Pichanda tutqun: qosh tilliq maaripqa qarshi turghan bir türküm yashlar qolgha élinghan
2008.04.14
Muxbirimiz shöhret hoshurning bu heqtiki toluq melumati
Awaz köchürüsh
Tünügün uyghur élidin ottura asiyagha tijaret üchün chiqqan bir uyghur, turpanning pichan nahiyiside 22 oqutquchining tutqun qilinghanliqi heqqide melumat yetküzdi. Biz bu melumatqa asasen, pichan nahiyilik alaqidar hökümet orunliridin ehwal igiliduq.
Dairiler deslep ehwalni yoshurdi, biz ehwalning chetelge tarqilip bolghanliqini bildürginimizde, tutqun qilinghanlarning 4 kishi ikenlikini étirap qildi we bulardin birining pichan nahiyilik 1 - Ottura mektepning maliye bölüm xadimi ghalip hebibulla ikenlikini, qalghan üchining pichandiki bashqa sahening kishiliri ikenlikini ashkarilidi. Dairilerning bildürüshiche, ghalip hebibulla qatarliq kishiler pichan nahiye baziri we lükchün yézisida, qosh tilliq maaripqa qarshi turush we dölet hakimiyitini aghdurush mezmunidiki eksiyetchi teshwiqat wariqi tarqatqanliqi üchün tutqun qilinghan.
Pichan saqchi idarisi ehwalni étirap qildi
Biz pichan nahiyilik saqchi idarisidin mezkur tutqunlar heqqide ehwal igiligimizde, mesul xadim ehwalni inkar qilmidi. Peqet mesilining dawamliq tekshürüliwatqanliqi we hazirche ashkariliyalmaydighanliqini bildürdi.
Bizge ehwalni inkas qilghan tijaretchi tutqun qilishning ikki heptining aldida yüz bergenlikini bildürgen idi. Pichan nahiyilik maarip idarisining bir mesuli, tutqun qilishning bu yil 1 - Ayning otturilirida yüz bergenlikini, ghalip hebibullah qatarliq kishilerning hélihem türmide ikenlikini bildürdi.
Maarip emeldarining bildürüshiche, turpanda nöwette jemiy 71 ottura - Bashlanghuch mektep bolup, bularning %80 ni uyghurche mektepler teshkil qilidu. Pichanda qosh tilliq maarip tüzümini ijra qilish 2004 - Yili bashlanghan. Nöwette, mexsus qosh tilliq maarip mektipi échishning sharaiti téxi piship yétilmigen bolghachqa, qosh tilliq maarip sinipi échilghan. Dölet qosh tilliq maarip sharaitini téz yétildürüsh üchün, pichangha mexsus 500 ming som xirajet ajratqan, hazir pichanda qosh tilliq maarip sinipidin 91 si bar bolup, bu omumi sinip sanining % 7 teshkil qilidu. Döletning qosh tilliq maaripni omumlashturush süriti nöwette uyghur jemiyitidiki ziyaliylarni jiddiy endishige salmaqta. Pichanda qosh tilliq maaripqa qarshi heriket élip barghan ghalip hebibulla, bu yil 31 yash bolup, shinjang maliye - Iqtisad institutini püttürgen.
Naraziliq yalghuz qosh tilliq maaripqila emes
Bizge kelgen inkasta, ghalip hebibulla qatarliq uyghur yashlirining teshwiqat waraqlirida qosh tilliq maaripqa qarshi shuardin bashqa yene, xitay köchmenlirining uyghur déhqanlirining yérini igiliwélish mesilisi, pichanda 300 neper uyghur qizining jéjyang ölkisige yötkilishige qarshi naraziliq we " bizge olimpik kérek emes, erkinlik kérek" qatarliq shuarlar barliqini bildürgen idi. Dairiler, eksiyetchi teshwiqat dep qarighan teshwiqat matériyallirining tepsiliy mezmunini bayan qilishtin özini qachurdi.
Uyghur rayonining partkom sékritari wang léchüen, 2 - Ayning aldida xongkongdiki sumrugh téléwiziye qanilida qilghan sözide, uyghur élide qosh tilliq maaripni yolgha qoyush arqiliq, uyghurlargha bala waqtidin bashlap, jungxua milliti éngini singdürüwatqanliqini bildürgen hem qosh tilliq maaripning ghayisini shinjangning uzun mezgillik muqimliqini kapaletke ige qilish dep körsetken idi. U yene, qosh tilliq maaripning netijisi süpitide 20 yildin kéyin uyghur élide muqimsizliq amillirining tügeydighanliqini bildürgen idi. Emma üzlüksiz ashkariliniwatqan qarshiliq heriketliri, uyghur élide muqimsizliq amillirini tügitishning wang léchüenning texmin qilghinidek asan ish emeslikini körsetmekte.
Bizge bügün pichandiki tutqunlar heqqide melumat bergen tijaretchining bildürüshiche, turpan shehirining yar yézisida, bir türküm musteqilliq küchliri, aldinqi ayda yéziliq saqchi ponkitigha hujum qilghan. Bu sewebtin erkin qahar qatarliq 16 yash qolgha élinghan. Biz bundin kéyin progirammilirimizda bu heqte melumat bérishke tirishimiz. (Shöhret hoshur)
Uyghurche
© 2008 Radio Free Asia
Munasiwetlik maqalilar
Uyghur mesilisi rus tilidiki metbuatlarda
Xitay hökümitining 'xotendiki weqeler hézbu tahrirning qutritishi bilen peyda bolghan' déginige rediye
Parizhdiki olimpik meshilige qarshi namayishta uyghurlar
Norwégiyide barin inqilabining 18 yilliqi xatirilendi
Uyghur ayallirining sadasi xitaygha qarshi jaranglidi
23 - Mart xoten ayallar namayishi: dunya metbuatlirida
Wang léchüen meqsitige yetti, uyghurgha tehdit dawam etmekte
Xitay hökümiti uyghur yurtlirida yüz künlük 'sériqqa zerbe bérish herikiti' ni bashlidi
Xitay, uyghur élide qosh - Tilliq mektep we yeslilerni qurushni tézletmekte
Rabiye qadir xanim ayallar bayrimini tebriklidi
Türkiyidiki uyghur xanim qizlar pütün dunyadiki uyghur xanim qizlirining bayrimini tebrikleydu
Qirghizistan uyghur ittipaqi jemiyiti ayallar bayrimini xatirilidi
"Jongxua milliti" terbiyechiliri qeshqerge yolgha chiqti
Wang léchüen, qosh tilliq maarip tüzümining mahiyitini ashkarilidi
Dunya ana til künide uyghur tili
Dostigha yollash
Xewerge mushteri bolush
Torda anglashqa yardem
Qoyghuchi köchürüsh
Dolqun süzgüch
Radio Free Asia
2025 M Street NW, Suite 300, Washington DC 20036, USA 202-530-4900 uygweb@rfa.org RFA Jobs
© 2005 Radio Free Asia
