Muxbirimiz Jüme
2009-11-11
Amérikidiki bir qisim kishilik hoquq paaliyetchiliri asiya ziyaritini bashlash aldida turghan prézidént obamani xitaydiki kishilik hoquq depsendichiliki mesilisini otturigha qoyushqa dewet qildi.
www.chrissmith.house.gov
Amérika awam palata ezaliridin Christopher Smith arzugül tursun mesilisi heqqide xitay hökümitige naraziliq bildürgen bolup, süret, Smith ependining xitay hökümitini wehshilikni toxtitishqa, yeni arzugül tursungha qarita élip bérilmaqchi bolghan bala chüshürüsh opératsiyisidin waz kéchishke chaqirghan bayanatining öz tor bétidiki körünüshi.
Bu heqtiki pikirler 10 - Noyabir amérika dölet mejliside xitaydiki pilanliq tughut siyasiti heqqide échilghan guwahliq bérish yighinida ilgiri sürüldi.
Yighinda uyghur milliy herikiti reisi rabiye qadir xanimmu, pilanliq tughut siyasitining uyghurlargha élip kelgen külpetliri heqqide toxtaldi.
Amérika dölet mejlisi tom lentos kishilik hoquq komitétida échilghan guwahliq bérish yighini 10 - Noyabir seyshenbe küni kechqurun échildi. Yighinda xitay hökümitining ayallar hoquqini qandaq depsende qiliwatqanliqi we bu mezkur siyaset keltürüp chiqarghan aqiwetler otturigha qoyuldi.
Yighindin burun, yighinda guwahliq bergüchiler muxbirlarni kütüwélish yighini chaqirdi we obama hökümitining xitaygha qarita qattiqraq kishilik hoquq siyasiti yürgüzüshning zörürlükini otturigha qoydi.
Yighingha riyasetchilik qilghan amérika dölet mejlisi ezasi kirstofér simis kishilik hoquq depsendichiliki mesilisi yumshaq rewishte otturigha qoyulsa, héchnémining hel bolmaydighanliqini, buning dölet mejlisidiki 29 yilliq xizmet tejiribisi ikenlikini otturigha qoydi.
Kirstofér simis, ilgiri kishilik hoquq depsendichiliki, adem bédichiliki we bashqa shekildiki ayallarni jinsi qul qilip sétish jinayetliri yüz bergen döletlerge nisbeten amérika dairiliri diplomatiyini asas qilish, yumshaq qol siyaset yürgüzüsh pikirni teshebbus qilip héchqandaq netijige érishelmigenlikini, emma soda émbargosi we bashqa shekildiki jazalarni qollanghanda kishilik hoquq xatirisi nachar döletlerde on yil ichidila körünerlik ilgirilesh bolghanliqini ilgiri sürdi.
"Jaza qollanmighiche, undaq döletlerni eyiblemsiz, bayanatlarni élan qilamsiz we yaki özingiz xalighan her némilerni demsiz héchnéme yüz bermeydu."
Kirstofér simis, xitayda dölet ziyaritide bolush aldida turghan amérika prézidénti obamani xitayda kishilik hoquq mesilisini ochuq rewishte otturigha qoyushqa chaqirdi. U mundaq dédi: "prézidénttin telep qilidighinimiz bekmu az. Prézidéntmu mejburiy bala chüshürüsh mesilisini bilidu. Shunga biz uningdin, biz baya resimde körgen bichare ayalning, mushu peytlerde we yene kelgüside mejburiy bala chüshürüshke duch kélidighan milyonlighan ayallarning raziliqi üchün, ochuq - Ashkara we semimiy yosunda otturigha qoyushini, otturigha qoyghandimu keskin rewishte otturigha qoyushni telep qilimiz."
Xitaydiki kishilik hoquq depsendichiliki mesiliside xitaygha yumshaq qol siyaset qollinishning héchqandaq netijide bermeydighanliqini qayta tekitligen amérika dölet mejlisi xelqara diniy erkinlik komitétining reisi lénard léo mundaq dédi: "kishilik hoquq mesiliside xitaygha yumshaq gep qilish bir exmiqane qilmish. Buni tarix ispatlidi."
U yene obama hökümitining xitaydiki kishilik hoquq mesilisi jehette müjimel pozitsiyide bolup kelgenlikini, emma prézidént obamaning bu nöwetlik ziyaritining bu müjimellikini tügitidighan yaxshi purset ikenlikini ilgiri sürdi.
Uyghur milliy herikiti rehbiri rabiye qadir xanimmu bu heqte toxtaldi we 5 - Iyul weqesidin kéyin xitayning uyghurlargha qaratqan basturushni téximu kücheytkenlikining, dunya jamaetchiliki bolupmu amérika hökümitining xitaygha qarita yumshaq qol siyaset yürgüzgenlikning netijisi ikenlikini ilgiri sürdi.
Yighinda guwahliq bergen, bash shtabi bélgiyidiki chégrisiz kishilik hoquq teshkilatining prézidénti réggié littljon xanimmu xitaydiki kishilik hoquq depsendichilikige qarita qattiq siyaset qollinishning zörürlükini ilgiri sürdi.
U yene, amérika qoshma shtatliri xitay kommunist partiyisige qarita yumshaq siyaset qollansa,xitayning depsendichiliktin ibaret jinayi qilmishlirining heddidin ashidighanliqini otturigha qoydi we: " eger prézidént obama özining xitaydiki barliq ayallarning dosti ikenlikini ishendürmekchi bolidiken, undaqta mejburiy bala chüshürüsh we tughmas qilish qilmishlirigha nisbeten öz endishilirini otturigha qoyush uning mejburiyiti" dédi.
Yighingha riyasetchilik qilghan dölet mejlisi ezasi xitayda bügünki dewrde yolgha qoyuluwatqan pilanliq tughut siyasitining "bügünki dewrdiki eng éghir kishilik hoquq depsendichiliki" ikenlikini otturigha qoydi we mundaq dédi: "shunga biz prézidént obamani xitayda her küni nopus tizginlesh xadimlirining wehshiyliki we sistémiliq xorlishigha uchrap turuwatqan ayallarning murajietlirini keskin rewishte otturigha qoyushqa chaqirimiz. Xitayning nopus tizginlesh siyasiti minglighan - Milyonlighan ayallargha, balilargha qiliniwatqan wehshiyliktur."
Yighinda uyghur milliy herikiti rehbiri rabiye qadir xanimmu öz nöwitide guwahliq berdi. U xitayning uyghurlargha jümlidin bashqa az sanliq milletlerge qarita élip bériwatqan pilanliq tughut siyasitining mahiyiti we aqiwiti heqqide misallar bilen toxtaldi. Rabiye qadir xanimning matériyalini amérika uyghur jemiyitining muawin reisi alim séyitof inglizche oqup ötti.
Yuqiridiki awaz ulinishidin, bu heqtiki melumatimizning tepsilatini anglaysiler.
