seyshenbe küni tarqitilghan bolup, amérika tashqi ishlar ministirliqida bu heqte axbarat élan qilish yighini échildi.
"Xitay, mejburiy jinsiy ékspilatatsiye qilish meqsetliride sétilidighan er - Ayallar we balilarning menbesi"
Doklatning xitaygha qaritilghan qismida "xitay xelq jumhuriyiti mejburiy emgekke sélish, jinsiy ékspilatatsiye qilish meqsetliride sétilidighan er - Ayallar we balilarning menbesi, menzili we ötüsh békiti" dep körsitilgen.
Doklatta otturigha qoyulushiche, adem bédikchilik qilmishliri xitay chégrisi ichide sadir qilinghandin sirt yene, xitay puqralirining afriqa, asiyaning bashqa elliri, yawropa, ottura sherq, latin amérika we shimaliy amérika qatarliq qite we rayonlargha aldap élip bérilidighanliqi körsitilip: “" ayallar shtatliq xizmettin ibaret saxta wediler bilen aldinip, teywen, tayland, malayshiya we yapon qatarliq ellerde jinsiy qul bolushqa mejburlinidu”" déyilgen. Doklatta adem bédikchiliki heqqide bérilgen izahatlargha qarighanda, mejburiy emgekke sélish, qoramigha toshmighanlarni ishlitish qatarliqlarmu adem bédikchilikige yatidiken.
Doklatta uyghur élide yüz bériwatqan adem bédikchilik qilmishliri heqqidimu xéli köp toxtalghan bolup, aptonom rayonluq hökümetning "emgek arqiliq öginish" programmisini yolgha qoyup, "minglighan yerlik oqughuchini mejburiy emgekke" salghanliqi körsitilgen.
"Yerlik hökümet dairiliri qoramigha toshmighan uyghur qizlirining xitaydiki bir ayaq zawutigha ishleshke élip keldi"
Doklatta yene, xelqara metbuatlarning xewerliridin neqil élinip, uyghur élidiki yerlik hökümet dairilirining qoramigha toshmighan uyghur qizlirining kimlik guwahnamilirini chong qizlarningki bilen almashturush we bu qizlarning ata - Anilirigha bésim ishlitishtin ibaret wasitilerni qollinip qizlarni jenubiy xitaydiki bir ayaq zawutigha ishleshke élip kelgenliki, uningdin bashqa yene, uyghur élidiki hökümet dairilirining xitay bolmighan étnik déhqanlarni mejburiy hashargha sélishni dawamlashturup kelgenlikini körsitilgen.
Doklatta körsitishiche, xitayda adem bédikchilik qilmishliri 2005 - Yilidin 2009 - Yiligha kelgiche oxshash haletni saqlap kelgenliki, adem bédichilik qilmishlirining aldini élish xizmetliride körünerlik yaxshilinish bolmighanliqi otturigha qoyulghan we xitay hökümet dairilirige adem bédikchilikining aldini élish qanun, nizamlargha tüzitish kirgüzüsh, adem bédikchilik qilmishlirini tekshürüsh, jinayetchilerni jazalash ishlirini ilgiri sürüsh qatarliq teklipler bérilgen.
Doklattiki sanliq melumatlargha qarighanda, xitay jamaet xewpsizlik ministirliqi 2008 - Yili jeryandila 2566 adem bédikchilik délosini enge alghan. Uyghur élidiki saqchi dairilirimu uyghur élidin xitay rayonlirigha élip bérilip yanchuqchiliqqa sélinghan 746 neper bala qutuldurghan we 177 gumandarni qolgha alghan.
"Xitayda adem bédikchilik qurbanlirini orunlashturush mulazimet merkezliri yétersiz"
Halbuki, doklatta körsitilishiche xitaydiki adem bédikchilik qurbanlirini orunlashturush, psixika we bashqa jehetlerdin yardem béridighan mulazimet merkezlirining yétersizliki, hökümetning bu xildiki ijtimaiy teshkilatlargha ruxset qilmasliqi seweblik qutuldurulghan adem bédikchiliki qurbanlirining héchqandaq hökümet yardimige érishelmeydighanliqi körsitilgen.
Amérika tashqi ishlar ministirliqi adem bédikchilikige qarshi turush komitéti diréktori lusi débaka adem bédikchiliki we uninggha qarshi turushning muhimliqi heqqide toxtilip " meyli qachanla bolsun adem bédikchiliki mewjutla bolidiken, bu bizning insanliqimizning ornini töwenlitidu" dédi.
Amérika tashqi ishla ministirliqi 2001 - Yildin buyan dunyadiki döletlerni adem bédikchilik ehwali heqqide doklat élan qilip kéliwatqan bolup, bu xil doklat élan qilish bu yil 9 - Yiligha qedem qoydi.
